"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/784 Esas, 2023/597 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gebze 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/405 Esas, 2020/183 Karar
Taraflar arasındaki 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) mülga 17 nci maddesi uyarınca tescil davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar ... vd. ile davalı ... Gayrimenkul ve Emlak Dan. Tur. İnş. San. Ve Tic. A.Ş vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar ... vd. ile davalı ... Gayrimenkul ve Emlak Dan. Tur. İnş. San. Ve Tic. A.Ş vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu Kocaeli ili, Gebze ilçesi, ... Mahallesi 25 ada 13 parsel sayılı taşınmazın usulüne uygun olarak kamulaştırıldığını, kamulaştırma bedellerinin banka hesabına yatırılarak noter tebligatlarının yapıldığını, bedel artırım davası sonucu hüküm altına alınan bedellerin de tevdii mahalli tayini yaptırılarak yatırıldığını, buna karşılık tapuda ferağ verilmediğini, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile müvekkili idare adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Bir kısım davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; bedel artırım davasının uzun süre tebliğe çıkartılmadığını, 15 sene sonra tebliğe çıkartıldığını, bedel artırım davasındaki bedelin gerçek değerden uzak kaldığını, idarenin önce uzlaşmak isteyip sonra uzlaşılamaması üzerine, bedel artırım davasına ilişkin kararı tebliğe çıkarttığını, bu durumun hakkın kötüye kullanılması olduğunu, idarenin kamulaştırmadan vazgeçmiş olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalılar ... vd. ile davalı ... Gayrimenkul ve Emlak Dan. Tur. İnş. San. Ve Tic. A.Ş vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırma tebligatlarının yapılmasından sonra, açılan kamulaştırma bedelinin artırılması davasının 1998 yılında karara çıktığını, idarenin 2011 yılılnda uzlaşmaya davet ettiğini, anlaşma sağlanamaması üzerine, 15 sene sonra kararın tebliğe çıkartılarak kesinleştirildiğini, 10 yıl içerisinde karar ve ilam harcı yatırılmadığından ilamın zamanaşımına uğramasına rağmen bozulmayarak onandığını, bu kararın hükme esas olamayacağını, karar tebliğinin 15 sene sonra yapılmasının hakkın kötüye kullanılmasını teşkil ettiğini, hatta bu arada kamulaştırma şerhlerinin kaldırıldığını, tapu kaydı getirtildiğinde üzerinde şerh olmadığının görüleceğini, şerhler kaldırılınca kamulaştırmadan vazgeçildiğinin düşünüldüğünü, idare tarafından yatırılan bedellerin hak sahiplerince çekilmediğini, idarenin kamulaştırma konusunda keyfi davranışlarının bulunduğunu, kamulaştırmadan vazgeçilerek şerhlerin kaldırılmış olduğunu ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... Gayrimenkul ve Emlak Dan. Tur. İnş. San. Ve Tic. A.Ş vekili istinaf dilekçesinde özetle; müvekkili şirketin 3. kişi konumunda ve iyiniyetli olduğunu, tapuya 2012 yılında 2942 sayılı Kanun'un 7 nci maddesine göre belirtme yapıldığını, 20.02.2017 tarihinde sözkonusu belirtmenin terkin edildiğini, 21.11.2017 tarihinde de satışın gerçekleştirildiğini, 2942 sayılı Kanun'un 31 inci maddesi şerhinin ise 29.01.2018 tarihinde konulmuş olduğunu, olduğunu, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (4721 sayılı Kanun) 1023 ncü madde hükmüne göre mülkiyet kazanımının korunması gerektiğini, taşınmazda kamuya özgülenme durumunun halihazırda söz konusu olmadığını, 4721 sayılı Kanun'un 3 ncü madde gereği iyiniyet karinesinden faydalanılması gerektiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 2942 sayılı Kanun'un 17 nci maddesine dayanılarak tescil kararı verilebilmesi için taşınmaz sahibine usulüne uygun olarak noter aracılığı ile tebligat yapılması, idari yargıya başvurulmuş ise kesin olarak sonuçlanması, bedel artırım davası açılmamış olması veya açılmış ise davanın kesin olarak sonuçlanması, takdir edilen ve artırılan bedelin tamamının (çekişmeli ve çekişmesiz) milli bankalardan birine mal sahibi adına bloke edilmiş olması gerektiini, davacı tarafça Gebze ilçesinde bulunan Çoban Mustafa Paşa Kervansarayı ve çevresinde bulunan bir kısım taşınmazların kamulaştırılmasına ilişkin olarak alınan kamu yararı kararı çerçevesinde Vakıflar Meclisinin 26.04.1994 tarihli ve 378/420 sayılı kararı ile davaya konu 25 ada 13 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırılmasına karar verildiği, kamulaştırma bedelinin hak sahipleri adına açılan banka hesaplarına depo edildiği, davalılar tarafından kamulaştırma kararının iptali için Sakarya 1. İdare Mahkemesinin 1994/1781 Esas sayılı dosyasında açılan davanın reddine karar verildiği, kararın 27.02.1998 tarihinde kesinleştiği, bunun