"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gaziosmanpaşa 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davalı ... ile ... yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine, davalı İSKİ Genel Müdürlüğü yönünden kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; İstanbul ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 737 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma yapılmaksızın dere yaklaşım alanı olarak ilan edilmesi suretiyle el atıldığını belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı tarafından Gaziosmanpaşa 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/2 Esas sayılı dosyasında açılan kamulaştırmasız el atma davasının görevsizlik nedeniyle usulden reddine karar verildiğini, yine aynı taşınmazla ilgili olarak İstanbul 11. İdare Mahkemesinin 2015/324 Esas sayılı dosyasında açılan kamulaştırmasız el atma davasının ise mahkemece reddedildiğini, böylece kesin hüküm bulunması nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, taşınmaza fiilen el atılmadığını, davanın idari yargı mercilerinde görülmesi gerektiğinden görevsizlik nedeniyle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın dere yaklaşım alanı olarak ilan edilmesi sebebiyle davanın açıldığını, fiilen el atma bulunmadığından davanın idari yargı mercilerinde görülmesi gerektiğini, bu nedenle görev yönünden davanın reddine karar verilmesini, uzlaşma dava şartı yerine getirilmediğinden davanın reddinin gerektiğini, dava konusu taşınmaza müvekkili idarece el atılmadığını, müvekkili idare yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesini, davanın haklı görülmesi halinde taşınmazın değerinin belirlenmesini talep etmiştir.
3. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın dere yaklaşım alanı olarak ilan edilmesi sebebiyle davanın açıldığını, taşınmazın kamulaştırma yetkisinin İSKİ Genel Müdürlüğüne ait olduğunu, müvekkili idarece dava konusu taşınmaza el atılmadığını ve davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı ... ile ... yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine, davalı İSKİ Genel Müdürlüğü yönünden kabulüne ve el atma tazminatının tespiti ile davalı İSKİ Genel Müdürlüğünden tahsil edilerek davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın imar planında kısmen dere işletme bandı içerisinde yeşil alanda kaldığını, malikin kullanımına engel bir durum bulunmadığını, taşınmaza müvekkili idarece fiilen el atılmadığını, fen bilirkişi raporunun hatalı olup bu rapora göre karar verilmesi halinde tescilin yapılamayacağını ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza mahallinde yapılan keşif sonucu emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi ve alınan rapor doğrultusunda el atma bedelinin davalı İSKİ Genel Müdürlüğünden tahsiline karar verilmesi doğru olduğu gibi, fen bilirkişi ek raporunun aplikasyon krokisi ile fiilen el atılan bölgeye göre düzenlendiği ve koordinatlı olup hükmün infazına elverişli olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekili temyiz dilekçesinde özetle; davacı tarafından Gaziosmanpaşa 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/2 Esas sayılı dosyasında açılan kamulaştırmasız el atma davasının görevsizlik nedeniyle usulden reddine karar verildiğini, yine aynı taşınmazla ilgili olarak İstanbul 11. İdare Mahkemesinin 2015/324 Esas sayılı dosyasında açılan kamulaştırmasız el atma davasının ise mahkemece reddedildiğini, böylece kesin hüküm bulunması nedeniyle davasının reddine karar verilmesi gerektiğini, taşınmaza fiilen el atılmadığını, davanın idari yargı mercilerinde görülmesi gerektiğinden görevsizlik nedeniyle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu maliki ile davalı idareler arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Hükme esas alınan fen bilirkişi ek raporunda dava konusu taşınmazın dereye cepheli kısmında dere ıslah çalışmasının yapıldığı, taşkını önlemek bakımından dereden alınan toprağın parsel içi ve dere kenarına yığıldığı belirlenmek suretiyle, dava konusu taşınmazın A1 işareti ile gösterilen 612,66 m² ve A2 işareti ile gösterilen 1.562,56 m² olmak üzere toplam 2.175,22 m²lik kısmının İSKİ Dere Islahı ve İşletme Bandı kapsamında kaldığı tespit edildiği ve İlk Derece Mahkemesince bu kısımlarda davacı adına olan tapu kaydının iptali ile davalı İSKİ Genel Müdürlüğü adına tesciline hükmedildiği halde, gerekçesi gösterilmeksizin dava konusu taşınmazda davacı adına olan payın tamamının bedeline hükmedilmesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı İSKİ Genel Müdürlüğü vekilinin temyiz itirazlarının kabulüne,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyayı kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,16.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.