"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1867 Esas, 2023/1699 Karar
KARAR : Kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ: Bolu 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/229 Esas, 2022/22 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve davalı ... vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve davalı ... vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Bolu ili, ..., Yeniakçakavak köyü (yeni 101 ada 222) 1130 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı taraf cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın kamulaştırılan kısmının tapusunun iptali ile idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalı ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesinin ilk kararı hakkında davalılardan sadece ... tarafından istinaf talebinde bulunulduğundan diğer davalılar yönünden kararın kesinleşmiş olmasının dikkate alınmamasının hukuka aykırı olduğunu, kamulaştırma davalarında tapu iptali ve tescil yönünden kesin, bedel yönünden istinaf kanun yolu açık olmak üzere hüküm tesisi gerekirken bu hususun dikkate alınmaksızın tesis edilen hükmün de hukuka aykırı olduğunu, bilirkişi raporlarından belirlenen metrekare birim fiyatları açısından dosya içerisinde bulunan tüm raporlar arasında açık bir çelişki ve fahiş fiyat farkı bulunduğu halde denetime elverişli olmayan bilirkişi raporuna istinaden hüküm tesisinin usul ve kanuna aykırı olduğunu, tespit edilen kamulaştırma bedelinin fahiş olduğunu, dava konusu taşınmazla emsal taşınmazın arasındaki fark nedeniyle emsal alınamayacağını, 2942 sayılı Kanun gereği bağış, hibe, mirastan intikal, noterden yapılmış satış vaadi sözleşmesi veya harici satış sözleşmesi ile yapılan devirin satış sayılamayacağından emsal olarak kabul edilemeyeceğini belirterek Mahkeme kararının kaldırılmasını, talepleri doğrultusunda karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesi tarafından verilen ilk kararın kaldırılması üzerine yeniden yapılan yargılama sırasında iki adet bilirkişi raporu alındığını; ancak raporların hiçbirisinin kaldırma kararında belirtilen hususları taşımadığını, bilirkişi ek raporunda dava konusu taşınmazın tarla vasfında olduğunun belirtildiğini ancak vergi dairesine müvekkili tarafından ödenmiş olan vergilerde arsa vasfında olduğu belirtilmek suretiyle vergilerin arsa olarak alındığının bildirildiğini, dava konusu taşınmazdaki değer arttırıcı unsurların dikkate alınmadığını, dava konusu taşınmazdan düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılmasının da mümkün olmadığını, müvekkilinin aynı yer 1093 parsel sayılı taşınmazının da T.C. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından kamulaştırıldığını, Mahkeme kararının taraflarınca Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna taşındığını, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararında "objektif değer artırıcı unsur oranının %100'den az olamayacağı gözetilmeden, daha az artış oranı uygulanmak suretiyle eksik bedele hükmedilmesi doğru görülmemiştir" denilmek suretiyle Mahkemenin direnme kararının bozulduğunu belirterek Mahkeme kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarihli ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmaz 1/1000 ölçekli imar planında sanayi proje alanında kalmakta olup ayrıca, Kadastro Genel Müdürlüğü'nün parsel sorgulama sistemi üzerinden yapılan incelemedeki konumu da dikkate alındığında, arsa vasfında kabul edilerek kamulaştırma bedelinin tespit edilmesinde isabetsizlik görülmediği emlak vergilerine esas rayiç bedelinin 60,00 TL olduğu, somut emsal kabul edilen Çanşaberk mahallesi 554 nolu parselin ise 1/1000 ölçekli uygulama imar planı içerisinde kaldığı, dava konusu taşınmazın kadastro parseli, emsal parselin ise imar planına dahil olmakla birlikte olduğu gibi bırakılan kadastro parseli olduğu, somut emsalin emlak vergilerine esas rayiç bedelinin 80,00 TL olduğu, bilirkişilerce dava konusu parselin, somut emsalin %76'sı kadar değerli olduğu kanaati ile 2018 yılı itibariyle metrekare birim fiyatının 70,68 TL belirlendiği Dairenin 2019/393 Esas, sayılı dosyasında incelenen Bolu ili, ..., Canşaberk Mahallesi 365 parsel için 2017 yılı itibarıyla metrekare birim fiyatının 42,00 TL belirlendiği; kararın temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 5.Hukuk Dairesi Başkanlığı'nın 2019/9725 Esas, 2020/6171 Karar sayılı kararıyla onandığı, yine aynı yer 368 parsel için metrekare birim fiyatı 43,67 TL olarak belirlendiği, Dairece dava konusu parselin gerek bu parsellere olan mesafesinin kıyaslanması, gerekse dava tarihlerinin değerlendirilmesi sonucunda belirlenen m² birim fiyatı yerinde görüldüğünden bilirkişi heyetince taşınmazın arsa vasfında olduğunun kabulü ile emsal incelemesi yapmak suretiyle dava konusu taşınmazın değerini belirlemelerinde isabetsizlik bulunmadığı; bu suretle hükme esas alınan bilirkişi heyet raporunun karar vermeye yeterli ve elverişli olduğu kanaatine varılarak taraf vekillerinin usul ve kanuna uygun hükme yönelik istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılardan ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki davaya konu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalıların hisselerine isabet eden tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmesi yerindedir
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.