"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/50 Esas, 2023/82 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Elmalı Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/493 Esas, 2021/434 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak hakkı karşılığının tespiti ve davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Antalya ili, Elmalı ilçesi, ... Mahallesi 426 ada 9 parsel sayılı taşınmazda kamulaştırma konusu irtifak hakkı karşılığı bedelinin tespiti ve davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı süresi içerisinde cevap dilekçesi ibraz etmemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma konusu irtifak hakkı karşılığı bedelinin tespiti ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın gerçek değerinden çok farklı ve fahiş bedel tespit eden bilirkişi raporu esas alınarak verilen kararın kaldırılması gerektiğini, emsal seçilirken hakkaniyete aykırı bir seçim yapıldığını, arsalarda emsal karşılaştırması yapılırken; kural olarak birden fazla emsal seçilerek bu emsaller içerisinde teknik değerlendirme yapılıp dava konusu taşınmaza en benzeyeni gerekçeleri detaylı bir şekilde gösterilerek emsal seçilmesi gerektiğini, bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazdan çok uzak ve dava konusu taşınmazdan çok değerli bir taşınmazın emsal seçildiğini, emsal alınan ... Mahallesi 168 ada 13 parsel sayılı taşınmazın şehir merkezinde bulunduğunu dava konusu taşınmaz ile benzer herhangi bir yönü bulunmadığını, daha uygun olan emsal taşınmazın şirket satışı olması ve Yargıtay kararı gereği emsal alınamayacağı belirtilmiş ise de Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin bu yönde kararı bulunmadığını, diğer bir emsalin ise hisse satışı olması nedeniyle kabul görmediğini oysa hiçbir yargı kararında hisse satışının emsal kabul edilemeyeceğinin düzenlenmediğini, emsal alınan taşınmaz ve belirlenen kamulaştırma bedelinin hakkaniyete aykırı olduğunu, kamulaştırma bedelinin mülkiyet kamulaştırmasında dahi kabul edilemeyeceğini, puanlamanın da hatalı yapıldığını mukayese edilirken emsal taşınmaza 600 birim puan verilmiş iken dava konusu taşınmaza 192 birim puan verildiğini, emsal taşınmaz şehir merkezinde çarşı sayılan bir mevkide dava konusu taşınmazın ise şehir dışında yer almakla birlikte yola cepheli olması haricinde emsal taşınmaz ile yakından uzaktan bir benzerliği bulunmadığını mukayese edilirken birbirine yakın puanların verilmesinin hakkaniyete ve hukuka aykırı olduğunu, dava konusu taşınmaz üzerinde Elmalı yöresine has tarihi dokulu bir yapı bulunduğunu evin de değeri hesaba katılarak satış yapıldığını, dava konusu taşınmazda irtifak nedeniyle %35 değer kaybının haksız ve hukuka aykırı olduğunu, makineli tarımı güçleştirecek bir durum olmadığını, yüksek taçlı bitkiler haricinde ağaçların yetiştirilmesine izin verildiğini, değer azalışı oranının da yüksek bulunduğunu, dava konusu taşınmazın meskun mahal içerisinde bulunmadığını belediye hizmetlerinden faydalanmadığını, taşınmazın tarım arazisi olarak değerlendirilip net gelir yöntemine göre kıymet takdiri gerektiğini belirterek resen gözetilecek sebeplerle de kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza kıyaslamaya esas alınan emsale (kıyasi emsal Antalya ili, Elmalı ilçesi, ... Mahallesi 168 Ada 13 parsel sayılı taşınmazın 22.02.2016 tarihli ve 1345 yevmiye numaralı resmi senetle satışı) ilişkin resmi senet sureti incelendiğinde satışın dava tarihinden önce ve gerçek kişiler arasında yapıldığı özel amaç taşımadığı, emsal olma özelliğine sahip bulunduğu, emsal taşınmazın uygulama imar planı kapsamında bulunmakla birlikte düzenleme ortaklık payı kesintisi veya yola terk işlemi yapılmadığı, dava konusu taşınmazla emsal taşınmazın özelliklerinin karşılaştırılması sonucunda emsalin dava konusu taşınmazdan 3,125 kat daha değerli olduğu kabul edilerek davaya konu taşınmazın dava tarihi itibarıyla m² birim fiyatının 139,57 TL/m² tespit edildiği, tespit edilen m² birim fiyatının vergi değerleri ile ters orantı oluşturmadığı, irtifak hakkının niteliği, taşınmazın vasfı, imar ve geometrik durumu, yüzölçümü, irtifak alanı ve taşınmazdan geçiş şekli dikkate alındığında bilirkişi raporunda belirlenen değer azalış oranının yüksek olmadığı, taşınmazın tamamında değer düşüklüğünün belirlendiği kamulaştırma bedelinin hesaplandığı, bilirkişi raporunun denetime ve hüküm vermeye elverişli olduğu anlaşılmakla davacı vekilinin bu yönde ileri sürdüğü istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma konusu irtifak hakkı karşılığının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu ve 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Antalya ili, Elmalı ilçesi, ... Mahallesi 426 ada 9 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi ve aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergâhı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı
idare vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.