"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
KARAR : Düzeltilerek Yeniden Esas Hakkında
İLK DERECE MAHKEMESİ: Batman 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının ... adına yapılan müdahale talebinin reddine, davalı tarafın istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Batman ili, Merkez ilçesi, Kılıç köyü 385 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile baraj gölü sahasında kaldığından 3402 sayılı Kanun'un 16 ncı maddesinin birinci fıkrasının cc) bendi uyarınca tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu taşınmazın bedelinin hatalı ve hakkaniyete aykırı olarak çok yüksek hesaplandığını, bilirkişi raporunda 2016 yılına ait veriler üzerinden değerlendirme yapmak yerine son beş yıla ait verileri kullanmaları gerektiğini, kamulaştırma bedelinin yörede uygulanan "mutat münavebe" dikkate alınmadan hesaplandığını, verim miktarları ve ürün fiyatları resmi verilerin aksine yüksek, buna karşılık üretim masrafları ile kapitalizasyon faiz oranı düşük alınarak dava konusu taşınmazın metrekare bedelinin suni olarak yükseltildiğini, dava konusu taşınmaz için %5-6 alınması gerekirken kapitalizasyon faiz oranının %4 alınmasının doğru olmadığını, %40 objektif değer artışının uygulanmasının hakkaniyete aykırı olup kararın bu yönden kaldırılmasını talep ettiklerini, hüküm kısmında da birçok hesap hatası yapıldığını, müvekkil idare lehine vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde; yerel mahkemenin, %40 objektif değer artışı oranını hiçbir neden yokken %30'a düşürerek dosyadaki somut verileri ve emsal uygulamaları gözardı ettiğini, Mahkemenin hem Ilısu Barajı (Hasankeyf Kamulaştırmaları) kamulaştırma dosyalarında kendi verdiği kararlar hem de diğer mahkemelerin kararları ile çeliştiğini, arsa olarak kabul edilen taşınmaz ile müvekkilin parseli arasında 2.06 km mesafe olduğunu, hal böyle iken müvekkilin taşınmazına uygulanan objektif değer artış oranının çok düşük kaldığını, dava konusu taşınmazın birebir benzeri olan taşınmaza %300 objektif değer artışının uygulandığını, bu nedenle bu taşınmaza da aynı şekilde en az %300 objektif değer artışının uygulanmasını talep ettiklerini, üretim masrafları Türkiye ortalaması dikkate alındığında brüt gelirin 1/3'ü oranında olması gerektiğini, bilirkişi raporunun denetime elverişli olmadığını, dosyaya gelen maliyet cetveli ile birlikte değerlendirildiğinde sermaye faizi, tarla kirası ve genel idare giderlerinin masraflara dahil edilmediğinin ancak diğer değişen masraflar adı altında onarım, bakım ve amortisman giderlerinin masraflara dahil edildiğini açıkça anlaşıldığını, işçilik kalemleri üretim maliyetlerinin hesabından çıkartılması gerektiğini ileri sürerek Kararın istemiştir .
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir metoduna göre değer biçilmesinin ve belirlenen bedelin bloke ettirilerek davalıya ödenmesine karar verilmesinin doğru olduğunu; ancak, taşınmazın Konumu ve özelliklere göre %40 objektif değer artış oranı üzerinden yeniden hesaplama yapılarak tespit edilen bedel bloke ettirilerek bu bedel üzerinde (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin üç numaralı alt bendi gereğince düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde belirtilen hususlarla aynı sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde; %40 objektif değer artışı oranını dosyadaki somut verileri ve emsal uygulamaları gözardı ettiği,dava konusu taşınmazın konumu da dikkate alındığında %300 objektif değer artışının uygulanması gerektiği, üretim masraflarının Türkiye ortalaması dikkate alındığında brüt gelirin 1/3'ü oranında olması gerektiği,bilirkişi raporunun denetime elverişli olmadığı,dosyaya gelen maliyet cetveli ile birlikte değerlendirildiğinde sermaye faizi, tarla kirası ve genel idare giderlerinin dahil edilmediği ancak diğer değişen masraflar adı altında onarım, bakım ve amortisman giderlerinin dahil edildiği açıkça anlaşıldığı, işçilik kalemleri üretim maliyetleri hesabından çıkartılması gerektiğini ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk 1.6100 sayılı Kanun’un (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2.2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Batman ili, Merkez ilçesi, Kılıç köyü 385 parsel sayılı dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi, adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesi, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile idare adına tesciline karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, taraf vekilleri tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usûl ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına, davalıdan peşin alınan temyiz başvuru harcının hazineye irat kaydedilmesine.
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 09.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.