"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda: Davanın kabulüne ilişkin ilk derece mahkemesinin kararına karşı davalı idare vekilinin istinaf başvurusu üzerine Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi'nce istinaf isteminin kabulü ile HMK'nun 353/1-b-2 maddesi uyarınca ilk derece mahkemesi kararı düzeltilmek suretiyle esas hakkında yeniden karar verilmesine dair yukarıda gün ve sayıları yazılı kararının Yargıtay'ca incelenmesi, davalı idare vekilince verilen dilekçe ile istenilmiş olmakla, dosyadaki belgeler okunup uyuşmazlık anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
- K A R A R -
Dava, kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
İlk derece mahkemesince davanın kabulüne ilişkin olarak verilen karara karşı, davalı idare vekilince yapılan istinaf başvurusunun Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesince kabulü ile tapu kaydındaki haciz şerhlerinin hükmedilen bedele yansıtılmasına dair HMK’nın 353/1-b-2 maddesi uyarınca düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar davalı idare vekilince temyiz edilmiştir.
Arsa niteliğindeki Erzurum İli, Yakutiye İlçesi, Narmanlı Mahallesi, 548 ada, 38 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 11/1-g maddesi uyarınca emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi yöntem olarak doğrudur. Ancak;
Yapılan incelemede; dava dilekçesinde dava konusu taşınmazın bulunduğu alanın Kentsel Dönüşüm Alanı olarak belirlenmiş olup bölgede belediye tarafından bu doğrultuda yıkım faaliyetleri yapıldığından bedel isteminde bulunulduğu gibi yargılama sırasında davacı vekilince taşınmazın imar planında meydan alanında kaldığı ve buna uygun olarak da belediyece dava konusu taşınmaza asfalt dökülmek suretiyle el atıldığı belirtilmiş olup her ne kadar davalı idarece dava konusu taşınmaza el atıldığının kabulü ile bedeline hükmedilmiş ise de; dosya içerisindeki bilgi ve belgeler ile bilirkişi raporlarına göre taşınmaza davalı idarece ne şekilde ve hangi kapsamında el atıldığına ilişkin yeterli bir inceleme yapılmamıştır.
Bu itibarla; dava konusu taşınmazın kentsel dönüşüm ve gelişme alanı içerisinde kalıp kalmadığı, proje ile ilgili olarak kamulaştırma kararı alınıp alınmadığı, alınmış ise açılmış olan davaların bulunup bulunmadığı hususları ile birlikte taşınmazın imar planındaki durumunun ... ile Yakutiye Belediye Başkanlığı'ndan ayrı ayrı sorulmasından sonra mahallinde yeniden keşif yapılarak; taşınmazda proje dahilinde faaliyetlerin başlayıp başlamadığı, bölgedeki taşınmazların kentsel dönüşüm projesi kapsamında tahliye edilip edilmediği, bu doğrultuda yıkım faaliyetlerinin yapılıp yapılmadığı, yıkımlara başlanmış ise bölgenin topografik yapısının bozulup bozulmadığı, dava konusu taşınmazdan yararlanma ve kullanma olanağının ortadan kalkıp kalkmadığı hususları ile birlikte imar planındaki durumunda kamuya tahsisli alanda olduğunun tespiti halinde bu amaca uygun olarak taşınmaza el atılıp atılmadığı hususlarında keşif gözlemi tutanağa da geçirilmek suretiyle bilirkişi kurulu raporu alınarak ve fiilen el atılmasa bile imar planındaki durumunda kamuya tahsisli alan olarak ayrılmış ise Anayasa Mahkemesinin 05/04/2019 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanan 20/12/2018 gün 2016/181 Esas, 2018/111 Karar sayılı ilamı ile ''Kamulaştırma Kanunu'nun Ek 1. maddesinin'' Bu süre içerisinde belirtilen işlemlerin yapılmaması halinde taşınmazların malikleri tarafından, bu Kanun'un geçici 6'ncı maddesindeki uzlaşma sürecini ve 3194 sayılı İmar Kanun'unda öngörülen idari başvuru ve işlemleri tamamlandıktan sonra taşınmazın kamulaştırmasından sorumlu idare aleyhine idari yargıda dava açılabilir.'' kısmı iptal edildiği ve Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 16.05.1956 gün ve 1/6 sayılı kararı ile HGK'nun 15.12.2010 gün ve 2010/5-662/651 sayılı kararı da gözetildiğinde, uzun yıllar programa alınmayan imar planının hayata geçirilmemesi nedeniyle kamulaştırma ya da takas cihetine gitmeyen davalı idarece, pasif ve suskun kalınmak ve işlem tesis edilmemek suretiyle taşınmaza müdahale edildiği; bu haliyle İdarenin eyleminin, mülkiyet hakkının özüne dokunan ve onu ortadan kaldıran bir niteliğe sahip olduğu bu şekilde kamulaştırmasız el koyma olgusunun gerçekleştiği gözetilerek sonucuna göre sorumlu idarenin de tespiti ile karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yeterli araştırma yapılmaksızın davalı idarece el atıldığının kabul edilerek karar verilmesi,
Doğru görülmemiştir.
Davalı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde olduğundan Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin hükmünün açıklanan nedenlerle HMK’nın 371. maddesi gereğince BOZULMASINA, davalı idareden peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine ve temyize başvurma harcının Hazineye irad kaydedilmesine, 13/10/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.