"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ:Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/125 Esas, 2023/301 Karar
DAVA TARİHİ: 02.06.2017
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; ...Mahallesi 372 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 31.05.2022 tarihli ve 2021/245 Esas, 2022/154 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 23.09.2022 tarihli ve 2022/2499 Esas, 2022/2279 Karar sayılı kararı ile taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; kamulaştırma yapılmadan önce de sulanabilen kamulaştırmadan arta kalan kısımların sulu tarım arazisi durumuna geldiğinden bahisle değer artışı indirimi yapılarak eksik bedel tespiti doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; kapitalizasyon faiz oranı ile objektif değer artışı oranının yüksek uygulandığını, bu nedenle dava konusu taşınmaz için fahiş bir bedel belirlendiğini, kuru tarım arazisi iken, müvekkili idare tarafından yapılan tesisle sulu tarım arazisi vasfı kazanan arazi için uygun gördüğü gelir artırıcı unsur olarak objektif değer artışının sadece %1 oranla ile hesaplamalara dahil edildiği, müvekkili idare lehine vekâlet ücreti takdir edilmemesinin hukuka aykırı olduğunu, idarenin harçtan muaf olduğunu, bedele yasal faiz işletilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; kamulaştırmadan arta kalan kısımlarda değer kaybı oluştuğunu 5.084,08 m²de %40,255561,77 m²de %3 değer azalışı hesaplanması gerektiğini, davalılar ayrı vekil ile temsil edildiklerinden ayrı vekalet ücreti takdir edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
3. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; kamulaştırmadan arta kalan kısımlarda değer kaybı oluştuğunu, davalılar ayrı vekil ile temsil edildiklerinden ayrı vekalet ücreti takdir edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 305 inci maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalılar vekillerinin tüm, davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; kamulaştırma yapılmadan önce de sulanabilen kamulaştırmadan arta kalan kısımların sulu tarım arazisi durumuna geldiğinden bahisle değer artışı indirimi yapılarak eksik bedel tespiti doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verildiği, buna göre bozma öncesi kararda değer artışı olarak indirilen 16.834,52 TL bedel eklenmek suretiyle hüküm kurulması gerekirken hatalı gerekçe ile yazılı şekilde arta kalan kısımda oluşan değer artış bedeli toplam bedele eklenmek suretiyle fazlaya hükmedilmesi hatalıdır.
4. 01.08.2023 tarihli ve 32266 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 05.04.2023 tarihli ve 2022/83 Esas, 2023/69 Karar sayılı kararı ile 04.11.1983 tarihli ve 2942 sayılı Kanun’un 24.04.2001 tarihli ve 4650 sayılı Kanun’un 5 inci maddesiyle değiştirilen 10 uncu maddesine 11.04.2013 tarihli 6459 sayılı Kanun’un 6 ncı maddesiyle eklenen dokuzuncu fıkrası iptal edilmiştir. Dava 01.08.2023 tarihinden önce açılmıştır. Anayasa’nın 153 üncü maddesinin beşinci fıkrasında yer alan; “İptal kararları geriye yürümez.” hükmü ve Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulunun; “Her davada açıldığı tarihte tespit edilen vaziyet hükme ittihaz olunması iktiza eylemesine…” gerekçesini içeren 28.11.1956 tarihli ve 15/15 sayılı kararı ile; “Her dava açıldığı tarihteki fiili ve hukukî duruma göre karara bağlanır.” genel hukukî prensibini hâvi Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 10.05.2017 tarihli ve 2017/3-990 Esas, 2017/954 Karar sayılı kararları nazara alındığında fark kamulaştırma bedeline 2942 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin dokuzuncu fıkrası gereğince davanın açıldığı tarihten 4 ay sonrasından başlamak üzere yasal faiz uygulanması gerekirken; yazılı şekilde faize hükmedilmiş olması bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hataların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalılar vekilinin temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin İlk Derece Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının, (2) numaralı bendinin hükümden çıkarılarak, yerine "Dava konusu Samsun ili, Bafra ilçesi, Harız Mahallesi 372 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırılan ve fen bilirkişinin 09.08.2014 havale tarihli raporuna ekli krokide kırmızıya taralı alanda "b" ile gösterilen 5.859,95 m²lik kısmı için kamulaştırma bedelinin 292.452,71 TL olduğunun TESPİTİNE, tespit edilen kamulaştırma bedelinden, 2942 sayılı Kanun'un 27 nci maddesi uyarınca açılan Bafra 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/71 D.İş Esas sayılı dava ile hüküm altına alınan 99.471,10 TL bedel düşüldükten sonra kalan ve depo edilen 192.981,61 TL kamulaştırma bedelinin 88.119,23 TL'sine 02.10.2017 tarihi ile ilk karar tarihi olan 08.05.2018 tarihleri arasında, bakiye kamulaştırma bedeli olan 31.788,80 TL'ye 02.10.2017 tarihi ile ikinci karar tarihi olan 28.03.2019 tarihleri arasında yasal faiz işletilmesine, bakiye 56.239,06 TL'sine 02.10.2017 tarihi ile üçüncü karar tarihi olan 31.05.2022 tarihleri arasında, bakiye 16.834,52 TL bedele 02.10.2017 tarihi ile son karar tarihi olan 02.11.2023 tarihine kadar yasal faiz işletilmesine, fazla depo edilen 16.834,52 TL bedelin davacı idareye iadesine", cümlesinin eklenmesi suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalılardan peşin alınan temyiz harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine,
16.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.