"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/456 Esas, 2023/78 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Van ili, İpekyolu ilçesi, ... Mahallesi 105 ada 108 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 15.03.2018 tarihli ve 2018/206 Esas, 2019/409 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 24.09.2020 tarihli ve 2020/241 Esas, 2020/461 Karar sayılı kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir esas alınarak değer biçilmesinin ve belirlenen bedelin bloke ettirilerek davalıya ödenmesine karar verilmesi doğru olduğundan tarafların istinaf isteminin esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin 24.09.2020 tarihli ve 2020/241 Esas, 2020/461 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; dava konusu taşınmazın net gelir esas alınarak belirlenen bedelinin yerinde olduğu; ancak, hükme esas alınan bilirkişi raporunda münavebeye esas alınan ürünlerin dosya içerisinde bulunan 2018 yılı İpekyolu İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün resmi verilerine göre belirlenen ortalama verim değerlerinin üzerinde olduğu, dava konusu taşınmazın kamulaştırılan bölümünden arta kalan 56.549,11 m² lik kısımda değer azalışı olup olmayacağı hususunda bilirkişi heyetinden ek rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerektiği, Anayasa Mahkemesinin 27.11.2020 tarihli ve 31317 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 16.07.2020 tarihli ve 2018/104 Esas, 2020/39 Karar sayılı kararı ile 2942 sayılı Kanun'un 7139 sayılı Kanun'la Değişik 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrasının dördüncü cümlesinin iptal edildiği dikkate alınarak bir karar verilmesi gerektiğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; münavebenin uygun olmadığını, kapitalizasyon faiz oranının düşük, objektif değer artışının yüksek alındığını, dava konusu taşınmazın kamulaştırmadan arta kalan kısmınında değer kaybı olmayacağını, tarımsal arazi niteliğini koruduğunu, kalan alanda değer kaybının yüksek belirlendiğini, bilirkişi raporunun yetersiz olduğunu, davacı idare yararına vekâlet ücreti verilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2.Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın çok merkezi, şehir merkezine çok yakın bedelinin çok düşük belirlendiğini, imar planının bulunduğunu, arsa olarak değerlendirilmesi gerektiğini, taşınmazın niteliğinin hatalı belirlendiğini, bölgeye göre bedelin çok düşük belirlendiğini ileri sürerek kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Van ili, İpekyolu ilçesi, ... Mahallesi 105 ada 108 parsel sayılı taşınmazın zeminine 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net gelir esas alınarak bedelinin belirlenmesi yöntem itibarıyla yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılama hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yapılan ilk keşif gözleminde " taşınmazın yola bitişik konumda olduğu, taşınmazın başlangıç kotuyla yol kotunun hemen hemen aynı olduğunun" yazıldığı, keşif sonrası alınan bilirkişi raporunda kot farkının çok olmadığı, tarımsal olarak kullanılmasında veya yoldan kaynaklı yapı yapmasında değer düşüklüğüne sebebiyet vermediğini belirterek fotoğraflarının eklendiği, yapılan ikinci keşif sonrası hükme esas alınan bilirkişi raporunda ise fotoğrafllı olarak kamulaştırma sonrası 1,5-2 metre civarı kot farkı meydana geldiği, kamulaştırma sonrası yeni oluşan parselle ikinci parsel konumuna geldiğinden değer kaybı oluşacağı bildirilmiş ise de dosya içerisindeki fotoğralar, mahkeme gözlemi ve Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün parsel sorgulama sisteminde yapılan inceleme sonrasında kamulaştırılan kısımdan arta kalan alanla yol arasında değer kaybına neden olacak bir seviyenin bulunmadığı, kamulaştırma sonrasında kalan kısmın yola bitişik konumda olduğunun anlaşıldığından kalan alana değer kaybı verilmemesi gerektiği düşünülmeden, değer kaybı verilmek suretiyle fazla bedele hükmedilmesi doğru değildir.
5. Bozma ilamında münavebeye alınan ürünler bozma sebebi yapılmadığı hâlde, münavebenin değiştirilmesi hatalıdır.
6. Bozma öncesi kamulaştırma bedeli belirlenirken dava konusu taşınmazın tapu kaydında bulunan BOTAŞ lehine irtifak şerhi nedeniyle değer kaybı uygulandığı halde bozma sonrası irtifak şerhinin dikkate alınmaması bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
15.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.