"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1217 Esas, 2021/1795 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 10. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/265 Esas, 2021/145 Karar
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil, olmadığı taktirde kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin daha önce maliki olduğu İstanbul ili, ... ilçesi, .... Mevkii, 16-17 pafta, 1561 parselde yer alan taşınmazın tapu kaydının davacı müvekkile hiçbir bedel ödenmeden iptal edildiğini, davacı müvekkil adına olan tapu kaydının iptalinin dayanağı olarak ise 30425 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7143 sayılı Kanun'un Geçici Madde 1'in gösterildiğini, tapu kaydının bu şekilde iptali ve davalı ... adına tescil edilmesi Anayasa'nın başta mülkiyet hakkını düzenleyen 35 inci maddesi olmak üzere Anayasa ile teminat altına alınmış olan temel haklara aykırı olup, davalı idare adına yapılan tescilin 4721 sayılı Türk Medeni Kanun'un 1024'üncü maddesinin ikinci fıkrasının lafzi ve amacı bakımından değerlendirilmesi neticesinde açıkça yolsuz tescil niteliğinde olduğunu dava konusu taşınmazın tapusunun iptali ile davacı adına tescilini, olmadığı takdirde kamulaştırma yapılmaksızın el atılan taşınmaz bedelinin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... vekili cevap dilekçelerinde özetle; ... ilçesinde mülkiyet sorununun uzun yıllardır devam ettiğini, bu sorunun çözümlenmesi amacıyla 7143 sayılı Kanun'un Geçici 1 inci maddesinin yürürlüğe girdiğini, davacıların bir kısmının dava konusu taşınmazda pay sahibi oldukları ancak herhangi bir fiili kullanımlarının olmadığının tespit edildiğini, sözü edilen madde uyarınca davacıların bir kısmına ait tapu kayıtlarının dava tarihinden önce 23.05.2018 tarihinde geçici olarak müvekkili idare uhdesine geçtiğini, 7143 sayılı Kanun'un Geçici 1 inci madde uygulaması tamamlandığında geçici olarak yapılan bu işlem karşılığında davacılara hisseleri karşılığında bedelsiz olarak yer verileceği veya yer verilememesi halinde acele kamulaştırma işlemi yapılacağını, bu nedenle kamulaştırmasız el atma fiilinden söz edilemeyeceğinden davanı reddine karar verilmesi gerektiğini, ayrıca davanın açıldığı tarihten önce bir kısım davacılara ait tapu kayıtları iptal edildiğinden davanın açıldığı tarih itibarıyla davacıların hak sahibi olmadıklarını ve müvekkili idare tarafından taşınmaza herhangi bir fiili müdahalede bulunulmadığı için de davanın reddine karar verilmesi gerektiğini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın reddine karar verilmiştir.
IV.İSTİNAF
A.İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle, tapu kaydının iptali ile davalı ... adına tescilinin yolsuz tescil niteliğinde olduğunu, davalı idarece mülkiyet hakkının ihlal edildiğini, Kanun koyucu tarafından davalı kurumun yalnızca iradesine ve insiyatifine güvenilmeyerek tüm hak sahiplerinin hakkının gözetilmesi çabası ile kanun düzenlendiğini ve kullanıcıların satın alma bedellerinin özel bir hesapta toplanması öngörülerek, toplanan bu bedellerin öncelikle mülkiyet hakkı iptal edilen tapu sahiplerine ödenmesi, kalan bedelin ise Hazineye devrinin öngörüldüğünü, Kanun koyucunun getirdiği düzenleme bu kadar açık ve tereddüte yer bırakmayacak nitelikte iken davalı kurum yasaya aykırı davranıp ve kanunun uygulanmasını geciktirerek davacı müvekkil gibi tapusu iptal edilen kişilerin hakkına kavuşmasını sürüncemede bıraktığını ileri sürerek kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarihi ve sayısı belirtilen kararı ile 18.05.2018 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 7143 sayılı Kanun'un geçici 1 inci maddesi kapsamında davalı ... tarafından idari işlemlerin başlatıldığı hususunda taraflar arasında anlaşmazlık bulunmadığı, Kanun'a konu idari işlemlerin geç tamamlanmasından kaynaklı zarar talebinin tam yargı davasının konusu olduğu, kanunun yürürlük tarihi dikkate alındığında, hukuki el atmanın fiili el atmaya dönüşmüş sayılmasına dair yargısal içtihat ile belirlenen şartların gerçekleşmiş kabul edilemeyeceği, böylece fiili el atma bulunmadığından davanın reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı anlaşıldığından, davanın yazılı gerekçeler ile reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı anlaşıldığından, davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; müvekkillerine ait tapu kaydının taşınmazın bulunduğu bölgede yapılacak iyileştirme, yenileme ve dönüşüm uygulamaları kapsamında 7143 sayılı Kanun'un Geçici 1 inci maddesi uyarınca iptal edildiğini, 7143 sayılı Kanun'un Geçici 1 inci maddesine göre iptal edilen paylara ilişkin öncelikle 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 27 nci maddesi uyarınca acele kamulaştırma işleminin yapılması, akabinde aynı Kanun'un 10 uncu maddesi esaslarına göre kamulaştırma işleminin tamamlanması gerektiği hâlde, bu işlemlerin hiçbirinin yapılmadığı belirtilerek kamulaştırma yapılmaksızın el atılan taşınmaz bedelinin davalı idarelerden tahsilini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3.Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4.7143 sayılı Kanun'un Geçici 1 inci maddesi
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. 7143 sayılı Kanun uyarınca davalı belediyeye devredilen dava konusu taşınmazdaki davacılara ait devir öncesindeki paylar tespit edilerek, davacıların paylarının belirtilen kanun kapsamında idareye geçtiğinin sabit olması halinde dava konusu taşınmazların kadastrosu yapıldı ise kadastro tutanakları ilgili kadastro müdürlüğünden istendikten, kadastro sonrası tescile dair tapu kayıtları ilgili tapu müdürlüğünden getirtildikten, davacılara bu işlemler kapsamında tapu verilip verilmediği ve davacıların yapılan kadastro işlemlerine karşı kadastro tespitine itiraz davası açıp açmadığı araştırıldıktan, adı geçen Kanun'un uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirleyen belediye meclisi veya belediye encümeni kararı imar uygulaması belgeleri (davacı payına ilişkin varsa şuyulandırma cetvelleri) getirtildikten sonra davacıya yer verildiyse davacı payından düzenleme ortaklık payı altında kesinti yapılıp yapılmadığı, pay verilen taşınmazın imar planındaki durumu, kamuya tahsislenip tahsislenmediği sorularak ilgili belgeler temin edilip, ayrıca davacı tarafından açılmış kadastro tespitine itiraz davası varsa akıbeti araştırılıp yargılamanın geçirdiği süre de gözetilerek, kamulaştırmasız el atma olgusu tartışılmak suretiyle sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken eksik araştırma ile hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüne İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.