"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret/Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Seferihisar Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davalı ... yönünden esastan reddine, davacı idare ve bir kısım davalı yönünden kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; İzmir ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 97 ada 13 (ifrazen 97 ada 55) parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Bir kısım davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz üzerinde inşa edilen su deposunun bir başka alana taşınabileceğini veya yeniden yapılabileceğini, söz konusu su deposu nedeniyle davacı idare aleyhine Seferihisar Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/421 Esas sayılı dosyasında müdahalenin önlenmesi, eski hale getirme ve ecrimisil davası açtıklarını, taşınmazın değerinin kıymet takdir komisyonu raporunda düşük hesaplandığını belirtmiştir.
2. Davalı ... cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz üzerindeki su deposunun 20 yıl önce yapıldığını ve kaçak yapı niteliğinde olduğunu, eski su deposunun bulunduğu alana yapılması yerine özel mülkiyete tabi parselleri üzerinde yapılmasının kamu yararına aykırı olduğunu, kamulaştırma işlemine karşı İzmir 1. İdare Mahkemesinin 2016/1079 Esas sayılı dosyasında iptal davası açtıklarını ve davanın halen derdest olduğunu, taşınmazın değerinin kıymet takdir komisyonu raporunda düşük hesaplandığını, taşınmazın arsa vasfında değerlendirilmesi gerektiğini, taşınmazın gerçek rayiç değerinin araştırılarak kamulaştırma bedelinin artırılmasını ve metrekare birim bedelinin en az 1.300 TL olarak belirlenmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davacı taraftan tahsil edilerek davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; emsal alınan taşınmazın özel amaçlı satış olduğunu, dava konusu taşınmaz ile benzer niteliklere sahip olmadığını, emsal karşılaştırmasının kanunun aradığı şartlara uygun olarak yapılmadığını ve dava konusu taşınmaz için rayiç bedelinin üzerinde bir bedel belirlendiğini ileri sürmüştür.
2. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; davacı idare vekilince ilk kararın tüm davalılar yönünden istinaf edildiğini, kararın kaldırılmasıyla davalıların tamamı yönünden ilk kararın hükümsüz hale geldiğini, kaldı ki kararın diğer davalılarca da istinaf edildiğini ve davanın niteliği itibarıyla tüm paydaşlar yönünden aynı sonucu doğurması gerektiğini, dolayısıyla müvekkili ... tarafından ilk kararın istinaf edilmediği gerekçesiyle usuli kazanılmış hak gereği ilk karardaki payına hükmedilmesinin hukuka aykırı olduğunu, usuli kazanılmış hak ilkesinin istisnalarından biri olan kamu düzenine aykırılığın davada mevcut olduğunu, kamulaştırılan kısma ilişkin tescil hükmü ilk karar ile kesin olarak verildiği halde son kararda yeniden tescil hükmü kurulmasının kanuna aykırı olduğunu, karar kesinleştiğinde ödenmek üzere bedelin üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılmasına ilişkin hükmün Anayasa Mahkemesince iptal edildiğinden bedelin peşin olarak ödenmesi gerektiğini, davanın sürdüğü zaman dikkate alındığında dava tarihi itibarıyla taşınmazın değerinin belirlenmesinin mağduriyete yol açtığını, hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazın emlak vergi değerinin hatalı ele alındığını, emsal karşılaştırmasının kanunun aradığı şartlara uygun olarak yapılmadığını ve arta kalan kısım için değer azalışı bedeline hükmedilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile İlk Derece Mahkemesinin ilk kararını istinaf etmeyen davalı ... yönünden davacı idare lehine usuli kazanılmış hak oluştuğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine, davacı idare ve diğer davalılar yönünden ise dava konusu taşınmazın imar planında belediye hizmet alanı (su deposu) olarak özgülenmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle İzmir 1. İdare Mahkemesinin 2016/1050 Esas sayılı dosyasında açılan davada iptal kararı verildiği, kamulaştırma işleminin iptali istemiyle İzmir 1. İdare Mahkemesinin 2016/1079 Esas sayılı dosyasında açılan davanın ise reddine karar verildiği, bu kapsamda kamulaştırma işleminin geçerliliğini koruduğu belirtilerek, arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinin yöntem itibarıyla doğru olduğu, ancak emsal taşınmazın satış tarihi olarak ihalenin yapıldığı tarihin esas alınması, dava konusu taşınmazın aynı ada içerisinde bulunan diğer taşınmazlara göre emlak vergi değerinin belirlenmesi ve bu tespitler doğrultusunda yeniden hesaplama yapılması suretiyle istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile zemin metrekare birim değeri, üçer aylık vadeli hesaba yatırılan bedelin derhal ödenmesi ve vekalet ücreti yönlerinden hüküm düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş, ayrıca dosya üzerinden edinilen kanaatle dava konusu taşınmazın değerinin Bölge Adliye Mahkemesince artırılmasının doğru olmadığını ileri sürmüştür.
2. Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş, ayrıca dava konusu taşınmazın imar planında belediye hizmet alanı (su deposu) olarak özgülenmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle İzmir 1. İdare Mahkemesinin 2016/1050 Esas sayılı dosyasında açılan davada iptal kararı verildiğini ve kararın kesinleştiğini, Bölge Adliye Mahkemesine ait tensip zaptında dava konusu taşınmaz için emsal taşınmazın %80'i değerinde olduğu belirtilmesine rağmen, kararda % 70'i değerinde olduğunun kabul edilme gerekçesinin anlaşılamadığını ve dosya üzerinden edinilen kanaatle dava konusu taşınmazın değerinin Bölge Adliye Mahkemesince belirlenmesinin doğru olmadığını ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasında kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Bölge Adliye Mahkemesi kararında belirtildiği gibi dava konusu taşınmazın imar planında belediye hizmet alanı (su deposu) olarak özgülenmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle İzmir 1. İdare Mahkemesinin 2016/1050 Esas sayılı dosyasında açılan davada iptal kararı verilmişse de, kamulaştırma işleminin iptali istemiyle İzmir 1. İdare Mahkemesinin 2016/1079 Esas sayılı dosyasında açılan davanın ise reddine karar verilmiş olup dava konusu taşınmazın kamulaştırılmasına ilişkin idari işlem geçerliliğini korumaktadır.
3. Arsa niteliğindeki İzmir ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 97 ada 13 (ifrazen 97 ada 55) parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesi yerindedir.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare ve davalılardan alınan temyiz harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,16.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.