"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/2718 Esas, 2021/2740 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Trabzon 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2015/530 Esas, 2019/120 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve davalılar ... vd. vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Trabzon ili, Ortahisar ilçesi, 2 No.lu ... Mahallesi 940 ada 2 parsel sayılı taşınmazın 1.841,38 m²lik kısmının kamulaştırma bedelinin tespiti ile taşınmazın kamulaştırılan kısmının yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz ile ilgili acele el koyma kararı ile takdir edilen kamulaştırma bedelinin dava konusu taşınmazın rayiç değerinin yarısı bile olmadığını, dava konusu taşınmazın Trabzon şehir merkezinde ticari değeri çok yüksek taşınmaz olduğunu dava konusu taşınmazın dava tarihi itibarı ile arsa m² birim değerinin fazlaya dair hakları saklı kalmak üzere en az 5.000 TL'den olduğundan buna göre dava konusu taşınmazın arsa m² birim değerinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz için acele el koyma kararı alındığını ve Trabzon 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/821 Esas sayılı dosyasında ve taşınmaza ve bağımsız bölümlere, dükkanlara değer biçildiğini, bilirkişi heyetince takdir edilen bedelin düşük olduğunu, dava konusu taşınmazın üzerinde bulunan bloklardan sadece A ve B blokların kamulaştırma alanında kaldığını, bu sebeple de davalı olarak sadece A ve B blok maliklerine kamulaştırma bedelinden hisselerine düşen miktarda ödeme yapılmasını, taşınmazın gerçek değerinin belirlenmesi amacıyla açılan dava konusu taşınmaza güçlü delil teşkil edecek sunulu raporların yapılacak keşifte bilirkişi heyetince dikkate alınmasını, Trabzon 2. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2015/43 D.iş Esas sayılı dosyasının dosya arasına alınmasını, taşınmazın gerçek kamulaştırma bedeline hükmedilmesini talep etmiştir.
3. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmaza takdir edilen bedelin düşük olduğunu, taşınmaz üzerinde keşif yapılarak taşınmazın gerçek kamulaştırma bedeline hükmedilmesini talep etmiştir.
4. Davalı ... cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedelinin Mahkemece belirlenmesini talep etmiştir.
5. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedelinin Mahkemece belirlenmesini talep etmiştir.
6. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; takdir edilen bedelin düşük olduğunu, bilirkişi raporunu kabul etmediklerini, dava konusu taşınmaz üzerinde yeniden yapılacak keşif sonucu taşınmazın gerçek kamulaştırma bedeline hükmedilmesini talep etmiştir.
7. Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz üzerinde yapılacak keşif sonucu taşınmazın gerçek kamulaştırma bedeline hükmedilmesini talep etmiştir.
8. Davalı ... Koyun cevap dilekçesinde özetle; 2942 sayılı Kanun'un amir hükmü gereğince kullanma imkanı kalmayan bakiye kısmın da kamulaştırılmasının zorunlu olduğunu, bu nedenle kalan kısmın bedelinin bilirkişilere tespit ettirilerek kamulaştırma bedeline ilavesi ve bu suretle bakiye kısmın da kamulaştırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalılar ... vd. vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; tapudan yol olarak terkinine karar verilirken tapuda var olabilecek haciz, ipotek vesair hususların da göz önüne alınması ve tapudaki hak sahiplerine ödeme yapılırken hata oluşmaması adına, mahkeme ilamında, tapudaki takyidatların bedele çevrilerek ödenmesi gerektiğine ilişkin bir ibare de bulunması gerektiğini, emsal karşılaştırmasının hatalı yapıldığını, davaya konu taşınmazın bedelinin yüksek belirlendiğini belirtilerek ve resen nazara alınacak hususlarla kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz bedelinin düşük belirlendiğini, aynı kamulaştırma kapsamında aynı bölgedeki taşınmazlara 5.000-6000 TL/m² birim fiyatı taktir edildiğini, hükme esas alınan bilirkişi raporunun usul ve kanuna aykırı olduğunu ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal karşılaştırması yapılarak davaya konu taşınmazın m² değerinin belirlenmesinin, dava konusu taşınmaz üzerindeki yapının sınıfı belirlenerek, resmi birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı da düşülerek değer tespiti kanuna ve Yargıtay içtihatlarına uygun olduğu gerekçesiyle davacı idare ve davalılar ... vd. vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak taşınmazın zeminine değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmüştür.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Dava konusu taşınmaz üzerindeki yapının bedeli hesaplanırken değerlendirme yılı için belirlenen resmi birim fiyatlarının o yılın tamamını kapsadığı düşünülmeden, yapı bedelinin dava tarihine endekslenmesi suretiyle fazla bedel tespiti usul ve kanuna aykırıdır.
5. Davacı idarece dava konusu taşınmazın 1.841,38 m²lik kısmının davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tapudan yol olarak terkini talep edildiği ve bu kısmın bedeline hükmedildiği halde taşınmazın 1.856,88 m²lik kısmının yol olarak terkinine karar verilmesi hatalıdır.
6. Dava konusu taşınmazın tapu kaydında bulunan takyidatların bedele yansıtılması gerektiğinin düşünülmemesi doğru değildir.
7. Anayasa Mahkemesinin 27.11.2020 tarihli ve 31317 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 16.07.2020 tarihli ve 2018/104 Esas, 2020/39 Karar sayılı kararı ile 7139 sayılı Kanunla Değişik 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrasının dördüncü cümlesi; “idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit edilen bedelden az olması durumunda hâkim tarafından tespit edilen bedel, fazla olması durumunda idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit ettiği bedel, peşin ve nakit olarak hak sahibi adına, kalanı ise bedele ilişkin kararın kesinleşmesine kadar üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılmak ve kesinleşen karara göre hak sahibine verilmek üzere” bölümü ile yedinci cümlesinde yer alan “idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit ettiği bedelden fazla olması halinde fazla olan tutarın bloke edildiğine” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğu ve iptal edildiği nazara alınarak hüküm kurulması gerektiğinden kararın bozulması gerekmektedir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin temyiz isteminin kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesinin kararının BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.