"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/47 Esas, 2023/83 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Elmalı Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/504 Esas, 2021/294 Karar
Taraflar arasındaki 4650 ... Kanun'la değişik 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak ... karşılığının tespiti ve davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Antalya ili, Elmalı ilçesi, ... Mahallesi 1286 parsel ... taşınmazda kamulaştırma konusu irtifak ... bedelinin tespiti ve davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının kamulaştırma talebinin haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, davacının belirlediği kamulaştırma bedelinin kabul edilemeyecek kadar düşük olduğunu belirterek; davacı kurumun kamulaştırma talebi ve gerekçesinin yerinde olmaması nedeniyle haksız ve hukuki dayanaktan yoksun davanın reddine karar verilmesini, davacı kurumca belirlenen değerin kabul edilemeyecek kadar düşük ve taşınmazın gerçek değerinin çok altında belirlenmesi sebebiyle taşınmazın gerçek değerinin mahkemece tespitine karar verilmesini, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davacı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma konusu irtifak ... karşılığı bedelinin tespiti ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde, taşınmazın gerçek değerinden çok farklı ve fahiş bedel tespitine ulaşılmış bilirkişi raporu esas alınarak verilen kararın kaldırılması gerektiğini, taşınmazda ekili bir şey olmadığını, münavebeye alınan buğday, yan ürün, nohut yan ürün, yulaf yan ürün kullanılarak münavebe yapılmasın taşınmazın m² fiyatının olması gerekenden daha fazla çıkmasına sebep olduğunu, hesaplamada esas alınacak değerlerin 5 yıllık ortalamaya göre hesaplanması gerektiğini, dava konusu taşınmaz için %15 değer kaybı oranı verilmesinin haksız ve hukuka aykırı olduğunu, irtifak alanı toplam alanın sadece yüzde 1,5 olduğunu, dava konusu taşınmaz için %5 kapitalizasyon faizi belirlenmesinin hatalı olduğunu, dava konusu taşınmazda ... enerji santrali olduğundan bahisle santral bedeli hesaplanarak kamulaştırma bedeline eklendiğini, bu hesaplamanın da haksız hakkaniyete ve hukuka aykırı olduğunu, santralin iletim hattından uzakta yer alması nedeni ile iletim hattından kesinlikle etkilenmediğini, hem zemin için hem de muhdesat için bedel belirlenerek eklendiğini, kamulaştırma bedelinin fahiş denilecek bir boyutta hesaplandığını, iletim hattının yerden yaklaşık 15 mt yükseklikte, dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan santral ise yerden yaklaşık 3 mt yükseklikte olduğunu, panellerin boylarının yüksek gerilim iletkenlerinden olması gereken en küçük düşey uzaklık olan 5 metreye ulaşamadığını ayrıca santralin iletim hattından uzakta olduğunu, bu nedenle de santralin iletim hattından etkilenmediğini, santral bedelinin hesaplanıp kamulaştırma bedeline eklenmesinin hiç bir haklı açıklaması bulunmadığını, iletim hattının taşınmazın uç noktasından teğet denilecek şekilde geçtiğini, taşınmazda bulunan muhdesata herhangi bir etkisi bulunmadığını, irtifaktan etkilenmeyen muhdesatın kamulaştırma bedeli hesaplanırken değerlendirilmesinin yanlış olduğunun yüksek mahkeme kararında da açıklandığını ayrıca kamulaştırma bedeli hesaplamalarında emlak vergi değerinin de dikkate alınması gerektiğini belirterek re’sen gözetilecek sebeplerle de kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmaza İlk Derece Mahkemesince mahallinde yapılan keşif gözlem, mahalli bilirkişi beyanı, bilirkişi kurulunun raporu ve rapora ekli fotoğraflar, taşınmaza ilişkin uydu görüntüleri birlikte değerlendirildiğinde, taşınmazın niteliğine göre 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net geliri esas alınarak değer biçilmesine ve aynı Kanunun 11 inci maddesinin son bendi uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı ve yüzölçümü dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak ... karşılığının tespit edilmesinde bir usulsüzlük bulunmadığı, hükme esas alınan bilirkişi raporunda uygulanan münavebe deseninin o yörede yaygın yetişen ürünlerden oluşturulduğu, Elmalı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün 2020 yılı verileri kullanılarak net gelir hesabının yerinde olduğu, taşınmazın kuru tarım arazisi niteliğine uygun olarak %5 kapitalizasyon faiz oranı üzerinden hesaplama yapıldığı, objektif değer artış oranı uygulanmadığı, arazi niteliğindeki taşınmazlardan geçen enerji nakil hattı nedeniyle değer düşüklüğü hesap edilirken taşınmazın yüzölçümü, geometrik yapısı enerji nakil hattının güzergahı ve salınım yüksekliği nazara alınarak bu oranın % 35'e kadar uygulanabileceği, dava konusu taşınmaz için bilirkişi heyetince belirlenen %15 oranının yüksek olmadığı, öte yandan benzer bir uyuşmazlık hakkındaki Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 07.05.2019 tarihli ve 2019/337 Esas, 2019/8846 Karar ... ilamında da belirtildiği üzere irtifak ... nedeniyle değer düşüklüğü oranının, taşınmazın zemin ile muhdesatın toplam değeri üzerinden tespit edilmesi gerektiği, dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan muhdesatın yüksek gerilim hattının izdüşümünde bulunmadığı gerekçesi ile muhdesat bedeli dikkate alınmaksızın bedel belirlenmesi gerektiğine yönelik istinaf sebebinin de yerinde olmadığı, bilirkişi raporunun denetime ve hüküm vermeye elverişli olduğu anlaşıldığından; davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma konusu irtifak ... karşılığının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 ... Kanun'un 10 uncu ve 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Antalya ili, Elmalı ilçesi, ... Mahallesi 135 ada 84 parsel ... taşınmaza 2942 ... Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net gelir metodu uygulanarak değer biçilmesi ve aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergâhı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak ... karşılığının tespit edilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı idare vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.