"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: Van Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3200 Esas, 2023/2503 Karar
DAVA TARİHİ: 24.12.2021
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ: Muş 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/1018 Esas, 2022/321 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (4650 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu pilon yeri ve irtifak hakkı bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkiline ait Muş ili, ...lçesi, ...köyü 111 ada 43 parsel sayılı taşınmazın 14,21 m² pilon yeri ve 1.547,16 m²lik kısmının irtifak hakkı Muş ili, ..i.lçesi, ...köyü 121 ada 41 parsel sayılı taşınmazın 1298,62 m²lik kısmının irtifak hakkı bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı cevap dilekçesinde özetle; davacı kurumun müdahale ettiği taşınmazlara ilişkin kamulaştırma davasını gereken ivedilikte açmadığını, bu nedenle müvekkili tarafından kamulaştırma davası öncesinde Muş 1.Asliye Hukuk Mahkemesinde dava konusu parsele yönelik olarak kamulaştırmasız el atma davası açıldığını, davada tüm delillerin toplandığını, keşif yapıldığını ve bilirkişi raporlarının dosyaya ibraz edildiğini, geç açılan kamulaştırma davasının tamamen müvekkilini mağdur etmeye yönelik olduğunu, taşınmazın bulunduğu konum itibari ile değerli olduğunu, hesaplama yapılırken tüm yönleri ile ele alınması gerektiğini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma konusu pilon yeri ve daimi irtifak hakkı bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, bu hakkın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi raporunda pilon alanından kaynaklı değer düşüklüğü hesaplamasının hukuka aykırı olduğunu, yalnızca irtifak alanının değer düşüklüğünün hesaplanması gerektiğini, değer düşüklüğünün de yüksek çıkarılmasının maliyeti artırmaya yönelik bir hata olduğunu, üretim masraflarının yanlış hesaplandığını, açılan davanın seri dava niteliğinde olduğunu, seri dava usulüne göre vekâlet ücretine hükmedilmemesinin kurumlarını zarara uğrattığını, açıklanan nedenlerle kararın kaldırılmasını yeniden yargılama yapılmasını talep etmiştir.
2.Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; şehir merkezinde bulunan parsele irtifak tesis edilmesinin parselin bütünlüğünü tamamen bozmak anlamına geldiğini, dava konusu taşınmazların arsa vasfında olduğunu, değerli olduğunu, yapılan hesaplamanın gerçek değerini yansıtmadığını, açıklanan nedenlerle kararın kaldırılmasını, talepleri doğrultusunda karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kuru tarım arazisi niteliğindeki dava konusu taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca o yörede mutad olarak ekilen münavebe ürünleri buğday,nohut, karpuz verileri esas alınarak olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri üzerinden bilimsel yolla değer biçilerek taşınmazın m² birim fiyatının 16,28 TL ve 16,96 TL olarak hesaplanmasında, hesaplamaya esas alınan ürünler ile kapitalizasyon faiz oranının %5 olarak alınmasında, irtifak nedeniyle taşınmazın tamamında % 30 ve % 35 oranında değer düşüklüğü hesaplanmasında bir isabetsizlik görülmediğini; ancak taşınmazın yüzölçümü, geometrik şekli ve kullanım amacı dikkate alındığında arta kalan alanda pilon dikilmesi nedeniyle değer azalışı oluşmadığı hâlde, değer azalışına hükmedilmesi, dava konusu 111 ada 43 parsel sayılı taşınmazın yeri, konumu ve köy yerleşim yerine uzaklığına göre, belirlenen metrekare birim bedellerine % 15 oranında objektif değer artırıcı unsur ilave edilerek bedel tespit edilmesi gerektiğinin gözetilmemesi doğru görülmediğinden, davacı yararına oluşan usulü kazanılmış hak ve aleyhe kaldırma yasağı dikkate alınarak çıplak m² bedeli esas alınarak yeni duruma göre kamulaştırma bedeli Dairece hesaplanarak istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
2.Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma konusu irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi ve taşınmazın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının ve pilon yeri tespit edilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hakim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararlarda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin tüm, davalılar vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Kendilerini vekil ile temsil ettiren davalıların tamamı lehine vekâlet ücretine karar verilmesi gerekirken, sadece davalı ... yönünden vekâlet ücreti takdir edilmesi bozmayı gerektirir.
Ne varki bu yanılgının giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden mahkeme kararının düzeltilerek onanmasına karar verilmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1.Davacı idare vekilinin tüm, davalılar vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2.Davalılar vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Mahkeme kararının hüküm fıkrasının (8) numaralı bendinin hükümden çıkartılması, yerine "Karar tarihi itibarıyla yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince 5.100 TL vekâlet ücretinin davacı idareden alınarak kendisini vekille temsil ettiren davalılara verilmesine" cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, davalıdan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.