"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/304 Esas, 2023/1254 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Şanlıurfa 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/726 Esas, 2022/1230 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davalılardan Karayolları Genel Müdürlüğü, ..., DSİ Genel Müdürlüğü hakkında taleple bağlı kalınarak davanın kabulüne, davalı ... yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın Karayolları Genel Müdürlüğü, DSİ Genel Müdürlüğü ve ... vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince, başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davalılardan Karayolları Genel Müdürlüğü, ..., DSİ Genel Müdürlüğü hakkında davanın esastan reddine, davalı ... yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 12.03.2024 tarihli tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacı vekili ... ve davalı DSİ Genel Müdürlüğü vekili Avukat Bahadır Yusuf Yalcın gelmiş, diğer davalı idareler vekilleri duruşmaya katılmamıştır.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu Şanlıurfa ili, Merkez ilçesi, ... Mahallesi 424 parsel sayılı taşınmaza davalı idarelerce usulüne uygun kamulaştırma yapılmaksızın fiilen el atıldığından bahisle kamulaştırmasız el atmaya dayalı taşınmaz bedelinin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Karayolları Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırmasız el atmanın söz konusu olmadığını, davanın reddi gerektiğini, davacının dava şartı olan uzlaşmaya gitmeden dava açmasının kanuna aykırı olduğunu, kamulaştırmasız el atma davalarında taşınmazın el atma tarihindeki değerinin tespit edilmesi gerekmekte olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesi talebinde bulunmuştur.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; uzlaşma dava şartı olup müvekkiline bu yönde bir başvuru yapılmadığını, bu nedenle davanın reddi gerektiğini, idari başvuru yolları tüketilmeden davanın ikame edilmesi ve ikame edilen davanın görevli idare mahkemesi yerine adli yargıda ikame edilmesinin hukuka açıkça aykırı olduğunu, kaldı ki her ne kadar dava konusu Haliliye Belediyesi sınırlarında kalmış ise de 15 metre üstü yollar ve 20 m²nin üzerindeki park ve yeşil alanların Büyükşehir Belediye Başkanlığı himayesinde olduğunu, davada taraf sıfatlarının olmadığını, davanın husumet yönünden reddi gerektiğini belirterek haksız ve hukuka aykırı davanın reddine karar verilmesi talebinde bulunmuştur.
3. Davalı DSİ Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; ileri sürülen iddiaların haksız ve yersiz olduğunu, dava konusu taşınmazın müvekkili idarece GAP projesi içerisinde yer alan Urfa Tüneli Çıkış Ağzı Ana Kanal İnşaatı nedeni ile kamulaştırıldığını, kamulaştırma evraklarının maliklere tebliğ edildiğini, bedellerinin de Ziraat Bankasına bloke edildiğini belirterek haksız ve mesnetsiz davanın reddine karar verilmesi talebinde bulunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalılardan Karayolları Genel Müdürlüğü, ..., DSİ Genel Müdürlüğü hakkında davanın esastan reddine, davalı ... yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; DSİ Genel Müdürlüğü vekilinin savunmasını süresi içerisinde yapmadığı, cevap süreleri geçmiş ve cevap dilekçesinde bu delillere atıf yapmadığı, DSİ Genel Müdürlüğünün ödendiğini iddia ettiği kamulaştırma bedelinin ödendiğini ispat eder bir belge sunulmadığı, ödendiğini iddia ettiği kamulaştırma bedelinin ödenebilmesi adına kanunen öngörülen usulleri izlemediği, kamulaştırmayı yapan idarenin tapuda tescil yapmadığı, kaldırma kararındaki kamulaştırma bedelinin ödenip ödenmediği konusunda araştırma yapılması, ödeme yapıldığı tespit edildiği takdirde ancak usulüne uygun kamulaştırmadan söz edilebileceği belirtilmesine rağmen kaldırma kararındaki bu hükmün dikkate alınmadığını ileri sürülmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Mahkemesine iade kararı sonrası İlk Derece Mahkemesi tarafından dosya arasına alınan tüm bilgi ve belgeler incelendiğinde; dava konusu taşınmazın 3/24 hissesi için davacı tarafın tazminat istemli olarak eldeki davayı açtığı, taşınmazın 1977 yılında davalılardan DSİ Genel Müdürlüğü tarafından kamulaştırıldığı, idarece Şanlıurfa 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1978/205 Esas, 1985/434 Karar sayılı dava dosyasında davacı ... aleyhine tenkisi bedel davası açtığı, belirtilen davada taraf teşkili sağlanarak davalının o zaman velâyet altında olduğu ve annesine dava dilekçesinin tebliğ edildiği böylece kamulaştırma işlemlerinden davacının haberdar edildiği ve işlemlerin hukuka uygun olarak yapıldığı anlaşılmakla, davacı tarafından açılan eldeki davanın davacının taşınmazdaki hissesinin önceden kamulaştırıldığından dolayı reddedilmesinde herhangi bir isabetsizlik görülmediği anlaşıldığından davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedeli ödenmediği, kamulaştırma evrakının tebliğ edilmediği ve bu hususta eksik ve hatalı inceleme ile davanın reddine karar verildiğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanun’un (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlâk muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlâk muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanun'nun 14 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosya içindeki bilgi ve belgelerden; dava konusu taşınmazın tamamının 1977 yılında ''Urfa tüneli çıkış ağzı ana kanal inşaatı nedeniyle'' davalı DSİ Genel Müdürlüğünde kamulaştırıldığı, davacıya noter evrakının bila tebliğ edildiği, DSİ Genel Müdürlüğü tarafından 1978 yılında davacının da taraf olduğu tapu kayıt maliki murislerinin mirasçılarına karşı kamulaştırma bedelinin tenkisi davası açıldığı, o tarihte usulüne uygun taraf teşkili sağlanarak davanın kısmen kabulüne karar verildiği ve bu suretle davacı hakkında kamulaştırmanın kesinleştiği anlaşıldığından sonucu itibarıyla davanın reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürdüğü nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aleyhine temyiz olunan davalı DSİ Genel Müdürlüğü yararına 21.09.2023 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince takdir olunan 17.100,00 TL vekâlet ücretinin temyiz eden davacıdan alınmasına,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.