"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2017/640 Esas, 2022/508 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki 4721 ... ... Medeni Kanunu'nun (4721 ... Kanun) 1007 nci maddesine göre tazminat istemine ilişkin davada verilen karar hakkında yapılan yargılama sonucunda Yargıtay (Kapatılan) 20. Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın davalı ... yönünden husumetten reddine, davalı Hazine kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; davacıların murisi ... ... adına kayıtlı İzmir ili, Urla ilçesi, ... köyü, Yukarı Demircili ve ... ... mevkiinde bulunan 813, 814, 815, 816, 817, 818, 819, 820, 821, 822, 823, 824, 825, 826, 827, 828, 829, 830, 831, 832, 833, 834, 835, 836, 837, 838, 857, 858, 859, 860, 897, 898, 899, 900, 901, 902, 903, 904, 905, 906, 907, 908, 909, 910, 911, 912, 913, 914, 915, 916, 917, 918, 919, 920, 921, 922, 923, 924, 925, 926, 927, 928, 929, 930, 931, 932, 933, 934, 935, 936, 937, 938, 939, 940, 941, 942, 943, 944, 945, 946, 947, 948, 949, 950, 951, 952, 953, 957, 955, 956, 957, 958, 959, 960, 961, 962, 963, 964, 965, 966, 967, 968, 969, 970, 971, 972, 973, 974, 975, 976, 977, 978, 979, 980, 981, 982, 983, 984, 985, 986, 987, 871, 387, 395, 659 ve 670 parsel numaralı 127 adet taşınmazın kesinleşmiş orman sınırlaması içinde kaldığından bahisle uğranılan zararın 4721 ... Kanun'un 1007 nci maddesi uyarınca tazminini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkil idareye husumet yöneltilemeyeceğini, tapu iptal ve tescil davasının kesinleşmediğini, 4721 ... Kanun'un 1007 nci maddesi uyarınca tazminat koşullarının oluşmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 29.04.2016 tarihli ve 2013/664 Esas, 2016/384 Karar ... kararı ile davanın Hazine yönünden husumet ehliyeti yokluğu nedeniyle reddine, diğer davalı ... idaresi yönünden kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Mahkemenin 29.04.2016 tarihli ve 2013/664 Esas, 2016/384 Karar ... kararına karşı süresi içinde davacılar vekili ile davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 20. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonucu; dava dilekçesindeki açıklamaya göre eldeki davanın 4721 ... Kanun'un 1007 nci maddesine göre tazminat istemine ilişkin olduğu, mahkemece çekişmeli taşınmazlar hakkında belirlenen tazminatın davalı ... Yönetiminden tahsiline, Hazine aleyhine açılan davanın ise husumetten reddine karar verilmiş ise de kararın dosya kapsamına uygun olmadığı, 4721 ... Kanun'un 1007 nci maddesinde "Tapu sicilinin tutulmasından ... bütün zararlardan Devlet sorumludur. Devlet zararın doğmasında kusuru bulunan görevlilere rücu eder" hükmü yer almakta olup burada, Devletin sorumluluğu kusursuz sorumluluktur. Kusursuz sorumluluk, tapu siciline bağlı çıkarların ve ayni hakların yanlış tescili sonucu değişmesi ya da yitirilmesi ile bu haklardan yoksun kalınması temeline dayanır. Çünkü, sicillerin doğru tutulmasını üstlenen ve taahhüt eden Devlet, gerçeğe aykırı ve dayanaksız kayıtlardan ... zararları da ödemekle yükümlüdür. Bu nedenle bu türlü tazminat davalarında Hazine'nin yasal hasım konumunda olduğu anlaşılmakla Hazine hakkındaki davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine ve belirlenen tazminatın Orman Yönetiminden tahsiline karar verilmiş olması doğru görülmediği gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın Hazine yönünden kabulüne, diğer davalı ... idaresi yönünden husumet ehliyeti yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde özetle; hak düşürücü sürede dava açılmadığını, davanın zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiğini, müvekkil idareye husumet yöneltilemeyeceğini, taşınmazların arsa olarak nitelendirilmesinin mümkün olmadığını, Urla Asliye Hukuk Mahkemesinin 1986/3 Esas ... tapu iptal tescil davasının derdest olduğu ilgili dosyanın kesinleşmediğini, 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesi uyarınca tazminat koşullarının oluşmadığını, davanın reddi gerektiğini belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesi uyarınca tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 ... Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesinin birinci fıkrası.
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 18.11.2009 tarihli ve 2009/4-383 Esas, 2009/517 Karar ... ilâmında tapu işlemlerinin kadastro tespit işlemlerinden başlayarak birbirini takip eden işlemler olduğu, tapu kütüğünün oluşumu aşamasındaki kadastro işlemleri ile tapu işlemleri bir bütün oluşturduğundan bu kayıtlarda yapılan hatalardan 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesi anlamında Devletin sorumlu olduğunun kabulünün gerektiği, Devletin sorumluluğunun kusursuz sorumluluk olduğu, bu işlemler nedeniyle zarar görenlerin 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesi gereğince zararlarının tazmini için Hazine aleyhine adlî yargıda dava açabilecekleri belirtilmiştir.
4. 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesi uyarınca kabul edilen Devletin sorumluluğu, tapu sicilinin önemi ve kişilerin bu sicile olan ... duygularını sağlamak bakımından aynî hakkının saptanması, herkese açık tutulmasında tekel ... sağlayan bir sicil olması esasına dayanmaktadır. Bu sorumluluk, asıl ve nesnel (objektif) bir sorumluluk olduğundan zarara uğrayan zararının ödetilmesini doğrudan Devletten isteyebilir.
