"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/118 Esas, 2023/156 Karar
I. YARGI YERİ BELİRLENMESİNE KONU KARARLAR
A. Şanlıurfa 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 20.12.2022 Tarihli ve 2022/1808 Esas, 2022/2691 Karar Sayılı Kararı
Davanın itirazın iptali istemine ilişkin olduğu, yetkili mahkemenin Serik Asliye Hukuk olduğu, davalı vekilinin de süresinde yetki itirazında bulunduğu, yine davalının yerleşim yerinin Serik olduğu ve sözleşmeden doğan yetki kuralını taşıdığı gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
B. Serik 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 12.06.2023 Tarihli ve 2023/118 Esas, 2023/156 Karar Sayılı Kararı
Somut olayda, davacı tarafça Serik 5. Noterliği'nin 05.07.2021 tarih ve 5219 yevmiye numaralı satış sözleşmesine konu 07 YLD 66 plaka sayılı araca, Bursa Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 2021/92994 Soruşturma sayılı dosyasından yürütülen soruşturma sırasında el konulması nedeniyle, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 214 ve devamı maddelerinde düzenlenen zapta karşı sorumluluk hükümleri uyarınca ödemiş olduğu satış bedelinin iadesine yönelik başlatılan icra takibine davalı tarafından haksız itirazlarda bulunulduğundan bahisle itirazın iptali isteminde bulunulduğu, 6098 sayılı Kanun'un 89 uncu maddesi atfıyla 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 10 ve 16 ncı maddeleri uyarınca özel yetkili mahkemenin davacının ikamet adresi olan Şanlıurfa Mahkemeleri olduğu, davanın genel yetkili ve özel yetkili mahkemelerde açılabileceği, davacı ve davalının 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun uyarınca tüketici ve satıcı statüsünde bulunup bulunmadığı hususlarında yetkisizlik kararı veren, Şanlıurfa 2. Asliye Hukuk Mahkemesince bir değerlendirmenin de yapılmadığı, somut olayda davacı tarafça davanın özel yetkili mahkemede açıldığı bu hali ile Şanlıurfa Asliye Hukuk Mahkemesinin yetkisinin kesinleştiği gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
II. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, alacağın tahsili için başlatılan icra takibine vaki itirazın iptali istemine ilişkindir.
B. İlgili Hukuk
1. Farklı bölge adliye mahkemelerinin yargı çevresinde kalan ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarının giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 6100 sayılı Kanun'un 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenlemelerdir.
2. 6100 sayılı Kanun’un 6 ncı, 10 uncu ve 115 inci maddesi, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 89 uncu maddesi ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 50 nci maddesi
C. Değerlendirme
1. İtirazın iptali davasında usulüne uygun olarak başlatılmış ve itirazla durmuş bir takibin varlığı dava şartıdır. İtirazın iptali davasını gören mahkemenin, icra takibinin yapıldığı icra dairesinin yetkisine yönelik itirazı öncelikle incelemesi gerekir. Mahkemenin yetkisine yönelik bir itirazın var olup olmaması, bu sonuca etkili değildir. Eş söyleyişle, itirazın iptali davasında, mahkemenin yetkisine itiraz edilmiş olsun veya olmasın, mahkeme öncelikle, icra dairesinin yetkisine yönelik itirazı inceleyerek kesin olarak sonuçlandırmalıdır. Kaldı ki, itirazın iptali davasını görme yetkisi, takibin yapıldığı yer mahkemesine aittir. O nedenle, mahkemenin, icra dairesinin yetkisine yönelik itirazı incelemesi doğaldır. Bu yetki itirazının incelenmesi sonucunda, mahkeme, kendisinin yetkili olup olmadığını da belirlemiş olacaktır.
2. İlamsız bir takipte yetkili icra dairesi de 2004 sayılı Kanun'un 50 nci maddesinin yollaması ile 6100 sayılı Kanun'un genel hükümlerine göre belirlenecektir. 6100 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesine göre genel yetkili icra dairesi, davalı gerçek veya tüzel kişinin takibin yapıldığı tarihteki yerleşim yeri icra dairesidir. Yine aynı Kanun’un 16 ncı maddesine göre ise haksız fiilden doğan uyuşmazlıklarda, haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi icra dairesi de yetkilidir. Aynı Kanun’un 10 uncu maddesine göre ise sözleşmeden doğan davaların sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesinde de açılabileceği hüküm altına alınmış olup, bu sebeple sözleşmeden doğan para borcunun tahsili için başlatılan takipte, sözleşmenin ifa edileceği yer icra dairesi de yetkili kılınmıştır. Takibin konusu sözleşmeden kaynaklı para borcu olduğunda, 6098 sayılı Kanun'un 89 uncu maddesine göre, aksi kararlaştırılmadıkça para borçları alacaklının ödeme zamanındaki yerleşim yerinde ifa edilecektir.
3. Yetki itirazının incelemesi neticesi mahkeme yetkili olduğuna karar verirse borçlunun icra dairesine yapmış olduğu yetki itirazının reddine karar verilerek uyuşmazlığın esastan incelenmesine geçilecektir. Mahkeme yapmış olduğu inceleme neticesi takip yapılan icra dairesinin yetkili olmadığına kanaat getirir ise yetkili icra dairesinde yapılmış geçerli bir takip olmadığından dava şartı eksikliğinden davanın usulden reddine karar verecektir.
4. Dosya kapsamından, alacağının tahsili için Şanlıurfa 4. İcra Müdürlüğünün 2022/11229 Esas sayılı dosyası ile takip başlattığı, davalının yetkiye, borca ve faiz talebine itiraz ettiği, takibin durduğu, itirazın iptali davasının takibin başlatıldığı yer olan Şanlıurfa 2. Asliye Hukuk Mahkemesinde açıldığı anlaşılmaktadır. İtirazın iptali davasını gören mahkemenin, icra takibinin yapıldığı icra dairesinin yetkisine yönelik itirazı öncelikle incelemesi gerektiğinden uyuşmazlığın Şanlıurfa 2. Asliye Hukuk Mahkemesinde görülerek sonuçlandırılması gerekir.
III. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
6100 sayılı Kanun’un 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Kanun’un 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrası gereğince Şanlıurfa 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE,09.12.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.