"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ergani 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın baraj göl alanı olarak tapudan terkini davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Diyarbakır ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 122 ada 8 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın baraj göl alanı olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar ... vd. vekili ile bir kısım davalıların cevap dilekçesi sunmadığı görülmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin; idarenin Kıymet Takdir Komisyonu tarafından belirlenen kısmının hükmün kesinleşmesi beklenmeksizin davalı tarafa ödenmesine, geri kalan miktarın ise karar kesinleştiğinde davalı tarafa ödenmek üzere bankada üçer aylık vadeli hesapta tutulmasına, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile baraj göl sahası içerisinde kalması nedeniyle tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A.İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B.İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; ilçe tarım verilerine sadık kalınmadan değerin belirlendiğini, bu nedenle de yüksek bulunduğunu, dekara meyve ağacı sayısının fazla alındığını, kıymet takdir raporundaki ağaç sayısı dikkate alınmadan daha fazla meyve ağacı üzerinden değerlendirme yapıldığını, üretim masrafının düşük alındığını, ağaç bedellerinin tespitinde enkaz bedeli düşülmeden hesaplama yapıldığını, kapitalizasyon faiz oranının % 6 alınması gerektiğini, kapitalizasyon faiz oranı için sayılan sebepler objektif değer artışının hesaplanmasında da mükerrer değer arttırıcı unsur olarak sayıldığından objektif değer artışı uygulanmasının Kanun'a aykırılık teşkil ettiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2.Bir kısım davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedelinin tespitinde Ergani ilçe tarım verilerinin kullanılmadığını, objektif değer artış oranının % 50 ve kapitalizasyon faiz oranının ise % 2-3 uygulanması gerektiğini, idare lehine vekâlet ücreti hükmedilmesinin ise yerinde olmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C.Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın kısmen sulu tarım tarım arazisi, kısmen de kapama karışık meyve bahçesi olarak net gelir yöntemine göre değer biçilmesinde ve taşınmazın konumu ve bilirkişi raporunda belirtilen özellikleri dikkate alınarak belirlenen m² birim fiyatına uygun objektif değer artış oranı uygulanarak kamulaştırma bedelinin hesaplanmasında bir isabetsizlik bulunmadığını; ancak 7139 sayılı Kanun'un 26 ncı maddesiyle 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin değiştirilen sekizinci fıkrasının dördüncü cümlesi, 27.11.2020 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 16.07.2020 tarihli ve 2018/104 Esas, 2020/39 Karar sayılı kararı ile iptal edildiğinden üçer aylık vadeli hesaba bloke edilen ve karar kesinleştiğinde ödenmesine karar verilen kamulaştırma bedelinin işlemiş nemalarıyla birlikte davalıya derhal ödenmesi ve kararın kesinleşmesine kadar yasal faiz işletilmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alındığında; davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi gerektiğinden, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin iki numaralı alt bendi gereğince düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ve bir kısım davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B.Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; ilçe tarım verilerine sadık kalınmadan değerin belirlendiğini, bu nedenle de yüksek bulunduğunu, dekara meyve ağacı sayısının fazla alındığını, kıymet takdir raporundaki ağaç sayısı dikkate alınmadan daha fazla meyve ağacı üzerinden değerlendirme yapıldığını, üretim masrafının düşük alındığını, kapitalizasyon faiz oranının % 6 alınması gerektiğini, kapitalizasyon faiz oranı için sayılan sebepler objektif değer artışının hesaplanmasında da mükerrer değer arttırıcı unsur olarak sayıldığından objektif değer artışı uygulanmasının Kanun'a aykırılık teşkil ettiğini ileri sürmüştür.
2. Bir kısım davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedelinin tespitinde Ergani ilçe tarım verilerinin kullanılmadığını, objektif değer artış oranının % 50 ve kapitalizasyon faiz oranının ise % 2-3 uygulanması gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanun’un (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Kısmen tarım arazisi, kısmen de kapama karışık meyve bahçesi niteliğindeki Diyarbakır ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 122 ada 8 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
2. Dava konusu taşınmazın hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranı uygun görülmüştür.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; bir kısım davalılar vekilinin tüm, davacı idare vekilinin ise aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. İlk Derece Mahkemesince tespit edilen kamulaştırma bedeli ile idare tarafından takdir edilen bedel arasındaki üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılan fark bedelin davalılara 17.12.2020 tarihli ara karar ile derhâl ödenmesine karar verildiğinden bu tarihe kadar yasal faiz işletilmesi gerektiği hâlde Bölge Adliye Mahkemesi karar tarihine kadar yasal faiz işletilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Bir kısım davalıların tüm, davacı idare tarafının diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare tarafın Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (II) numaralı bendinin (4-b) numaralı alt bendinde yer alan "Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesinin karar tarihi olan 14.06.2022" ibaresinin çıkartılmasına, yerine "İlk Derece Mahkemesinin ödemeye ilişkin 17.12.2020 tarihli ara karar" ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalı ... vd.'den peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,09.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.