"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/135 Esas, 2023/470 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bakırköy 11. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/190 Esas, 2022/412 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırılarak üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmazdaki enerji nakil hattının sökülmesi üzerine, taşınmazın tapu kaydındaki irtifak hakkı şerhinin terkini karşılığında idarece takdir edilen ve davacı tarafından ödenen bedelin fazla olduğunun tespiti ile davalıya fazla ödenen bedelin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; dava konusu İstanbul ili, Esenler ilçesi, ... Mahallesi, 351 ada 4,5,6,7,20,21,22 parsel (eski 243 parsel) sayılı taşınmazların tapu kaydı üzerinde mevcut olan irtifak haklarının terkini için davalı ... Genel Müdürlüğüne müracaat ettiklerini, ... tarafından verilen cevaba göre söz konusu parseller üzerinden 154 kw lık Ambarlı Yıldıztepe 1. ve 2. Enerji Nakil Hattı geçmekte iken 28.02.2018 tarihli ve 84061 sayılı yönetim kurulu kararı ile nakil hattının sökülmesine karar verildiğini ve enerji nakil hattı için 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu 'nun (2942 sayılı Kanun) 8 inci maddesi gereği kıymet takdir edildiğini, dava konusu taşınmazlar için toplam 941.604,23 TL takdir edildiğini, bu bedellerin yatırılması halinde irtifak hakkının tapudan terkin edileceğinin bildirildiğini, müvekkilinin bu bedeli ödemeyi kabul ederek davalı idare adına bankaya yatırdığını, irtifak hakkının terkini için idareye ödenen bedelden bilirkişi raporu ile belirlenecek bedelin mahsup edilerek fazla ödenen bedelin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın haksız ve yersiz açıldığını, söz konusu parseller üzerinden 154 kw lık Ambarlı Yıldıztepe 1. ve 2. Enerji Nakil Hattı geçmekte iken nakil hattının sökülmesine karar verildiğini ve enerji nakil hattı için 2942 sayılı Kanun'un 8 inci maddesi gereği kıymet takdir edildiğini, davacının irtifak hakkının terkinine ilişkin bedeli müvekkili kurumun hesabına yatırdığını, müvekkilinin de taşınmazın bağlı olduğu tapu müdürlüğüne yazı yazarak irtifak hakkını terkin ettiğini, bu bedellerin irtifak hakkının terkini için ödendiğini, bedelin iadesinin haksız olduğunu, bu nedenle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının davasını ispat edemediği, idarenin kıymet takdir raporu ile belirlediği bedelin isabetli olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın kök 243 parselden geldiği ve malikinin Hasan Atagan olduğu, idare tarafından bir ödeme yapılmış ise eski malik tarafından alınmış olacağını, enerji nakil hattı geçmediği halde yaklaşık 50 yıldır irtifak şerhi nedeniyle kısıtlanan taşınmazdaki irtifak hakkının bedelsiz terkin edilmesi gerektiğini, irtifak tesis edilen taşınmazlar ifraz ve imar uygulaması sonucunda parsellere bölündüğünü, genel kural uyarınca irtifakın yeni parsellerde devam etmesi gerekmekte ise de davaya konu taşınmazlarda ve bölünen diğer tüm taşınmazlarda enerji nakil hattı bulunmadığını, mevcut durum itibarıyla irtifaka neden olan ihtiyaç ortadan kalktığından kullanılma ihtimali de bulunmadığını, özel hukuk kuralları uygulanacaksa 4721 sayılı Türk Medeni Kanun'nun (4721 sayılı Kanun) 785 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkrası uyarınca davalı lehine kurulan irtifakın bedelsiz terkini gerektiğini, uyuşmazlığın çözümünde 2942 sayılı Kanun'un 11inci maddesi hükümleri değil, 22 nci maddesi hükümlerinin uygulanması gerektiğinin ileri sürülmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu uyuşmazlık 2942 sayılı Kanun’un 22 nci maddesi uyarınca tarafların anlaşmasıyla vazgeçme ve devir değil, dava konusu taşınmazdan geçen enerji nakil hattının deplase edilmesi nedeniyle söz konusu irtifak hakkının bedeli karşılığı terkini, yani Borçlar Hukuku anlamında bir icap ve kabul ilişkisi temeline dayanmakta olup arsa niteliğindeki dava konusu taşınmazlara emsal incelemesi yapılarak değeri belirlendikten sonra dava konusu taşınmazların tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattının taşınmazdan geçiş güzergahı dikkate alınıp söz konusu enerji nakil hakkı nedeniyle taşınmazın tamamında meydana gelecek olan değer düşüklüğü oranı belirlenip taşınmazın tamamının değeri ile bu oranın çarpılması sonucu taşınmazlarda meydana gelen değer kaybı hesaplanmak sureti ile davanın reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı anlaşıldığından, davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmazdaki enerji nakil hattının sökülmesi üzerine, taşınmazın tapu kaydındaki irtifak hakkı şerhinin terkini karşılığında idarece takdir edilen ve davacı tarafından ödenen bedelin fazla olduğunun tespiti ile davalıya fazla ödenen bedelin tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2.2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Dosya içindeki bilgi ve belgelerden; dava konusu taşınmazlar üzerindeki enerji nakil hattının davalı idare tarafından deplase edilmesi üzerine, davacının taşınmazların tapu kaydındaki irtifak haklarının da terkini istemiyle davalı idareye başvurduğu, idarece irtifak haklarının terkini karşılığı olarak toplam 941.604,23 TL belirlendiği, davacı tarafça bu bedel ödenerek, tapu kayıtlarındaki irtifak haklarının terkin edildiği anlaşılmıştır.
3.Dava konusu taşınmazlardan geçen enerji nakil hattının deplase edilmesi nedeniyle söz konusu irtifak hakkının bedeli karşılığı terkini, Borçlar Hukuku anlamında bir icap ve kabul ilişkisi temeline dayandığından ve bunun sonucu her iki tarafın edimlerini yerine getirdiği anlaşıldığından iş bu davanın reddi gerekirken yazılı gerekçe ile reddi sonucu itibarıyla doğrudur.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmediğinden usul ve kanuna uygun olan hükmün ONANMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.