"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2016/371 Esas, 2021/293 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Hazine adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı idare, davalı ... ve davalılar ... vd. davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Hatay ili, Altınözü ilçesi, ... Mahallesi 104 parsel sayılı taşınmazın 16.271,56 m²lik kısmının kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Hazine adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemece 26.11.2014 tarihli ve 2011/352 Esas, 2014/237 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalılar ... vd. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonucunda, dosya içerisindeki Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü cetvelinde; 2011 yılı itibari ile zeytinin dekar başına ortalama verimi 504 kg/da, satış fiyatının 1,75 TL, üretim giderinin 381 TL/da, 11.02.2013 havale tarihli bilirkişi raporuna ekli veri listesine göre zeytinin dekar başına ortalama verimi 650 kg/da, satış fiyatının 2.00 TL, üretim gideri 430 TL/da, Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesi tarafından incelenen Altınözü Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/353 Esas, 2013/66 Karar sayılı dosyasında (Dairenin 2014/20472 Esas, 2014/18536 Karar) geri çevirme kararı üzerine dosyaya getirtilen Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü cetvelinde 2011 yılı itibari ile zeytinin dekar başına ortalama verimi 504, satış fiyatının 1,75 TL, üretim gideri ise 490,29 TL/da olduğu, hükme esas alınan bilirkişi raporunda ise zeytinin dekar başına ortalama verimi 500kg/da, satış fiyatının 1,87TL, üretim gideri ise 460,14 TL/da alınmak suretiyle hesaplama yapıldığı anlaşılmakla, veriler arasındaki çelişkinin neden kaynaklandığı araştırılıp giderilmeden yetersiz araştırma ve eksik inceleme ile hüküm kurulması, tespit edilen kamulaştırma bedelinden acele el koyma dosyasında tespit edilen kamulaştırma bedelinin mahsubu ile bakiye bedele, dava tarihinden itibaren dört aylık sürenin bittiği tarihten karar tarihine (26.11.2014) kadar faize karar verilmesi gerekirken, tespit edilen kamulaştırma bedeline dava tarihinden 24.12.2012 tarihine kadar faize hükmedilmesi, kamulaştırma bedelinin tespiti ve taşınmaz malın idare adına tescili davasının niteliğine göre, davada kendisini vekille temsil ettiren taraflar yararına karar tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğinin düşünülmemesi ve dava konusu taşınmazın tapu kaydında bulunan haciz ve ipoteğin tespit edilen kamulaştırma bedeline yansıtılmaması, gerekçeleriyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemece 11.10.2021 tarihli ve 2016/371 Esas, 2021/293 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne, davalılara fazladan ödenen bedelin davacı idareye iadesine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare, davalı ... ve davalılar ... vd. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; bilirkişilerce hesaplanan son 4 raporda taşınmazın değerinin hesaplanmasında 2011 yılı verilerinin kullanılmasına rağmen farklı farklı birim bedellerin bulunduğunu ve raporlar arasında çelişkiler oluştuğunu, Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesince kuru arazide kapitalizasyon faiz oranı %6 alındığı ve bu konuda bozma olmadığı halde kapitalizasyon faiz oranının %5 alınmasının doğru olmadığını, Altınözü Asliye Hukuk Mahkemesinin 25.01.2017 tarihli duruşma tutanağında davacı idarece 4.748,73 m² alan için kamulaştırma kararı verilmesi talep edilmesine karşılık, bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazın bedeli hesaplanırken 4.741,01 m² üzerinden eksik hesaplama yapıldığını, davalılar ... vd. vekili ile davalı ... vekiline ayrı ayrı maktu vekâlet ücretine hükmedildiğini belirterek kararı temyiz etmiştir.
2. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; bedelin düşük hesaplandığını, kamulaştırma nedeniyle ikiye bölünen taşınmazın değerinin düştüğünü, serbest rayiç değerinin bilirkişinin yaptığı hesabın çok üstünde olduğunu, davacı kurumun bozma sonrasında kamulaştırma talebinden kısmi olarak vazgeçmiş olup yerel Mahkemece davacı kurumun bu taleplerinin reddine karar verilmesi gerekirken davacı kurumun talepleri doğrultusunda karar verildiğini, ayrıca bozma ilamında faize ilişkin bozma nedeni yerel Mahkemece dikkate alınmadığını, her ne kadar davacı kurum tarafından kamulaştırmadan kısmi vazgeçme doğrultusunda karar verilmiş olsa da davacı kurumun fiilen kullandığı alanın kamulaştırılan alandan daha büyük bir alanı kapsadığını, keşif ve bilirkişi incelemesinde fiili olan bu durumun tespit edilmediğini ve evrak üzerinde değer tespiti yapılmadığını ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
3.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu parsel için tespit edilen ve karar altına alınan bedelin düşük olduğunu, davacı idarenin, kamulaştırdığı alanda, dava temyiz incelemesi aşmasındayken kısmen vazgeçmeye gitmesi ve bu talebin kanuna aykırı olarak mahkemece kabulüne karar verilmesi de müvekkilinin mağduriyetine neden olduğunu, cevap dilekçesinde belirttikleri üzere; idare; kamulaştırma işlemi sırasında sökerek ve üzerine moloz yığarak davalıya ait ortalama 8 yaşlarında 120 adet zeytin ağacının zayi edildiğini, bu husus cevap dilekçesinde yer almasına rağmen, zayi olan zeytin ağaçlarının bedeli ve bu ağaçların verdiği ürünün kamulaştırma bedeline dahil edilmediğini, zayi olan zeytin ağaçlarının yaşı ve miktarının tespit açısından delillerimiz arasında bildirdikleri tanıklarının mahkemece dinlenmediğini, bilirkişi raporunda taşınmazın değer tespiti yapılırken kamulaştırma işlemi nedeniyle kullanılamaz hale gelen müvekkiline ait çevre tarım arazileri ve ağaçların da keşif esnasında tespit edilmediğini, dolayısıyla kamulaştırma bedelinin eksik hesaplandığını ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalılar arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti ve Hazine adına tescili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 rarihli ve 5236 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ve 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarının ilgili bölümleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kuru kapama zeytin bahçesi niteliğindeki Hatay ili, Altınözü ilçesi, ... Mahallesi 104 parsel sayılı taşınmazın zeminine 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) gelir metodu esas alınarak değer biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılama hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı ... ve davalılar ... vd. vekilinin tüm, davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Bozma öncesi kuru arazide kapitalizasyon faiz oranı %6 olarak kabul edildiği ve bu hususta bozma yapılmadığı hâlde, davacı lehine oluşan usulî kazanılmış hak gözetilmeksizin kapitalizasyon faiz oranının %5 olarak uygulanması sonucu fazla bedele hükmedilmesi hatalıdır.
5. Dava aynı hukuki sebepten kaynaklandığından kendilerini vekil ile temsil ettiren davalılar lehine tek vekâlet ücretine karar verilmesi gerekirken farklı vekille temsil edilen davalılara ayrı ayrı vekâlet ücreti takdir edilmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalılar ... vd. ve davalı ... vekillerinin tüm, davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile mahkeme kararının BOZULMASINA,
Davalılardan ayrı ayrı peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
17.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.