"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/441 Esas, 2023/1200 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Salihli 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/368 Esas, 2020/268 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Manisa ili, Salihli ilçesi, ... Mahallesi, 128 ada 44 parsel sayılı taşınmazda 2646,63 m² irtifak hakkı, 49 m² pilon yeri, 10683,62 m² irtifak hakkı, 128 ada 47 parsel sayılı taşınmazda 121 m² pilon yeri, 4911,78 m² ve 724,87 m² irtifak hakkı, Karapınar Mahallesi 691 parsel sayılı taşınmazda 49 m² pilon yeri, 8062,97 m² irtifak hakkı, 696 parsel sayılı taşınmazda 49 m² pilon yeri, 5205,99 m² irtifak hakkı kamulaştırma bedelinin tespiti ve davacı İdare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazların tarım arazisi olduğunu, kamulaştırma nedeniyle tasarrufu kısıtlayıcı ve müvekkili için yıllar boyu sürecek bir gelir kaybına neden olacağını, bunun taşınmaz rayiç bedelinde göz önüne alınmasının gerektiğini, taşınmazların sulu tarıma elverişli verimli toprak yapısına sahip makineli tarıma uygun olduğunu, belediye mücavir alan içinde olduğunu, her türlü Belediye hizmetlerinden yararlandığını, bunların objektif değer artışına neden olacağını, tespit edilecek kamulaştırma bedeline faiz uygulanmasını, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasını talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne fen bilirkişi raporunda belirtilen alanlarda davacı idare lehine daimi irtifak hakkı tesisi ile tapuya kayıt ve tesciline, ekli krokide gösterilen tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tapuya kayıt ve tesciline, kamulaştırma bedelinin tespitine ve davalıya ödenmesine, bu bedele 26.04.2020 tarihinden karar tarihi olan 11.12.2020 tarihine kadar yasal faiz işletilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazların objektif değer artışı uygulanmasını gerektirecek bir konumda olmadığını, münavebeye alınan ürün maliyetlerinin brüt gelirin 1/3'ü oranında alınmasının doğru olmadığını, taşınmaz üzerinde bulunan muhdesatlar zarar görmüş ise o zaman bedelinin ödenmesi gerektiğini, irtifak nedeniyle oluşacak değer düşüklüğü oranının azami sınır olan % 30-35 alınmasının hakkaniyete aykırılık taşıdığını, dava konusu taşınmazlar için değer kaybı oranının % 35'ten daha düşük alınması gerektiğini ileri sürerek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile tüm dosya kapsamına ve kararın dayandığı gerekçelere göre; DSİ sulama kanalı bölgesinde yer alan dava konusu taşınmazların sulu tarla olarak kabulüyle yörede tarımı yapılan ve Salihli İlçe Tarım Müdürlüğü 2019 yılı münavebe listesinde yer alan buğday, mısır (dane), silajlık mısır ve domates münavebesi yapılarak ve % 4 kapitalizasyon faizi uygulanmak suretiyle 47,60 TL/m² birim fiyat belirlenmesinde, dava konusu taşınmazların kadastal yola cepheli olması, düzgün bir topoğrafyaya sahip olması ve yerleşim yerleri ile ana arterlere yakın konumda olması gibi nedenlerle değişen oranlarda objektif değer artışı uygulanarak sonuç m² birim fiyatının tespitinde, enerji nakil hatları nedeniyle oluşan değer düşüklüğü oranlarının ayrı ayrı hesaplanmasında, neticesinde toplam kamulaştırma bedelinin 709.098,91 TL olarak tespitinde ve kamulaştırma bedelinin derhal ödenmesine karar verilmesinde, dört ay içerisinde karara bağlanmayan davada acele el koyma dosyasında depo ettirilen bedelin mahsubu ile hesaplanan bedele dört ayın bitiminden karar tarihine kadar yasal faiz uygulanmasında usul ve kanuna bir aykırılık görülmediği, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 gün 30791 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alınarak davacı idare lehine vekâlet ücreti takdir edilmemesinin doğru olduğu, bu itibarla davacı vekilinin istinaf itirazları yerinde olmadığından, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesini tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazların irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Manisa ili, Salihli ilçesi, Çökelek Mahallesi, 128 ada 44 parsel, 128 ada 47 parsel sayılı taşınmaz, Karapınar Mahallesi 691 parsel, 696 parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesinde ve aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmazların niteliği, yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle mülkiyet kamulaştırmasına konu pilon yeri bedeli ile irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. 2019 yılı Salihli İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinin uygulanması, dava konusu taşınmazın belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre belirlenen kapitalizasyon faiz oranı uygun görülmüştür.
4. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ile 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı kararı da göz önüne alınarak davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi yerindedir.
5. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.