"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/710 Esas, 2022/1899 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bursa 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/884 Esas, 2019/948 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın davalılar BUSKİ ve ... yönünden reddine, davalı ... yönünden kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacılar vekili ile davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili ile davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; Bursa ili, Nilüfer ilçesi, ... Mahallesi, 5366 ada 179 (yeni 5366 ada 192) parsel ... taşınmazda davacıların hisse sahibi olduğunu, dava konusu taşınmaza davalı idareler tarafından yol ve resmi bina yapımı şeklinde fiilen el atıldığını, müvekkillerinin kullanımdan fiilen men edildiğini, söz konusu taşınmazın Nilüfer Belediyesi sınırları içerisinde yer aldığını, mevkisi ve konumu itibarıyla değerli olduğunu, toplam 10.000,00 TL tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsiline, karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; öncelikle dava şartı yokluğu ve görev yönünden, aksi takdirde ise esas yönünden davanın reddine, karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı BUSKİ Genel Müdürlüğü vekilinin cevap dilekçesinde özetle; haksız ve hukuki dayanaktan yoksun davanın reddine, karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; öncelikle husumet yokluğundan davanın reddine, mahkeme aksi kanaatte ise davanın esastan reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalılar BUSKİ ve ... aleyhine açılan davanın reddine, davalı ... hakkında açılan davanın kabulü ile dava konusu taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen davacılar payının tapusunun iptali ile davalı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili ile davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacılar vekili istinaf dilekçesinde; davalı tarafın istinaf dilekçesinde belirtmiş olduğu hususların usul ve kanuna aykırı olduğunu ve reddi gerektiğini, verilen bedelin düşük olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazda fiili el atma olmadığını, proje bütünlüğü gereği cami ve yol olarak ayrılan kısımların Nilüfer Belediyesine ait olduğunu, bu davanın idare mahkemesi nezdinde görülmesi gerektiğini, bilirkişi raporlarının çelişkili olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olduğu kabul edilerek, emsal karşılaştırılması yoluyla değerinin tespit edilmesinin ve belirlenen bedelin davalı idareden tahsiline karar verilmesinin doğru olduğunu, bu hususta davalı idare vekilinin istinaf sebebi olarak ileri sürdüğü hususların yerinde görülmediğini, mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu belirtilerek davacılar vekili ile davalı ... vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili ile davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; bilirkişiler tarafından yeterli inceleme ve araştırma yapılmadığını ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; fiili bir el atmanın olmadığını, proje bütünlüğünden bahsedilemeyeceğini, idari yargı yerinin görevli olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idareler arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir:
“... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 11 inci maddesi.
5. 2942 ... Kanun’un Ek 1 inci maddesi söyledir “Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmî kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır. (İptal: Anayasa Mahkemesinin 20.12.2018 tarihli ve Esas, 2016/181 Karar 2018/111 ... Kararı ile)”
6. 26.11.2020 tarihli ve 32025 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 7421 ... Kanun’un 3 üncü maddesi ile Ek 1 inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen cümle şöyledir;
"Bu süre içinde belirtilen işlemlerin yapılmaması halinde taşınmazların malikleri tarafından mülkiyet hakkından kaynaklı bedele ilişkin açılacak davalar, adli yargıda görülür."
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Davacılar tarafından, dava konusu Bursa ili, Nilüfer ilçesi, ... Mahallesi, 5366 ada, 179 parsel ... taşınmaza davalı idareler tarafından fiilen el atıldığı iddiası ile dava açıldığı, ancak yargılama sırasında dava konusu taşınmazda Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığının 15.05.2018 tarihli ve 2018/2538 ... Encümen Kararı ile onaylanan 3194 ... İmar Kanunu’nun (3194 ... Kanun) 18 nci maddesi uyarınca imar uygulaması yapıldığı ve davacılar hisselerinin 5366 ada 192 parsel ... taşınmaza şuyulandırıldığı yeni oluşan 192 parsel ... taşınmaza davalı idareler tarafından fiili bir el atma olmadığı ancak bu taşınmazın tamamının 1/1000 ölçekli uygulama imar planında rekreasyon alanında kaldığı anlaşıldığından, 26.11.2020 tarihli ve 32025 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 7421 ... Kanun’un 3 üncü maddesi ile Ek 1 inci maddesi uyarınca hukuki el atmaya konu taşınmazın bedeline hükmedilmesi yerindedir.
3. Bursa ili Nilüfer ilçesi ... Mahallesi, 5366 ada 192 parsel ... taşınmaza, 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde ve bedelinin alınan rapor uyarınca davalı ... Başkanlığından tahsili ile davalılar BUSKİ ve ... aleyhine açılan davanın reddine karar verilmesi yerindedir.
4.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, davacı ve davalı ... vekillerinin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5. Dava konusu taşınmaza hukuken el atıldığı gözetilerek 7421 ... Kanun ile 2942 ... Kanun'a eklenen Ek Madde 4'ün üçüncü fıkrası uyarınca maktu harca hükmedilmesi gerektiğinden kararın bozulması gerekmektedir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları hükmü uyarınca mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacılar vekili ile davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının reddine,
2. Kamu düzeni gereğince; Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. Bursa 4.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/884 Esas 2019/948 Karar ... ilamının harca ilişkin (6) numaralı bendinden “ Alınması gerekli 683,10 TL nisbi harçtan peşin alınan 35,90 TL'nin mahsubu ile bakiye 647,20 TL harcın davalı ...'ndan alınarak hazineye gelir kaydına, ”ibaresinin çıkartılmasına, yerine "Alınması gereken 80,70 TL karar ve ilam harcının, peşin alınan ve ıslah harcı olarak yatırılan harçtan mahsubu ile bakiye harcın talep halinde yatırana iadesine" cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacılar ile davalı idare Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığın'dan peşin alınan temyiz harçlarının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.