"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Van Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/683 Esas, 2023/799 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Van 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/555 Esas, 2021/411 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince taraf vekillerinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda,
Karar tarihinde yürürlükte bulunan 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 362 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince, miktar veya değeri her paydaş için 238.730,00 TL'yi geçmeyen davalara ilişkin olarak Bölge Adliye Mahkemesi kararları kesin olup, bu kararlar aleyhine temyiz yoluna başvurulamaz.
Mahkemece hükmedilen ecrimisil bedeli Bölge Adliye Mahkemesinin karar tarihi itibarıyla kesinlik sınırı olan 238.730,00 TL’nin altında kalmaktadır.
Bu nedenle; hükmedilen ecrimisil bedeli yönünden davalı idare vekilinin temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Davalı idarenin kamulaştırmasız el atmaya dayanan tazminat davası için gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Van ili, Tuşba ilçesi, ... Mahallesi 408 parsel ... taşınmazın Karasu çayının yatak değiştirmesiyle müvekkiline ait taşınmazdan geçtiğini ve taşınmazın ikiye bölündüğünü, müvekkilinin taşınmaz üzerinde tasarruf edemediğini, idarenin taşınmazlarını kamulaştırma yapmadan yararlandığı su altında kalan yerlerin kamulaştırılması ve bunların bedelinin müvekkiline ödenmesi gerektiğini, bu hususta davalı kuruma başvurduklarını ancak davalı kurumca taleplerinin reddedildiğini, bu nedenlerle fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 8.000 TL kamulaştırma ve 2.000 TL ecrimisil bedeli olmak üzere toplam 10.000 TL'nin davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; öncelikle zamanaşımı itirazında bulunduklarını, dava konusu edilen parselin herhangi bir kamulaştırma işlemine tabi tutulmadığını ve bir kamulaştırma projesi içinde bulunmadığını, bu sebeple müvekkili idarenin dava konusu parsele herhangi bir müdahalede bulunulmasının söz konusu olmadığını, davacının ecrimisil talep edebilmesi için fiili el atma tarihinin açıklaması gerektiğini, ecrimisilin en fazla 5 yıl için istenilebileceğini, bu nedenlerle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın taleple bağlı kalınarak davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; müvekkillerine ait dava konusu taşınmazlarda yapılan kamulaştırma işlemi sonucu müvekkillerinin talep ettikleri tazminat miktarının mülkiyet haklarını zedelemeyecek şekilde tayin edilmesi gerektiğini, bilirkişi raporunda dava konusu taşınmaz için gelir metodu kullanılarak ... tespiti yapıldığını, bu tespitin haksız ve hukuka aykırı olduğunu, bu şekilde değer biçilmesinin müvekkilini mağdur ettiğini belirterek dava konusu taşınmazın arsa vasfında olduğunun kabulüne, yerel mahkeme kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle;yerel mahkemece eksik inceleme ve araştırma ile karar verildiğini, dava konusu taşınmaza müvekkil idarece el atılmadığını, taşınmazın herhangi bir kamulaştırma alanı içinde yer almadığını, kamulaştırmasız el atma olgusu için aranan şartların dava dosyasında oluşmadığını belirterek, müvekkil kurum aleyhine açılan haksız davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile sulu tarım arazisi niteliğindeki dava konusu taşınmazlara 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca o yörede mutad olarak ekilen münavebe ürünleri buğday ve yonca verileri esas alınarak olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri üzerinden bilimsel yolla değer biçilerek taşınmazın m2 birim fiyatının 13,96 TL olarak tespitinde, hesaplamaya esas alınan ürünler ile kapitalizasyon faiz oranının %4 olarak alınmasında, taşınmazın bilirkişi raporu, dosya kapsamı ve Kadastro Genel Müdürlüğü Parsel Sorgulama Sisteminden edinilen bilgilere göre özelliği ve durumu dikkate alındığında % 100 oranında objektif değer artışı uygulanmasında, ecrimisilin net gelir üzerinden hesaplanmasında bir isabetsizlik görülmediği, ancak dosya içinde bulunan raporlarda davalı tarafından yapılan dere ıslah çalışması nedeniyle B harfi ile gösterilen 14.381,48 m²lik yerin deformasyona uğradığı, bu yerin eski hale getirilebilmesi nedeni ile 159.973,31 TL eski hele getirme bedelinin belirtildiği, eski hale getirme bedelinin bu yerin kamulaştırma bedelinden düşük olmasına rağmen bu bedel yönünden davanın kabulüne karar verilmemesi, dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan hacizlerin hükmedilen bedele yansıtılmaması, dava konusu Van ili, Tuşba ilçesi, ... Mahallesinde bulunan 133 ada 48 parsel ... taşınmazın UYAP sisteminden alınan güncel tapu kaydından dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgede 3402 ... Kadastro Kanunu'nun Ek-1 maddesi uyarınca yapılan yenileme çalışmaları sonucu yeni tapu kayıtlarının oluştuğu ve taşınmazın yüzölçümünün değişmiş olduğu anlaşıldığından, alınan fen bilirkişisi ek raporuna göre, 3402 ... Kadastro Kanunu'nun Ek-1 maddesi uyarınca yapılan yenileme çalışmaları sonucunda dava konusu taşınmazın sınırında ve yüzölçümünde değişiklik olduğu bildirilmiş, oluşan bu yeni duruma göre el atılan alanın yüzölçümüne göre taşınmazın bedeli hesaplanmış buna göre toplam bedel 390.007,90 TL olup davacının talebi esas alınarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürülen sebepleri tekrar etmiş ayrıca istinaf incelemesi ile kalan kısım (B) yönünden hangi sebeple eski hale getirme bedeline hükmedildiğinin anlaşılamadığını bu sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, tapu malik davacı ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3.Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesinde isabetsizlik görülmemiştir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idare vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Dava konusu taşınmazın fen raporunda (B) ile gösterilen kısmına dair davacı tarafın eski hale getirme talebi olmadığı halde talebi aşar şekilde eski hale getirme bedelinin tespit edilmesi bozmayı gerektirir.
5. Dava konusu taşınmazın ada ve parsel numarası değiştiği hâlde eski parsel numarası üzerinden tapunun iptaline karar verilmesi doğru görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
A) Davalı İdare Vekilinin Ecrimisile İlişkin Temyizi Yönünden;
Davalı idare vekilinin temyiz dilekçesinin miktar yönünden REDDİNE,
B) Davalı İdare Vekilinin Tazminata İlişkin Temyizi Yönünden;
Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesinin kararının BOZULMASINA,
Dosyanın 6100 ... Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.