"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
KARAR : Ret/Kısmen kabul
Taraflar arasında görülen imar uygulaması sonucu bedele dönüştürülen ve davacı lehine tesis edilen ipotek bedelinin artırılması davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın davalı ... yönünden husumetten reddine, diğer davalılar yönünden kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacılar ve davalı ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; eski ... İlçesi, 14 pafta 848, 849, 850, 851, 852, 853 ve 854 parsellerde toplam 2012 m²lik alanda tapuda malik olduğunu, imar uygulaması sonucunda bu taşınmazların bedele dönüştürüldüğünü; ancak davalı idare tarafından ... İlçesi, ... Mahallesi, 13261 parselde bulunan 847 m²lik alanda bedele dönüşen miktar üzerinden ipotek konulduğunu, müvekkilinin 848 den 854'e kadar olan parsellerde bulunan 2012 m²lik taşınmazı bedele dönüştürerek 13261 parselde ipotek alacaklısı yapıldığını, taşınmazın tapuda Gaziosmanpaşa Belediyesi adına kayıtlı olduğunu, fiilen ana arterde kalan yol olarak kullanıldığını ve ... tarafından el atıldığını, ipotek tesis edilmesi nedeni ile bedele dönüşen alan bedelinin artırılması karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazların ilçe belediyesince bedele dönüştürüldüğünü ve davacıya başka bir parselde ipotek tesis edildiğinden husumet yokluğu ile davanın reddi gerektiğini, idareleri tarafından alınmış bir kamulaştırma kararının bulunmadığını, herhangi bir el atmanın bulunmadığını, dava konusu taşınmazda imar uygulaması yapıldığını, dava konusu taşınmaza ne zaman el atıldığının tespit edilmesi gerektiğini, el atma davalarının 20 yıllık hak düşürücü süreye tabi olduğunu, davanın usulden ve esastan reddine karar verilmesini talep ettiği anlaşılmıştır.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın Sultangazi Belediyesi sınırları içinde olduğundan davada taraf sıfatları olmadığından davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, on yıllık genel zaman aşımı süresinin geçmiş olması nedeni ile de davanın reddi gerektiğini, davacı tarafın talep ettiği fiyatın fahiş olduğunu izah edilen nedenlerle davanın usulden ve esastan reddine karar verilmesini talep ettiği anlaşılmıştır.
3. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz her ne kadar belediyeleri sınırında kalmış olsa da husumetin dava açılmasına sebebiyet veren kurum üzerinde yani Gaziosmanpaşa Belediyesinde kalması gerektiğini, dava sonucunda verilecek hükümden her iki Belediyenin de nüfusları oranlarında sorumlu olduklarını, belirtilen oranlara göre husumetin paylaştırılması gerektiğini, dava konusu taşınmazların imar uygulamasına tabi tutulduğunu zaman aşımı süresinin geçmiş olması nedeni ile reddi gerektiğini, dava konusu taşınmaz için imar uygulamasından kaynaklanan değer artışı talebinin mümkün olmadığını, davacının isteminin fahiş olduğunu, davanın reddini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 20.12.2012 tarihli ve 2010/134 Esas, 2012/529 Karar sayılı kararı ile davanın kısmen kabulü ile ... hakkındaki davasının husumet yokluğundan reddine, davacı ve temlik alanlar vekilinin ıslah edilmiş davasının kabulü ile taşınmazların bedele dönüşen pay karşılığı ve ipotek bedelinin artırılarak Sultangazi Belediye Başkanlığından ve Gaziosmanpaşa Belediye Başkanlığından tahsiline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı süresi içinde davalı ... ve ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuş, Dairemizce karar bozulmuştur.
