"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/1324 Esas, 2022/2490 Karar
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Lapseki Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/415 Esas, 2020/59 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalılar vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 17.10.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalılar vekili Avukat ... gelmiş, davacı idare vekili duruşmaya katılmamıştır.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatın sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, Lapseki ilçesi, ... Mahallesinde bulunan 113 ada 1 (ifrazen 113 ada 21 ve 22), 114 ada 1 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazların idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; idarece düşük bedel tespit edildiğini, taşınmazların niteliği ve konumuna uygun bedel belirlenmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazların davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; objektif değer artışı uygulanmasının hatalı olduğunu, kapitalizasyon faiz oranının düşük olduğunu, değer düşüklüğü verilmesinin doğru olmadığını, münavebe ürün seçminin hatalı olduğunu, üretim giderlerinin brüt gelirin 1/3'ü oranında alınmasının yanlış olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazlar için uygulanan objektif değer artışı oranının düşük olduğunu, kapitalizasyon faiz oranının hatalı olduğunu, fark bedele kararın kesinleştiği tarihe kadar yasal faiz uygulanması gerektiğini, dava konusu 113 ada 1 parsel sayılı taşınmaz yönünden üretim giderlerinin brüt gelirin 1/3'ü oranında alınmamasının hatalı olduğunu, eski irtifak nedeniyle taşınmazda meydana gelen değer düşüklüğü oranının asıl raporda ve ek raporda farklı olduğunu, değer düşüklüğü oranının düşük olduğunu, dava konusu 114 ada 1 parsel sayılı taşınmaz yönünden münavebe ürün seçiminin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi ve şeftali bahçesi niteliğindeki taşınmazlara net gelir metoduna göre değer biçilmesinin uygun olduğu belirtilerek, davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalılar vekilinin istinaf başvurusunun ise kabulü ile, dava konusu 114 ada 1 parsel sayılı taşınmazda objektif değer artış oranının % 50 olarak uygulanması gerektiği ve 113 ada 1 parsel sayılı taşınmazın arta kalan kısmının da kamulaştırılması gerektiği belirtilerek yapılan hesaplama doğrultusunda düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf başvuru dilekçesinde belirttiği hususları tekrarla ve taşınmazların yenileme gördüğü bu sebeple oluşan yeni yüzölçümü üzerinden karar verilmesini gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; istinaf başvuru dilekçesinde belirttiği hususları tekrarla ve 113 ada 1 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırılan bölümünden arta kalan 113 ada 21 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırılmasını kabul etmediklerini bu bölümde değer kaybı ile yetinip yetinmeyeceklerinin sorulmadan karar verilmesinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanun’un (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. 2942 sayılı Kanun'un 12 nci maddesinin birinci ve üçüncü fıkrası.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi ve kapama şeftali bahçesi niteliğindeki dava konusu ... ili, Lapseki ilçesi, ... Mahallesinde bulunan 113 ada 1 ve 114 ada 1 sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıdaki hususlar kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
4. Dava konusu 114 ada 1 parsel sayılı taşımazın yenileme çalışmaları sonucu yeni ada-parsel numarası üzerinden ve yeni alanı gözetilerek karar verilmemesi hatalıdır.
5. Dava konusu 113 ada 1 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırılan bölümünden arta kalan ve taşınmazdan ifrazen oluşan 113 ada 21 parsel sayılı taşınmazın Bölge Adliye Mahkemesince kullanılamaz hâle geldiğinden bahisle bedeline hükmedilmiş ise de davalı taraf bu hususa itiraz ettiğinden kısmî olarak yapılan kamulaştırmalarda kamulaştırmadan arta kalan kısımdaki değer kaybının % 50 oranını geçmesi halinde, davalılara % 50 oranında değer kaybı ile yetinip yetinemeyeceği sorularak, yetindiği takdirde bu miktara göre hüküm kurulması, yetinmediği takdirde davacı idareye geri kalan bu kısmın bedelini de ödemek suretiyle bu kısımda mülkiyet hakkını kazanma imkanı sağlanması ve talebi hâlinde kamulaştırılan kısmın bedeline hükmedilmesi, aksi hâlde bilirkişi kurullarınca belirlenen değer azalış oranına göre karar verilmesi gerektiği gözetilerek, taraflara yukarıda açıklanan hususlarda beyanda bulunmaları için ... verilip, sonucuna göre karar verilmesi gerektiği düşünülmeden yazılı şekilde eksik inceleme ile karar verilmesi doğru değildir.
6. Dava konusu 113 ada 1 parsel sayılı 23.040.00 m² yüzölçümlü taşınmazın Lapseki Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/74 Değişik İş sayılı dosyasında tamamının acele el koyma bedelinin tespitine karar verildiği, eldeki kamulaştırma bedelinin tespiti dosyasında ise 113 ada 1 parsel sayılı taşınmazdan ifrazen oluşan 113 ada 22 parsel sayılı 22.193.32 m²lik kısmın kamulaştırılmasına karar verildiği anlaşılmış olup, bu parsel için tespit edilen bedelden acele el koyma bedeli mahsup edilirken dava konusu taşınmazın eldeki dosyada kamulaştırmaya konu alanına isabet eden miktarın belirlenip indirilmesi gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalılar kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden 21.09.2023 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince belirlenen 17.100,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davacı idareden alınarak davalılara ödenmesine,
Davalılardan peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine,
osyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
17.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.