5. 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesi gereğince açılan davalarda, tapu kaydının iptali nedeniyle tapu sahibinin oluşan gerçek zararı neyse tazminatın miktarı da o kadar olmalıdır. Gerçek zarar, tapu kaydının iptali nedeniyle tapu malikinin mal varlığında meydana gelen azalmadır. Tazminat miktarı zarar verici eylem gerçekleşmemiş olsaydı zarar görenin mal varlığı ne durumda olacak idiyse aynı durumun tesis edilebileceği miktarda olmalıdır. Zarara uğrayan kişinin gerçek zararı ise tazminat miktarının belirlenmesinde esas alınacak değerlendirme tarihine göre belirlenecek olup bu tarihe göre tapusu iptal edilen taşınmazın niteliği ve değeri belirlenmelidir. Taşınmazın niteliği arazi ise net gelir metodu yöntemi ile arsa vasfında ise değerlendirme gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre hesaplanması suretiyle gerçek değer belirlenmelidir.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Kanun'un 26.9.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı Hazine vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Dosya kapsamından; davaya konu taşınmazların da içinde bulunduğu toplam 837 adet parselin orman sınırları içinde kaldığı gerekçesiyle Urla Asliye Hukuk Mahkemesinin 1986/3 Esas, 2008/248 Karar ... dosyasıyla tapu iptal ve tescil davası açıldığı, toplamda 782.321 metrekarelik alanın orman sınırı içinde kaldığı gerekçesiyle bu kısımların orman vasfıyla Hazine adına tesciline karar verildiği, ilgili kararın davacı Hazine vekili ile bir kısım davalılar vekilince temyiz edildiği, Yargıtay (Kapatılan) 20. Hukuk Dairesinin 27.02.2018 tarihli ve 2016/8662 Esas, 2018/1476 Karar ... ilamıyla; yargılama sonucunda hangi tapu kayıtlarının iptal edildiği ve bu kayıtların kimlerin adına olduğu açıklanmadan (A1) ve (A2) işaretli bölümün orman niteliğiyle Hazine adına tesciline ve davalı Olgar Yumlu ve diğer dahili davalılar adına olan zabıt kaydı (kadastro sırasına uygulanmayan tapu) niteliğindeki tapuların iptaline karar verilmesinin doğru olmadığı, dava konusu edilen (A1) ve (A2) bölümlerinin ifraz edilen Mayıs 1969 tarih 6 numaralı tapu kaydı kapsamında kalıp kalmadığı tereddüte yer vermeyecek şekilde saptanması, kaydın tüm gittileri getirtilerek, tapu sicilinde dahili davalılar adına tapu kaydı oluşup oluşmadığının belirlenmesi, tapu iptali davalarının yalnızca kayıt malikleri aleyhine açılabileceği düşünülerek hangi tapu kaydının iptal edildiği açıkça gösterilmek suretiyle, infaza elverişli bir hüküm oluşturulması gerektiği belirtilerek kararın bozulmasına karar verildiği, bozma sonrası dosyanın Urla 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2022/224 ... esasına kaydedildiği ve yargılamanın derdest olduğu anlaşılmıştır.
4. Bu durumda; Urla 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2022/224 Esas ... tapu iptal ve tescil dosyasının bekletici mesele yapılarak sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmemiştir.
5. Kabule göre de; dava konusu taşınmazlara değer biçilirken öncelikle arsa mı arazi mi olduğunun belirlenmesi gerekir. Bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazların niteliği net olarak belirlenmeden metrekare birim fiyatı soyut ifadelerle tespit edildiğinden hazırlanan rapor inandırıcı bulunmamıştır. Bu durumda; dava konusu taşınmazın değerlendirme tarihi itibarıyla belediye imar planı içinde olup olmadığı, değilse belediye veya mücavir alan sınırları dahilinde bulunup bulunmadığı, belediye hizmetlerinden yararlanıp yararlanmadığı ve etrafının meskun olup olmadığı hususlarının ilgili Belediye Başkanlığından sorulduktan sonra;
a)Dava konusu taşınmazların arsa niteliğinde olduğunun anlaşılması halinde; taraflara, dava konusu taşınmaza yakın bölgelerden ve yakın zaman içinde satışı yapılan benzer yüzölçümlü satışları bildirmeleri için imkan tanınması, lüzumu halinde resen emsal celbi yoluna gidilmesi, taşınmazın, değerlendirme tarihi itibariyle, emsal alınacak taşınmazın ise satış tarihi itibariyle imar ya da kadastro parselleri olup olmadığı ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğünden sorulması, ayrıca dava konusu taşınmazın; imar planındaki konumu, emsallere ve değerini etkileyen merkezi yerlere olan uzaklığını da gösterir krokisi ve dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazların resen belirlenen vergi değerleri ve emsal taşınmazların satış akit tablosu getirtilerek, dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi bakımından, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması,
b)Dava konusu taşınmazların arazi olduğunun anlaşılması halinde ise; yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu eşliğinde keşif yapılarak, taşınmazın olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelirine göre değer biçilerek sonuca göre hüküm kurulması, gerekirken eksik inceleme ile hüküm kurulması doğru görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulüne, temyiz olunan Urla Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/640 Esas, 2022/508 Karar ... kararının yukarıda belirtilen sebeplerle BOZULMASINA,
21.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.