2. Davalı ... ve davalı ... vekillerinin karar düzeltme talepleri üzerine Dairemizce yapılan inceleme sonucu; 11.06.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6487 sayılı Yasanın 21 inci maddesi ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) geçici 6 ncı maddesinde yapılan değişiklik ile; “24/2/1984 tarihli ve 2981 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılan imar uygulamalarından doğan ve ipotekle teminat altına alınanlar da dâhil olmak üzere her türlü alacak ve bedeller, borçlu idarelerce, ipotek veya uygulama tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunda belirtilen kanuni faiz oranı uygulanmak suretiyle güncellenerek ilgililerine ödenir. Bu hüküm devam eden davalarda da uygulanır” hükmü getirildiği bu değişiklik uyarınca taşınmazın ipotek veya uygulama tarihindeki niteliği esas alınmak suretiyle bedele dönüştürülen davacılar payının o tarihteki karşılığı tespit edildikten sonra, bu bedele 3095 sayılı Kanun'da belirtilen kanuni faiz oranı uygulanmak suretiyle dava tarihine güncellenerek bedel tespiti için bilirkişi kurulundan ek rapor alınıp sonucuna göre karar verilmesi gerektiği, söz konusu yasal düzenleme gereğince harç ve vekalet ücretinin maktu olarak hüküm altına alınması gerekçesi ile kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Dairemiz bozma ilamı sonrası Davalı ... Belediyesi yönünde ilk kararda verilen husumetten red kararı kesinleştiğinden bu yönde yeniden hüküm kurulmasına yer olmadığına, davacı ve temlik alanlar vekilinin davalı ... hakkındaki davasının husumetten reddine, davalı ... yönünden ise ıslah edilmiş davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı süresi içinde hüküm, davacı ile davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucu; davalı ... ile davacı ... Beyhatin ile alacağı kısmen temlik alan davacılar ... ve ... arasında Sulh sözleşmesi yapıldığı gözetilerek Mahkemece 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 315 inci maddesi uyarınca işlem yapılıp sonucuna göre karar verilmesi gerektiği, 20.08.2016 tarihinde kabul edilerek 07.09.2016 tarihli ve 29824 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 6745 sayılı Kanun'un 35 inci maddesi ile 2942 sayılı Kanun'a eklenen geçici 12 nci maddesi ile; "24/02/1984 tarihli ve 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre yapılan imar uygulamalarından doğan idarelerin taraf olduğu her türlü alacak ve bedel artırım davalarında taşınmazın değeri; uygulamanın tapuda tescil edildiği tarih değerlendirme tarihi olarak esas alınmak ve o tarihteki nitelikleri gözetilmek suretiyle tespit edilir. Tespit edilen bu bedel, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi tablosu esas alınmak suretiyle dava tarihi itibariyle güncellenir ve ortaya çıkan gerçek bedel hak sahibine ödenir" hükmü getirildiği, ... ile sözü edilen protokolü yapmayan temlik alan davacı ... için ... sorumlu olduğu kısım ile davalılardan Gaziosmanpaşa Belediye Başkanlığının sorumlu olduğu ipotek edilen bölüme ilişkin olarak tüm davacılar yönünden ek rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinden, kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın davalı ... yönünden husumetten reddine, davalılar ... ile ... yönünden kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar ve davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacılar ve temlik alanlar vekili temyiz dilekçesinde; bozma ilâmının yerine getirilmediğini, sulh protokolünün belediye meclisi tarafından onaylandığını, bozma ilamına uyulmasına karar verildiği halde sulh protokolü ve bozma ilamı yerine getirilmeden karar verildiğini, emsal değerlendirilmesinin hatalı olduğunu, harç ve vekalet ücreti hesaplamasının hatalı yapıldığını ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; taşınmazın tamamının ... sınırında kaldığını, bu