"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1844 Esas, 2023/615 Karar
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 23. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/417 Esas, 2022/213 Karar ( Birleştirilen İstanbul Anadolu 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/456 Esas, İstanbul Anadolu 26. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/413 Esas, İstanbul Anadolu 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/408 Esas ve İstanbul Anadolu 16. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2020/10 Esas ... dosyaları)
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl ve birleştirilen davaların kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacılar vekilinin başvurusunun ise kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle asıl ve birleştirilen davaların kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Asıl ve birleştirilen dosya davacıları vekili dava dilekçesinde özetle; İstanbul ili, Sancaktepe ilçesi, Sarıgazi Mahallesi 525 ada 15 parsel ... taşınmaza davalı idare tarafından okul yapılmak suretiyle kamulaştırmasız el atıldığını ileri sürerek taşınmaz bedelinin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; öncelikle husumet itirazında bulunduklarını, taşınmazın Sancaktepe Uygulama İmar Planında İlköğretim tesis alanı olarak ayrılmış olarak gözüktüğünü ve imar planını bakanlıklarının düzenlemediğini, sorumluluğun belediye de olduğunu, davacının uzlaşma için idareye başvurusu bulunmadığından davanın dava şartı yokluğundan reddi gerektiğini, davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, davacının idareye başvurarak taşınmazın kamulaştırmasını talep etmesi gerektiğini ancak bundan sonra tazminat davası açabileceğini, davanın usulden ve esastan reddini, davanın kabulüne karar verilmesi halinde ise tapu kaydında bulunan haciz, ipotek vb. tüm takyidatların şerhilerin ve düşülmeyen düzenleme ortaklık payı bedelinin kamulaştırmasız el atma bedeline yansıtılmasına karar verilmesini gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl ve birleştirilen davaların kabulüne, asıl ve birleştirilen dosya davacılarının payına düşen taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak davacılara verilmesine, asıl ve birleştirilen davacıların payına düşen alanların tapu kaydının iptaliyle davalı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; paydaş dosyasında bulunan metrekare birim bedeline endeks uygulanmak suretiyle sonuç metrekare birim bedeline ulaşan bilirkişi raporunun değil, emsal karşılaştırması yoluyla bedeli tespit eden 23.11.2020 tarihli raporun hükme esas alınması gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; davanın husumet yönünden reddedilmesi gerektiğini, uzlaşmanın dava şartı olduğunu, bedelden düzenleme ortaklık payının düşülmesi gerektiğini, bedelin yüksek belirlendiğini, davacı yararına tek vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile sebepleriyle bağlılık ve kamu düzeni ilkesi de dikkate alındığında; kamulaştırmasız el atılan arsa niteliğindeki taşınmaza, yöntemine uygun emsal karşılaştırması yapılarak değer biçen 23.11.2020 tarihli heyet raporu, hükme esas alınarak tazminatın tespiti gerekirken, 16.04.2022 tarihli heyet raporu esas alınarak değer biçilmesi ve davacılar lehine tek vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken asıl ve birleşen dosyalar için ayrı ayrı vekalet ücreti takdiri doğru görülmeyerek, davacılar vekilinin istinaf itirazlarının kabulü ile hüküm kaldırılarak, tamamlama dilekçesi gözetilerek, davanın 23.11.2020 tarihli heyet raporu esas alınmak ve kendisini vekille temsil ettirmiş bulunan davacılar lehine tek vekâlet ücretine hükmedilmek suretiyle 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin iki numaralı alt bendi gereğince ilk derece mahkemesi kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin davalı idareden tahsili ile ecrimisil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “...Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.