"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/208 Esas, 2023/245 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı idare ve davalılar ... vd. vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Osmaniye ili, Sumbas ilçesi, ... köyü 314 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazla ilgili olarak daha evvel Kadirli 1.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/176 D.İş Esas, 2013/23 Karar sayılı kararı ile 2942 sayılı Kanun'un 27 nci maddesi uyarınca (Acele Kamulaştırma) bedel tespiti yapılarak araziye giriş izni verildiğini, acele kamulaştırma kararında 2012 yılı birim fiyatları esas alınarak bedel tespiti yapıldığını, mülkiyetin idare adına tescil edilmemiş olması nedeniyle bu davada da mahallinde keşif yapılarak bedel tespiti için yeniden bilirkişi raporu aldırılması gerektiğini, 2013 yılı Tüketici Fiyat Endeksi %7,40, Üretici Fiyat Endeksi %6,97, 2014 yılı Tüketici Fiyat Endeksi %8,17, Üretici Fiyat Endeksi %6,36, olarak belirlendiğini, acele kamulaştırma kararındaki kamulaştırma bedeli üzerine sadece iki yıllık enflasyon farkı konulması halinde bile ciddi bir farkın ortaya çıkacağını, dava konusu taşınmazın sulu arazi niteliğinde olduğunu, taşınmazdan yılda iki ürün alınabildiğini, taşınmazın gerçek değerinin acele el koyma kararındaki değerden çok daha yüksek olacağını, bu nedenlerle taşınmaz bedelinin tespiti için bilirkişi heyeti ile keşif yapılarak rapor aldırılarak acele kamulaştırma kararında belirlenen kıymet takdirine itibar edilmemesini, vekâlet ücretinin davacı idareye yüklenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 10.03.2017 tarihli ve 2014/856 Esas, 2017/97 Karar sayılı kararıyla davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin 10.03.2017 tarihli ve 2014/856 Esas, 2017/97 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 07.02.2018 tarihli ve 2017/844 Esas, 2018/153 Karar sayılı kararıyla taşınmazın idarece el konulduğu sırada 15-20 yaşında kapama hurma bahçesi olduğu, her ne kadar bilirkişi heyetince gelir metoduna göre yapılan hesaplama denetime elverişli olmayıp, bu yönüyle yöntemine uygun değil ise de Dairemizce değerlendirme tarihindeki Kadirli İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verileri getirtilmiş, yapılan denetimde raporun istinaf itirazları yönünden verilerle uyumlu olduğu belirlenmiş olduğundan hesaplanan kamulaştırma bedeli sonuç olarak yerinde olduğu anlaşılmakla, davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan temyiz incelemesi sonucunda; dava konusu taşınmaza idarece düzenlenen kıymet takdir raporunda kapama nar, hükme esas raporda ise kapama hurma bahçesi niteliğinde olduğu kabul edilerek soyut ifadelerle belirlenen net geliri üzerinden bedel tespit edildiği dikkate alındığında taşınmazın gerçek niteliği tespit edilerek dava tarihi olan 2014 yılı itibari ile taşınmaz üzerinde bulunan ağaçların İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verileri dosya arasına alınıp, resmi verilere göre bedel tespiti gerekirken denetime elverişsiz rapora dayanılarak hüküm kurulması hatalı olduğundan Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile uyulan bozma kararı gereğince inceleme ve işlem yapılarak davanın kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalılar ... vd. vekillerinin temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; bilirkişi raporunun İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine uygun olmadığını,verilerin ilçe tarım verileri ortalamasının üzerinde alınarak taşınmaz bedelinin yüksek belirlendiğini, davacı idarenin usuli kazanılmış hakkının gözetilmediğini ileri sürerek temyiz isteminde bulunmuştur .
2. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; bozma öncesinde alınan raporlarda, acele el koyma dosyasında ve kıymet takdir raporunda dava konusu taşınmazın tamamının kapama bahçe niteliğinde olduğu hâlde, bozma sonrasında bir kısmına tarım arazisi olarak değer biçilmesinin hatalı olduğunu, boş sulu arazi olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığını, yeniden keşif yapılarak ve mahalli bilirkişiler dinlenilerek tamamının bahçe olduğunun tespit edilebileceğini, dava konusu taşınmaza çok yakın konumda benzer özellikte olan 312 parsel sayılı taşınmaza daha yüksek bedel belirlendiğini, metrekare bedelinin çok düşük alındığını, masrafların brüt gelirin 1/3'ünden fazla alınamayacağını, eksik incelemeye dayalı olarak karar verildiğini ileri sürerek temyiz isteminde bulunmuştur .
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla, davalılar vekilinin tüm, davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın dışındaki temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
3. Mahkemece verilen ilk karar, davacı idarenin temyizi üzerine bozulmuş olup, kapitalizasyon faizi, objektif değer artışı ve yapı bedelinin bozma nedeni yapılmadığı, bozma öncesi alınan raporda objektif değer artışı uygulanmadığı hâlde, bozma sonrası % 10 objektif değer artışı ve % 4 kapitalizasyon faiz oranı uygulamak suretiyle, ayrıca yeniden belirlenen yapı bedeli dikkate alınarak davacı idare lehine oluşan usuli kazanılmış hakkın ihlal edildiğinden kararın bozulması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davalılar ... vd. vekilinin tüm, davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
11.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.