"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3276 Esas, 2023/1611 Karar
DAVA TARİHİ : 22.12.2021
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Manavgat 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/468 Esas, 2022/170 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak hakkı bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Antalya ili, Manavgat ilçesi, Bucakşeyhler Mahallesi, 139 ada 1 parsel sayılı taşınmazda kamulaştırma konusu irtifak hakkı bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı süresi içerisinde cevap dilekçesi ibraz etmemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma konusu irtifak hakkı bedelinin tespiti ile bu hakkın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde, davaya konu taşınmazda irtifak hakkı tespiti için hazırlanan bilirkişi raporunun hatalı olduğunu, bilirkişilerin maddi gerçekliğe aykırı şekilde metrekare birim fiyatını arttırma çalıştıklarını hükme esas alınan bilirkişi raporunda, makineli tarımı güçleştirecek ve üreticinin üretimini kısıtlayacak bir durum söz konusu olmadığı hâlde parselin irtifak alanındaki değer azalış oranının çok yüksek hesaplandığını, değer düşüklüğü oranı belirlenirken parselde elektrik telinin geçiş şekli, parselin büyüklüğü, irtifak alanı dikkate alınarak değer düşüklüğünün belirlenmesi gerektiğini, değer düşüklüğü oranının bilirkişilerce yüksek belirlendiğini, raporda objektif unsurun yüksek alındığını, getirisi yüksek ürünlerin münavebe sistemine dahil edilmesi ile metrekare birim fiyatının yüksek çıkarıldığını, Yargıtay 5. Hukuk Dairesi kararlarında üretim masraflarının brüt gelirin üçte birinden fazla olmayacağını belirttiğini, bu uygulamanın aynı özellikteki taşınmazlar için olabileceğini, ancak bilirkişilerin bu kararı bütün taşınmazlar için uyguladıklarını, üretim masrafları brüt gelirin üçte birinden fazla olmayacaksa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinin bir anlamı kalmayacağı ayrıca her ürünün bir birim masraf üç birim verim veremeyeceğini, müvekkilinin kıymet takdir komisyonunun kamulaştırma işlemlerinde belirlediği bedelden çok daha yüksek değer hesaplandığını, bu durumun maddi gerçekliğe aykırı olduğunu belirterek ve resen gözetilecek sebeplerle de usul ve kanuna aykırı yerel mahkeme kararının tespit edilen miktar yönünden kaldırılarak talepleri doğrultusunda bedelin yeniden tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza net gelir yöntemi uyarınca değer biçilmesinin 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, münavebe desenin o yörede yaygın olarak yetişen ürünlerden oluşturulduğu, net gelirin hesabında değerlendirme tarihi olan 2021 yılı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinin kullanılmasının, Yargıtay içtihatlarına göre üretim giderlerinin brüt gelirin 1/3'ünden fazla olamayacağı yönündeki içtihat gereğince net gelirin hesaplanmasının, davaya konu taşınmazların yüzölçümü, irtifak hakkına konu alanın yüzölçümü, etkilediği alan taşınmazdaki konumu dikkate alındığında hükme esas alınan bilirkişi raporunda belirlenen değer azalış oranında bir usulsüzlük bulunmadığı, taşınmazın kapama zeytin bahçesi niteliğinde olduğu tespit edilerek zeytin net geliri esas alınmak suretiyle değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmediği, bilirkişi raporunda taşınmaz kuru tarım arazisi vasfında kabul edildiğine göre buna uygun şekilde %5 kapitalizasyon faiz oranı uygulanmasının yerinde olduğu, davaya konu taşınmazların bilirkişi raporunda değerlendirilen konum ve özellikleri dikkate alınarak %27,27 oranında objektif değer artış oranı uygulanmasında da bir isabetsizlik bulunmadığı, bilirkişi raporunun denetime elverişli ve hüküm kurmaya yeterli olduğu anlaşıldığından, böylece mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma konusu irtifak hakkı karşılığının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu ve 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net geliri esas alınarak değer biçilmesine ve aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı idare vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine 18.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.