"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/2853 Esas, 2022/4023 Karar
KARAR : Esastan ret Pervane vd., ... vd., ... vd.,
İLK DERECE MAHKEMESİ : Diyarbakır 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/439 Esas, 2021/399 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili ile bir kısım davalılar vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ile davalılar ... vd., ... vd., ... vd., ... vd. vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Diyarbakır ili, Sur ilçesi, ... köyü 139 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalılar ... ve ... vekilleri cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın 57.600 metrekarelik bölümünün üzerindeki ağaçların mülkiyetinin Hacı Erdem'e ait olduğunun tespit edilmediğini ileri sürmüştür.
2. Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle, idarenin teklif ettiği değerin oldukça düşük olduğunu, taşınmazın oldukça değerli olduğunu, objektif değer artışının doğru belirlenmesi ve kapitalizasyon faiz oranının %3 alınması gerektiğini ileri sürmüştür.
3. Davalılar ... vd. ile ... vd. vekilleri cevap dilekçelerinde özetle; dava konusu taşınmazın arktan elektrik ve mazot masrafı olmadan sulanan veya sulama imkanı olan sulu tarla niteliğinde olduğunu, verimliliği iyi birinci sınıf sulu arazi olduğunu, hesaplamanın taşınmazın sulu arazi niteliğinde kabul edilerek ve muhdesatların doğru hesaplanarak yapılmasını, bu şekilde davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin bloke ettirilerek davalı tarafa derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ile davalılar ... vd; ... vd., ... vd., ... vd., ... vd. vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın üzerindeki ağaç sayısının kıymet takdir komisyonunca belirlenen ağaç sayısına uygun olmadığını, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin yüksek belirlendiğini, verim ve fiyatın yüksek, üretim masraflarının düşük belirlendiğini, objektif değer artış oranının yüksek hesaplandığını, kappitalizasyon faiz oranının hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
2. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle: ...’ın diktiği ağaçların dikkate alınmadığını, sermaye faizi ve üretim giderlerinin hesaplamaya dahil edildiğini, masrafın 1/3' ten fazla alındığını, ... ve ... yönünden ise duvar ve tel bedellerinin gerçek bedelin altında alındığını ileri sürmüştür.
3. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; sulama kanalına değer biçilmemesinin yerinde olmadığını, dava konusu taşınmazda bulunan ağaç, bağ-bahçe, çiftlik vb. muhdesatlara takdir edilen değerin, gerçek rayiç değerlerinin çok altında hesaplandığını, muhdesatların yaşlarının düşük, giderlerinin fazla, gelirleri ve veriminin düşük gösterildiğini, davalıların aleyhine olacak şekilde kimi yerde tek tek, kimi yerde kapama bahçe olarak değerlendirme yapıldığını, kapitalizasyon faizi oranının 0,03 olarak kabul edilmesi gerektiğini, müvekkillerinin zilyet ve tasarrufunda olup keşifler sırasında miktarları ve aidiyetleri tespit edilen ve taşınmazın uzantısı olan kısımlarında tespit edilen bağ, bahçe ve ağaçlara takdir edilen değerin karar altına alınmamasının doğru olmadığını ileri sürmüştür.
4. Davalılar ..., ... ve ... istinaf dilekçesinde özetle; sulama arklarına değer biçilmesi gerektiğini, mülkiyeti Hazineye ait taşınmazdaki ağaçların bedelinin de ödenmesi gerektiğini, kapitalizasyon faiz oranının hatalı belirlendiğini, meyve ağaçlarının bedelinin yöntemine göre hesaplanmadığını, objektif değer artış oranının hatalı olduğunu, verimin düşük, masrafın yüksek alındığını, fazla yapılan ödemenin iadesine karar verilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını ileri sürmüştür.
5. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; sulama arkı bedelinin düşürülmesinin hatalı olduğunu, su arkı bedelinin ödenmesine karar verilmesi gerektiğini, Hazineye ait alanlar üzerinde yer alan mütemmim cüzlerin davacı kurum tarafından yapılan kamulaştırma çalışmaları nedeniyle kesildiği sabit iken müvekkilleri tasarrufunda bulunan ve tespiti yapılan mütemmim cüzlerin bedelinin ödenmemiş olmasının hatalı olduğunu, ortalama hasat verimi esas alınmasının hatalı olduğunu, ağaç ve diğer mütemmim cüz bedellerinin hatalı olduğunu, objektif değer artışı ve kapitalizasyon faiz oranının hatalı alındığını ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir metoduna göre değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmediği, muhdesatların bedelinin hesaplaması yapılırken dava tarihi itibarıyla resmi birim fiyatları esas alınarak yapılar için yaş ve niteliklerine göre uygun yıpranma oranlarının uygulanması, dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan ve kapama meyve bahçesi alanları dışarısında kalan ağaçların bedeli hesaplanırken ise Tarım ve Orman İl Müdürlüğünün ağaç değerleri tablosundan yararlanılması ve buna göre muhdesatların değerinin belirlenmesi yerinde görülerek istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ile davalılar ... vd., ... vd., ... vd., ... vd. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde belirttiği husuları tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde belirttiği hususları tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde belirttiği hususları tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
4. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde belirttiği hususları tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
5. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde belirttiği hususları tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. 2942 sayılı Kanun'un 12 inci maddesinin birinci ve üçüncü fıkrası.
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dava taşınmazın arazi niteliğindeki kısmına net gelir metoduna göre, üzerindeki yapılara resmi birim fiyatları esas alınıp yıpranma bedeli indirilerek, taşınmazın kapama meyve bahçesi alanları dışında kalan ağaçlara ise maktu değer biçilmesi yöntem itibarıyla doğrudur.
3. Buna karşın Tarım ve Orman il Müdürlüğü verilerine göre buğday samanının fiyatı 0,12 TL, silajlık mısırın fiyatı 0,2 TL, pamuğun fiyatı 1,3 TL olduğu halde sırasıyla 0,25 TL, 0,3 TL ve 1,8 TL kabul ederek hesaplama yapan bilirkişi raporuna göre hüküm kurulması doğru değildir.
4. Dava konusu taşınmazın kapama bahçe niteliğindeki bölümlerine net meyve geliri esas alınarak bilimsel yolla değer biçilmekle yetinilmesi gerekirken, dava konusu taşınmazın tamamına arazi niteliği ile değer biçildikten sonra üzerindeki ağaç bedellerinin ayrıca (yöntemine aykırı olarak, arsaların üzerindeki kapama ağaç bedelleri hesaplanırken uygulanan) kaim değer metoduna göre belirlenip objektif değer artışı da uygulanmak suretiyle tespit edilerek zemin bedeline ilave edilmesi doğru görülmemiştir.
5. Dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan ağaçların 6495 sayılı Kanun uyarınca yapılan ilanın askıdan indiği tarihten önce veya sonra dikilip dikilmediğinin tespiti için ilanın askıdan indiği tarih ve öncesine ilişkin dava konusu taşınmazın bulunduğu yerin uydu görüntüleri ilgili kamu kuruluşlarından getirtilip, bu görüntülerin temin edilememesi halinde ise tanık beyanları ile tespit edilmesi ve askıdan indiği günden önce dikildiklerinin tespiti halinde bedel belirlenmesi, ilanın askıdan indiği günden sonra dikildiklerinin tespiti halinde söz konusu yapı ve fidan bedellerine hükmedilmemesi gerektiği gözetilmeden eksik inceleme ile hüküm kurulması da hatalıdır.
6. Dava konusu taşınmaza idarece düzenlenen kıymet takdir raporunda belirlenen ağaçların miktarı, yaşı, kapladıkları alan ve davalıların maliki olduğu ağaç sayısındaki çelişkinin giderilmesi gerektiğinin düşünülmemesi, ağaçların yaşları itibarıyla verim çağına gelip gelmedikleri, gelmişler ise yaşlarına göre verim miktarının gözetilmesi ve yaşı itibarıyla verim çağına gelmeyen fidanlara kapama bahçe niteliğine göre değer biçilemeyeceğinden maktu fidan bedeline hükmedilmesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru değildir.
7. Dava konusu taşınmazın yüzölçümü dikkate alınarak su kaynağının taşınmazın tamamının sulanması için yeterli olup olmadığı hususunda bilirkişilerden ek rapor alınması gerektiğinin düşünülmemesi de doğru değildir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davacı idare ile davalılar ... vd., ... vd., ... vd., ... vd. vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalılardan peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.