"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ:Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/365 Esas, 2022/677 Karar
DAVA TARİHİ: 15.03.2017
KARAR : Kısmen kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen kamulaştırmasız el atılan taşınmazlar bedeli ve ecrimisil istemine ilişkin davada verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; miktar, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; ...ili,... ilçesi, ... Mahallesi 16586 ada 39 parsel (eski ... Mahallesi 1534 ada 29 parsel) sayılı taşınmaz ile ...ili,... ilçesi, ... Mahallesi 16586 ada 68 parsel (eski ... Mahallesi 1534 ada 27 parsel) sayılı taşınmaz ve ...ili,... ilçesi, ... Mahallesi 16586 ada 14 parsel (eski Karacaşehir Mahallesi 3 ada 7 parsel) taşınmazlara davalı idarelerce el atıldığını ileri sürerek anılan taşınmazlar için fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile şimdilik toplam 100.000 TL tazminatın ve 20.000 TL ecrimisil bedelinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı tarafından kendisine ait olduğu iddia edilen taşınmazlarda 1970 yılında ...Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi, 1973 yılında ise Anadolu Üniversitesinin bugünkü ... Üniversitesinin bulunduğu alanda 1982 yılında Anadolu Üniversitesinin tek çatı altında birleştirildiğini, bazı bölümlerin ayrılarak ...... Üniversitesi adı ile yeni bir üniversite kurulduğunu, bölgelerin kamulaştırma işlemlerinin ...Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi (EDMA) ve Anadolu Üniversitesi senatosunun 30.07.1976 tarihli ve 76/7 sayılı kararları ile yapıldığını, taşınmazların davalı adına tescili hususunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmadığını, ... tarafından üniversite yeşleşkesi içinde bulunan 24 adet taşınmazın devrinin talep edilmesinin istenildiğini, bunun üzerine Üniversitenin söz konusu taşınmazlar için kıymet takdiri yapılarak ... gönderildiğini, bedel konusunda herhangi bir kabul beyanları bulunmadığını, bu nedenle öncelikle taraflar arasında uzlaşma yoluna gidilmesi gerektiğini, davacı tarafından talep edilen tazminatın fahiş olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 15.11.2018 tarihli ve 2017/105 Esas, 2018/552 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 02.06.2020 tarihli ve 2019/270 Esas, 2020/539 Karar sayılı kararıyla istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan temyiz incelemesi sonucunda; davaya konu taşınmazlar arsa niteliğinde olduğundan emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi yöntem itibarıyla doğru ise de, alınan raporun hüküm kurmaya elverişli olmadığı, hükme esas alınan bilirkişi raporunda emsal alınan ... Mahallesi 1538 ada 28 parsel sayılı taşınmazın satış değerinin vergi değerinden daha düşük olması nedeniyle bu satışın somut emsal olarak değerlendirilmesi doğru olmadığı gibi, diğer emsal ... Mahallesi 2086 ada 25 parsel sayılı taşınmaz ile dava konusu taşınmazın dava tarihi itibarıyla resen belirlenen emlak vergisine esas değerlerinin tam olarak denetlenmediği, davalı idare tarafından dava konusu taşınmaza ... Üniversitesi yerleşkesi olarak el atıldığından aynı uygulama imar planı içinde bulunan yakın sokakların resen belirlenen vergi değerleri de dikkate alınarak değerlendirme yapılması gerekirken, emsal alınan taşınmazın dava konusu taşınmazdan daha değerli olduğu kabul edilerek dava konusu taşınmaza soyut ifadelerle değer biçildiğinden alınan rapor inandırıcı bulunmamış yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinden Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile uyulan bozma kararı gereğince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; bedelin çok düşük belirlendiğini, emsal incelemesinin doğru olmadığını, taşınmazların vergi değerlerinin dahi bu bedelden çok daha fazla olduğunu, taşınmazların fiili el atma tarihindeki alanlarının dikkate alınması gerektiğini, kadastro yenilemesi ile alanlarının küçüldüğünün, gerek dava tarihinde gerekse el atma tarihinde henüz yenileme yapılmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; 3194 sayılı İmar Kanun'un 18 inci maddesi uyarınca yapılacak imar uygulamalarına ait yerleşik idari yargı kararlarında yoldan ihdas yoluyla elde edilen alanların öncelikle düzenleme ortaklık payına verilmek suretiyle taşınmazlardan yapılacak kesintinin en aza çekilmesi gerektiğini, zenginleşme amacıyla yol fazlalarının ilgili belediye mülkiyetine dönüştürülemeyeceğinin belirtildiğini, dava konusu taşınmazlar imar planında kamu kurumu niteliğindeki üniversite alanında kaldığından öncelikle üniversite taşınmazlarına ait imar uygulamasının yapılmasını, daha sonra geriye kalan taşınmazların ihdas işlemine tabi tutulması gerektiğini, belirlenen bedelin çok yüksek olduğunu ileri sürmüşlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin davacı tarafa ödenmesine karar verilmesinde isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.