"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/4062 Esas, 2023/1519 Karar
KARAR : Esastan ret/Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Manisa 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/87 Esas, 2022/347 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince davacı idare vekilinin başvurusunun esastan reddine, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkeme kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Manisa ili, Şehzadeler ilçesi, ... Çobanisa Mahallesi 3257 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; tarla vasfı ile ve 23,57 TL/m² bedelle yapılan kıymet takdiri ile yapılan uzlaşma teklifini müvekkilinin haklı olarak kabul etmediğini, dava konusu parselin arsa vasfında olduğunu, ... Belediye Başkanlığının 24.01.2022 tarihli cevap yazısına göre dava konusu parselin Nazım İmar Planı içinde olduğunu, yol, çöp toplama vs belediye hizmetlerinden yararlandığını, diğer belediye hizmetleri su elektrik kanalizasyon ... Büyükşehir Belediyesi tarafından verildiğini, taşınmazda ruhsatlı yapı bulunduğunu, etrafının meskun, elektrik ve su bağlanmış kanalizasyonu olan parseller bulunduğunu, müvekkilinin dava konusu parseldeki konutunda oturduğunu, Büyükşehir Belediyesinin elektrik su kanalizasyon hizmetlerinden faydalandığını, konutunun imarlı ve adres kayıt sisteminde numaratajı bulunduğunu, elektrik ve su abonelikleri olduğunu, 1/5000 ölçekli nazım imar planının kesinleştiğini, uygulama imar planı hazırlanma aşamasında olduğunu ve iskandan yasaklanmış bölgede olmadığını belirterek dava konusu parselin emsal satış bedellerinin tapudan celbi, emsal arsa satışlarına göre inşaat mühendisi bilirkişilerle arsa niteliğinde kamulaştırma bedelinin tespitine karar verilmesini talep ettiği anlaşılmıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; Mahkemece hükmedilen kamulaştırma bedelinin idarenin kıymet takdir komisyonunca belirlenen bedelden yüksek olduğunu, dava konusu taşınmazın arsa olarak değerlendirilmesinin mümkün olmadığını, kamulaştırma bedeli belirlenirken kullanılan emsalin de hatalı olduğunu, müvekkili idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemiş olmasının hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişilerce taşınmazın bedelinin arazi değeri üzerinden hesaplandığını, taşınmazın vasfının arsa olduğunu, bilirkişi kurulunun hükme esas alınan 27.04.2022 tarihli raporunda tarım arazisi kabul ettiği parsel için münavebenin hatalı olduğunu, davanın açıldığı yıl olan 2022 yılı üretim verilerinin esas alınması gerekirken, geçmiş 2021 yılı üretim verilerinin kullanılmasının doğru olmadığını, üretim verileri yönünden eksik incelemenin söz konusu olduğunu, dava konusu taşınmaza %500 oranında objektif değer artışı uygulanması gerektiğini, takdir edilen bedelin düşük olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir metoduna göre değer biçilmesinin yöntem itibarıyla doğru olduğunu; ancak 2022 yılı Şehzadeler İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü sulu şartlarda yetiştirilen mısır, salçalık domates ve buğday ürünleri maliyet cetveline göre ve Yargıtay'ın yerleşik uygulamasına göre; arazi niteliğindeki taşınmazlara net gelir yöntemine göre değer tespitinde münavebeye esas alınan ürünlerin üretim masraflarının ekonomik tarım yapmaya engel olacak kadar yüksek alınması doğru olmadığı gibi; brüt gelirinin 1/3'ü oranından da az olmaması gerektiği gözetilerek 2022 yılı verilerine göre ayrıntılı hesaplama yapılarak taraflara tebliği ile yetinilmiş ve davacı idarenin fark bedeli depo etmesi sağlanarak İlk Derece Mahkeme kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; bilirkişilerce taşınmazın bedelinin arazi değeri üzerinden hesaplandığını, taşınmazın vasfının arsa olduğunu, dava konusu taşınmaza kapitalizasyon faiz oranının %3, objektif değer artışının %500 olması gerektiğini, takdir edilen bedelin düşük olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu, 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Manisa ili, Şehzadeler ilçesi, ... Mahallesi 3257 parsel sayılı taşınmazla 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmazın konumu ve diğer özellikleri dikkate alındığında uygulanan kapitalizasyon faizi ve objektif değer artış oranı uygundur.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irad kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.