"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/58 Esas, 2023/148 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 30. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/601 Esas, 2021/107 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalı idare vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 12.12.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalı idare vekili Avukat ... ile davacı vekilleri Avukat ... ve Avukat ... ... ... gelmişlerdir.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacı müvekkilin Ankara ili, Çankaya ilçesi, ... Mahallesi 63804 ada 8 parselde kayıtlı taşınmaz üzerinde hissedar olduğunu, dava konusu taşınmazın yapılan imar planında "Kentsel Rekreasyon Alanı" olarak ayrıldığını ve taşınmaz alana davalı idarece yol geçirilmek suretiyle fiilen el atıldığını, dava konusu taşınmazın imar parseli olup Ankara'nın en güzel yerlerinden birinde, çarşı merkezine ve pazara bitişik, kıymetli bir konumda bulunduğunu, davalı idare tarafından taşınmaza kamulaştırma yapılmadan el atıldığını belirterek taşınmazın bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmaza fiilen el atılmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen davacı payının tapusunun iptali ile davalı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; idari yargının görevli olduğunu, fiili el atma bulunmadığını, sorumlunun ilçe belediyesinde olduğunu, davacıların idari yargıda açtıkları davanın reddedildiğini, kesin hüküm bulunduğunu, taşınmazda eski irtifak hakları bulunduğunu ve bedelin fazla olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olduğu kabul edilerek, emsal karşılaştırılması yoluyla değerinin tespit edilmesinin usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu sonucuna varılmakla birlikte, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile dava konusu taşınmazın paydaşları tarafından açılan ve Dairenin 2022/99 Esas ... dosyası ile denetimden geçen dosyanın incelenmesinde; davaya konu 8 parsel ... taşınmazda ASKİ tarafından kısmen kanal kamulaştırması yapıldığı ve taşınmazın 15,16,17 parsel ... taşınmazlara ifraz edildiğinin anlaşıldığı, 16 ve 17 parsel ... taşınmazların kanal kamulaştırmasına konu olduğu anlaşıldığından bu kısımlar yönünden davanın husumeten reddine, 15 parsel ... taşınmazın ise imar planında Kentsel Rekreasyon alanında kalıp yüzölçümünün 31.302,92 m²'ye düştüğünün anlaşıldığı ve taşınmazın tapu kaydında bulunan BOTAŞ lehine mevcut 625,97 m² eski irtifak nedeniyle oluşacak 0,0033 değer düşüklüğü de dikkate alınarak resen yapılan hesaplama sonucu dava konusu 15 parsel ... taşınmazdaki davacının 30376\789409 payına karşılık 1204,51 m² üzerinden talep edebileceği bedelin toplamda 2.551.157,29 TL olarak belirlendiği belirtilerek taleple bağlı kalınarak hüküm kurulmak suretiyle ve eski irtifak şerhinin taşınmaza olan olumsuz etkisi sebebiyle bedelin azaldığı dikkate alınarak kısmen kabul kararı verilmek suretiyle yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; karar tarihinden sonra ifraz işleminin gerçekleştiğini, aleyhe vekâlet ücreti takdirinin hatalı olduğunu ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde belirttiği hususları tekrar etmek suretiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 6745 ... Kanun'un 33 üncü maddesiyle 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'na (2942 ... Kanun) eklenen Ek 1 inci maddesi ve 7421 ... Kanun'un 3 üncü maddesiyle eklenen son cümle.
5. 26.11.2022 tarihli ve 32025 ... Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7421 ... Kanun'un 5 nci maddesi ile 2942 ... Kanun'a eklenen Ek Madde 4’ün son fıkrası.
6. 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu Ankara ili, Çankaya ilçesi, ... Mahallesi 63804 ada 8 parsel ... taşınmazdan ifrazen oluşan 15 parsel ... taşınmazın 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde ve taşınmazın tapu kaydı üzerinde bulunan irtifak şerhinin taşınmazın değerine olan olumsuz etkisi de dikkate alınmak ve taşınmazın ifraz sonrası oluşan son durumu gözetilmek suretiyle belirlenen bedelin davalı idareden tahsiline karar verilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmazın tamamının 1/1000 ölçekli uygulama imar planına göre kentsel rekreasyon alanı olarak ayrıldığı anlaşıldığından, 6745 ... Kanun'un 33 üncü maddesiyle 2942 ... Kanun'a eklenen Ek Madde 1'in ve 7421 ... Kanun'un 3 üncü maddesiyle eklenen son cümle gereği adli yargı görevli olup taşınmazın bedeline hükmedilmesi yerindedir.
4. Bölge Adliye Mahkemesince her ne kadar 26.11.2022 tarihli ve 32025 ... Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7421 ... Kanun'un 5 inci maddesi ile 2942 ... Kanun'a eklenen Ek Madde 4’ün son fıkrasında “Bu kanun kapsamında açılan davalarda verilen bedel ve tazminat kararlarına ilişkin mahkeme ve icra harçları davalı idare tarafından ödenmek üzere maktu olarak belirlenir.” düzenlemesi ile 04.11.1983 tarihinden sonra yapılan fiili el atmalarda da maktu harca hükmedilmesi gerektiğinin amaçlandığının kabulü gerektiğinden bahsedilmiş ise de bu davaların yasal kaynağını Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ile 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararlarından aldığı nazara alındığında, 26.11.2022 tarihli ve 32025 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 16.11.2022 tarihli ve 7421 ... Kanun'un 5 inci maddesi ile 2942 ... Kanun'a eklenen ek Madde 4'ün üçüncü fıkrasının 04.11.1983 tarihinden sonra fiilen el atılan taşınmazlar için açılan davalarda uygulanma imkanı bulunmamaktadır.
5. Kaldı ki eldeki davada dava konusu taşınmaz 1/1000 ölçekli uygulama imar planında rekreasyon alanında kaldığından ve fiili bir el atma bulunmayan taşınmazda hukuki el atma nedeniyle taşınmazın bedeline hükmedildiğinden, davalı idare aleyhine maktu harca hükmedilmesi yerinde olup, davacı taraf lehine hükmedilen nispi vekâlet ücreti takdirinin davalı idare tarafından açık temyiz nedeni olarak ileri sürülmemesi sebebiyle bu hususta düzeltme yapılmamıştır.
6. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idare vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıdaki paragraflar kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
7. Bölge Adliye Mahkemesince; resen yapılan hesaplama ile taşınmazda bulunan eski irtifak şerhinin taşınmaza olan olumsuz etkisi sebebiyle bedelin azaldığı dikkate alınarak bedel belirlenmiş ise de, davacının artan payı üzerinden hüküm kurulduğu, bu nedenle de redde konu bir bedel söz konusu olmadığı gibi, ifraz sonrası oluşan 16 ve 17 parsel ... taşınmazların kanal kamulaştırmasına konu olması sebebiyle bu parseller bakımından husumetten ret kararı verilmiş olsa da bu durumun yargılama sırasında oluştuğu anlaşıldığından davacı taraf aleyhine vekâlet ücreti takdiri doğru değildir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden Mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı idare vekilinin tüm, davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı vekilinin Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (7) numaralı bendinin tümüyle çıkartılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden, 21.09.2023 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince belirlenen 17.100,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya ödenmesine, davacıdan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine, davalı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
12.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.