"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3063 Esas, 2023/400 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Konya 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/835 Esas, 2022/517 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Konya ili, Selçuklu ilçesi, ... Mahallesi 42655 ada 6 parsel (ifrazla 42655 ada 10 parsel) sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekilinin cevap dilekçesi sunmadığı görülmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükmedilen bedel ilk kararla ödenmesine karar verildiği için faiz bitiş tarihinin ilk karar tarihi olarak belirtilmesi gerektiğini, kapitalizasyon faiz oranının tespitinde dikkate alınan unsurların mükerrerlik oluşturacak şekilde objektif değer artış oranının tayininde de esas alındığını, kamulaştırmadan arta kalan alan kısmın gerek büyüklüğü gerek geometrik şekli göz önüne alındığında tarım yapmaya engel bir durum olmadığından, bu kısım için değer azalışı hesaplanmasının doğru olmadığını, müvekkili idare lehine vekâlet ücreti takdir edilmemesinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz için belirlenen bedelin düşük olduğunu, objektif değer artışı oranının düşük belirlendiğini, emsal değerlerin gözetilerek hakkaniyete uygun adil bir değerin tespit edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile sulu tarım arazisi niteliğinde olan dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca arazilerde olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelire göre değerlendirme yılı olan 2020 yılı verileri kullanılarak değer biçilmesi, taşınmazın konumu ve yerleşim yerlerine mesafesi dikkate alınarak %230 oranında objektif değer artışı uygulanması ile bedelinin tespitinin usul ve esas yönünden kanuna uygun olduğu, hükme esas alınan bilirkişi raporunda taşınmazın sulanmasını sağlayan derin kuyuya ilişkin tespit yapılmadığı belirtilmiş ise de 12.11.2020 tarihli bilirkişi raporunda keşif tarihinde kuyu bulunduğu tespit edildiğinden taşınmazın sulu tarım arazisi olarak kabul edildiği, ancak bölgede Devlet tarafından yapılan sulama sistemi bulunmadığından ve tespit edilen kuyu ile taşınmazın sulu arazi vasfını kazandığı anlaşıldığından ayrıca kuyu bedelinin verilmediği, taşınmazın toplam alanı 14.057,61 m² olup, 10.998,24 m²sinin kamulaştırıldığı, arta kalan 3.059,37 m²lik kısmının ise davalı adına 42655 ada 9 parsel sayılı taşınmaz olarak tapuya tescil edildiği, taşınmazın 2/3'ü kamulaştırıldığı gibi arta kalan kısmın şeklinin büyük oranda bozulması nedeniyle bilirkişi heyetinin %50 oranında değer düşüklüğü hesaplamasının yerinde görüldüğü, dava konusu taşınmazın konumu ve bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özellikleri ile aynı bölgeden Yargıtay 5.Hukuk Dairesine intikal ederek 2021/10569 Esas, 2022/7878 Karar sayılı kararı ile denetimden geçen Konya 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2020/256 Esas, 2020/408 Karar sayılı dosyasında dava konusu taşınmaza komşu sulu tarım arazisi niteliğindeki 42655 ada 8 parsel sayılı taşınmaza %230 oranında objektif değer artışı uygulanması dikkate alınmakla bu dosyada uygulanan %230 oranındaki objektif değer artışının doğru bulunduğu gerekçesiyle taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Arazi niteliğindeki Konya ili, Selçuklu ilçesi, ... Mahallesi 42655 ada 6 parsel (ifrazla 42655 ada 10 parsel) sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesi yöntem itibarıyla yerindedir.
3. Buna karşın; Türkiye ortalamasına göre münavebe ürünlerinin üretim masraflarının brüt gelire göre yazılı şekilde fazla alınması ekonomik tarım yapılmasında tereddüt yaratacağından İl ve İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerinden üretim masraflarının yeniden sorularak sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru olmadığı gibi, aynı kamulaştırma kapsamında dava konusu taşınmaza bitişik konumda bulunan ve Dairemiz denetiminden geçen aynı nitelikteki 42655 ada 8 parsel sayılı taşınmaza ilişkin Konya 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2020/256 Esas sayılı dosyası getirtilerek bu dosyada esas alınan üretim masraflarının eldeki dosya ile karşılaştırılması gerektiğinin gözetilmemesi doğru değildir.
4. Tespit edilen kamulaştırma bedelinin ilk kararla ödenmesine karar verildiği gözetildiğinde, faiz bitiş tarihinin ilk karar tarihi olarak belirtilmemesi suretiyle infazda tereddüde yol açılması bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kabulüne, temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.