"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2013/626 Esas, 2016/433 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki 4650 ... Kanun'la değişik 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı idare vekili, kayyım ... temsilcisi ve bir kısım davalılar vekilince temyiz edilmiştir.
Davalı ... mirasçısı ... vekili kamulaştırma bedelinin kendilerine ek karar ile ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkemenin 01.03.2018 tarihli ek kararı ile dosya kapsamından; açık kimlik bilgileri tespit edilemeyen ...ve ...isimli davalılara Siverek Sulh Hukuk Mahkemesince 11.03.2015 tarihli ve 2014/229 Esas, 2015/132 Karar ... ilamı ile Siverek Mal Müdürlüğünün kayyım olarak atanmasına karar verildiği, mirasçı ... ... vekili Av. ... tarafından 21.08.2017 tarihli dilekçesine istinaden Siverek Sulh Hukuk Mahkemesinin 2014/229 Esas, 2015/132 Karar ... ilamında Siverek Mal Müdürlüğünün kayyım olarak atanmasına dair kararın kaldırıldığını, ilgili dosyanın 13.12.2017 tarihinde kesinleştiği, Siverek Sulh Hukuk Mahkemesinin 09.11.2017 tarihli ve 2017/426 Esas, 2017/565 ... kararında ...'ye yönelik kayyım atanması kararının kaldırılmasına, Eyyüp isimli şahsa yönelik kayyımlık kararının devamına karar verildiği, ilgili kararın kesinleştiği, dosyada ...isimli şahıs ile ... isimli şahısların aynı kişiler olduğuna dair herhangi bir mahkeme kararının bulunmadığı gerekçesiyle kamulaştırma bedelinin davalı ... mirasçısı ...'na ödenmesine karar verilmesi talebinin reddine karar verilmiştir.
Ek karar, davalı ... mirasçısı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
Dosyadaki bilgi ve belgelere kararın dayandığı gerekçelere göre Mahkemece verilen 01.03.2018 tarihli ek karar usul ve kanuna uygun olduğundan onanması gerekir.
Mahkeme kararı davacı idare vekili, kayyım ... temsilcisi ve bir kısım davalılar vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Şanlıurfa ili, Siverek ilçesi, Gözelek köyü, 4 parsel ... taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Bir kısım davalılar vekili Av. ... ...'ın ibraz etmiş olduğu cevap dilekçesinde özetle; taşınmazın gerçek değerinin tespit edilmesini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili, dahili davalı ... vekili, kayyım ... temsilcisi ve bir kısım davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; münavebe sisteminin hatalı belirlendiğini, taşınmazın sulama kaynağının bulunmadığını, taşınmazın sulu arazi olarak kabulünün mümkün olmadığını, kapitalizasyon faiz oranının hatalı belirlendiğini, bedelin fahiş olduğunu ileri sürmüştür.
2. Bir kısım davalılar vekili Av. ... ...'nın temyiz dilekçesinde özetle; taşınmaz nitelikleri göz önüne alındığında objektif değer artış oranının çok düşük belirlendiğini, bedelin düşük olduğunu ileri sürmüştür.
3. Kayyım ... temsilcisi temyiz dilekçesinde özetle; eksik incelemeyle hüküm kurulduğunu, usul ve kanuna aykırı kararın bozulması gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare vekili ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti ve idare adına tescili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 ... Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 ... Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ve 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarının ilgili bölümleri
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Kanun'un 26.09.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi yöntem itibarıyla doğrudur.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekili, kayyım ... temsilcisi ve bir kısım davalılar vekili Av. ... ...' nın aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda; dava konusu taşınmazın sulu tarım arazisi olduğu kabul edilmiş ise de mahallinde yeniden keşif yapılarak taşınmazın fiilen sulanıp sulanmadığı, nereden ve nasıl, ne şekilde sulandığı tespit edilip sulanıyor ise su kaynağının veya sulama tesisinin taşınmazın yüzölçümleri dikkate alındığında, taşınmazın tamamını veya bir kısmını sulamaya yetip yetmeyeceği gözlemlenip tutanağa geçirilerek, dava konusu taşınmazın motopomp ile sulandığının belirlenmesi halinde ise sulama masrafı araştırılıp üretim masraflarına ilave edilerek suretiyle sonucuna göre taşınmazın değerinin belirlenmesi gerekirken, sulama kaynağı net olarak tespit edilmeden eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
5. Yargıtay’ın yerleşmiş uygulamalarına göre özel ve dikkate alınması gereken haklı bir neden bulunmadıkça tarım arazilerinin olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir üzerinden bilimsel yöntemle yapılacak değerlendirmede münavebeye alınacak ürünler için dekar başına elde edilecek ortalama verime, üretim giderine ve toptan satış fiyatına ilişkin olarak ciddi istatistiki bilgilere dayalı olduğu bilinen o yerdeki Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü verilerinin esas alınması gerekmektedir. Dosya içerisine alınan Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü verileri dikkate alındığında dekar başına ortalama verim miktarları sırasıyla Buğday (sulu) için 500,00 kg, Mısır (2.Ürün) 850,00 kg, Pamuk (1.ürün) 500,00 kg olduğu halde ortalama verilere uyulmadan ve verilerden ayrılmayı gerektiren nedenler varsa bunlar açıklanmadan değerlendirme yapılmış olması doğru görülmemiştir.
6. Bilirkişi kurulunca değerlendirmeye esas alınan münavebe ürünlerinin 2013 yılı itibarıyla dekar başına ortalama verim ve hasat dönemi toptan satış fiyatları ile ayrıntılı üretim giderini (harcama kalemlerini tek tek) gösteren veri cetveli İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünden getirtilip sermaye faizi, genel idarecilik giderleri, tarla kirası ve bilinmeyen masraflar kalemlerinin üretim masraflarına dâhil edilmeyeceği de göz önünde tutularak hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporu denetlenmeden eksik inceleme ile hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir.
7. Taşınmazın bedeli belirlenirken 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi gereğince bedelin tespitinde etkili olacak objektif ölçüler tek tek somut olarak açıklanması gerekirken, soyut ifadelere dayanan bilirkişi raporu doğrultusunda % 50 oranında objektif değer artışı uygulanması sureti ile fazlaya hükmedilmesi doğru görülmemiştir.
8. Davalı ...'nin mirasçısı olduğunu iddia eden ... ...'nun ...isimli şahsın mirasçısı olup olmadığı araştırılmadan, mirasçısı olduğunun tespiti halinde ise adı geçen şahsa husumet yöneltileceği düşünülmeden eksik araştırma ve inceleme ile hüküm kurulmuş olması doğru görülmemiştir.
9. Avrupa İnsan Haklari Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 ... Resmî Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alındığında davanın niteliği gereği davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi gerekirken idare lehine vekâlet ücreti takdir edilmesi kararın bozulmasını gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Mahkemesince verilen 01.03.2018 tarihli ek kararın ONANMASINA,
2. Davacı idare vekili, kayyım ... temsilcisi ve bir kısım davalılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulüne,
3. Temyiz olunan Siverek 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/626 Esas, 2016/433 Karar ... kararının yukarıda belirtilen sebeplerle BOZULMASINA,
Davacı idareden, Kayyım ...'nden ve davalılar ... vd.'den peşin alınan temyiz harçlarının istenildiğinde iadesine, Davalı ... Mirasçısı ... ... ...'dan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
14.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.