yanında davalılar tarafından Gebze 3. Asliye Hukuk Mahkemenin 1998/573 Esas dosyası ile kamulaştırma bedelinin artırılması davası açıldığı, Mahkemece yapılan yargılama sonunda davanın kısmen kabulüne karar verildiği, anılan kararın Yargıtay incelemesinden geçerek 30.03.2015 tarihinde kesinleştiği, davacı idarece İstanbul Anadolu 16. Sulh Hukuk Mahkemesinden kamulaştırma bedelinin artırılması davasında hükmedilen bedel ve faizinin ödenmesi için tevdii mahalli tayini talep edildiği, Mahkemece bu talebin kabul edilmesi üzerine tevdii mahalli olarak tayin edilen ... Vakıfbank Şubesine davalılar adına açılan blokeli hesaba kamulaştırma bedellerinin 26.07.2018 tarihinde havale edildiği, kamulaştırma işleminin adli ve idari yönden kesinleşmesine karşın tapu malikleri tarafından tapuda ferağ velimemesi nedeniyle tapu iptali ve tescil istemi ile eldeki davanın açıldığını, 4721 sayılı Kanun'un 705 inci maddesi uyarınca kural olarak taşınmaz mülkiyetinin kazanılması tescile bağlı olmakla birlikte maddenin devamında mülkiyetin tescilden önce kazanılması hallerine yer verilmiş olup, kamulaştırma işlemi de mülkiyetin tescille kazanılması kuralının istisnaları arasında yer almaktadır. Eldeki dosya bakımından kamulaştırma işleminin adli ve idari yönden kesinleşmesi ile birlikte davacı idarenin taşınmazın mülkiyetini tescilsiz olarak iktisap ettiği, bu durumda tescil işleminin kurucu değil açıklayıcı nitelikte bir işlem olduğu, her ne kadar davalı şirket vekili müvekkilinin iyi niyetli 3. kişi konumunda bulunup, dava konusu taşınmazın tapu kaydında taşınmazın kamulaştırıldığına ilişkin herhangi bir şerh ya da beyan bulunmadığından 4721 sayılı Kanun'un 1023 üncü madde korumasından yararlanacağını beyanla İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmişse de ayrıntıları Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 02.11.1999 tarihli ve 1999/15650 Esas, 1999/16995 Karar sayılı ilâmında belirtildiği üzere kamulaştırma kararının tebliğinden sonra taşınmazın başkasına devir, ferağ veya temliki geçersiz olduğundan davalı yanın bu yöndeki istinaf itirazının yerinde olmadığı kanaatine varılmakla dosyada bulunan delil ve belgelere, kararın dayandığı gerekçelere göre 2942 sayılı Kanun'un 17 nci maddesi gereğince davanın kabulüne karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığından istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacılar ... vd. ile davalı ... Gayrimenkul ve Emlak Dan. Tur. İnş. San. Ve Tic. A.Ş vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... Gayrimenkul ve Emlak Dan. Tur. İnş. San. ve Tic. A.Ş vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, 2942 sayılı Kanun'un mülga 17 nci maddesine dayanan tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 359 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun’un mülga 17 nci maddesi.
3. 4721 sayılı Kanun'un 705 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kamulaştırılan taşınmazın, 2942 sayılı Kanun’un mülga 17 nci maddesi göre kamulaştırmayı yapan idare adına tesciline karar verilebilmesi için kamulaştırma işleminin usulüne uygun olarak tebliğ edilmesi ile birlikte, idari yargıya başvurulmuş ise kesin olarak sonuçlanması, takdir edilen kamulaştırma bedelinin ve varsa artırılan bedelin tamamının malikler adına bankaya yatırılmış olması gerekir.
3. Dosya içerisinde yeralan bilgi ve belgelere göre; kamulaştırma bedelinin malikler adına bankaya bloke edildiği, kamulaştırma kararının iptaline ilişkin talebin Mahkemesince reddine karar verildiği ve ilgili kararın kesinleştiği, malik ve mirasçılar tarafından açılan ve kabul edilen, kamulaştırma bedelinin artırılması davasının, temyiz incelemesinden geçerek kesinleştiği ve davacı idare tarafından bedelin tevdii mahalli tayini isteminin kabulü üzerine, ilgili bankaya, artırılan bedellerin davacılar adına yatırılmış olduğu, bu itibarla kamulaştırma işleminin adli ve idari yönden kesinleştiği ve 2942 sayılı Kanun’un mülga 17 inci maddesine göre tescilin koşulları mevcut olduğu gibi, 4721 sayılı Kanun'un 705 inci maddesi gereğince kamulaştırma hali, mülkiyetin tescilden önce kazanıldığı hallerden sayılmış olup, kamulaştırmanın adli ve idari yönden kesinleşmiş olması nedeniyle taşınmazın başkasına devir, ferağ veya temliki geçersiz olduğundan yeni malik yönünden de davanın kabulüne karar verilmesi yerindedir.
4.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalılar ... vd. ile davalı ... Gayrimenkul ve Emlak Dan. Tur. İnş. San. Ve Tic. A.Ş vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalılar ... Gayrimenkul ile davalı ... vd.'den peşin alınan temyiz harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.