nedenle adı geçen belediyenin sorumluluğunda olduğunu, davanın husumet yönünden reddi gerektiğini, idarelerinin sınırları içinde kalan kısmın ana arter yol olarak Büyükşehir Belediye Başkanlığının sorumluluğunda olduğunu, yapılan hesaplamanın hatalı olduğunu, ipotek bedelinin de hesaplanan bedelden düşülmesi gerektiğini, raporlara karşı itirazlarının dikkate alınmadığını ileri sürerek kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki davacılar ile davalı idareler arasında imar uygulaması sonucu bedele dönüştürülen ve davacı lehine tesis edilen ipotek bedelinin artırılarak bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 sayılı Kanun) 26.9.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un geçici 12 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun’un 26.9.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu eski 848, 849, 850, 851, 852, 853 ve 854 parsel sayılı taşınmazların bulunduğu bölgede, davalılardan Gaziosmanpaşa Belediye Başkanlığınca 02.06.1987 tarihinde tescil edilen imar uygulamasının yapıldığı, davacı ...'in 2012 m²lik hissesinden 106 m² düzenleme ortaklık payı kesildikten sonra kalan 1906 m²lik yerin 847 m²sinin Gaziosmanpaşa Belediye Başkanlığına ait 13261 parsel sayılı taşınmaz üzerinde ipotek tesis edildiği, şuyulandırma cetveline göre de kalan kısmın bedele dönüştürüldüğü, 6745 sayılı Kanun'un 35 inci maddesi ile 2942 sayılı Kanun'a eklenen geçici 12 nci maddesi uyarınca uygulamanın tapuda tescil edildiği tarih değerlendirme tarihi olarak esas alınıp, emsal karşılaştırması sonucu tespit edilen bedelin, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi tablosuna göre dava tarihine güncellenmesi suretiyle değer biçilmesine ve davalı idarelerin sorumluluk alanı ve ... ile yapılan Sulh Protokolü de dikkate alınarak tahsiline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen mahkeme kararının bozma gereklerine uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
4. 20.08.2016 tarihinde kabul edilerek 07.09.2016 tarihli ve 29824 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 6745 sayılı Kanun'un 35 inci maddesi ile 2942 sayılı Kanun'a eklenen geçici 12 nci maddesinin 2 nci fıkrası ile getirilen;
"Bu Kanunun geçici 6 ncı maddesinin üçüncü, yedinci, sekizinci ve on birinci fıkra hükümleri, bu madde kapsamındaki davalar ve icra takipleri için de uygulanır. Devam eden dava ve icra takipleri ise, bu madde hükümlerine göre sonuçlandırılır." hükmü uyarınca harç ve vekalet ücretinin maktu olarak hesaplanmaması bozmayı gerektirir.
5. Dava açıldıktan sonra yürürlüğe giren yasa düzenlemesi nedeniyle bedel düştüğünden, reddedilen kısım üzerinden davalı idare lehine vekalet ücreti takdir edilmemesi ve yargılama giderilerinin tamamından idarenin sorumlu olması gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmemiştir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacılar ve davalı ... vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Mahkeme kararının hüküm fıkrasının;
a) Harca ilişkin 6 ve 7 nci bentlerinin hükümden tümüyle çıkartılmasına, yerine (Alınması gereken 54.40 TL karar ve ilam harcının peşin ve ıslah harcının toplamından mahsubu ile fazla yatan harcın talep halinde yatırana iadesine,) cümlesinin yazılmasına,
b) Yargılama giderine ilişkin 8 ve 9 bendinin hükümden tümüyle çıkarılarak( Yargılama giderinin kabul oranına göre davalı ... Gaziosmanpaşa Belediye Başkanlığından tahsili ile davacılara verilmesine) paragrafının eklenmesine
c) Davalı idareler lehine düzenlenen vekalet ücretine ilişkin 11 bendinin tamamen hükümden çıkarılmasına,
d) Vekalet ücretine ilişkin 10 uncu bendinin hükümden tümüyle çıkartılmasına, yerine (Davacılar kendilerini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT gereğince hesap ve takdir olunan 4.080,00 TL vekalet ücretinin davalı ... Başkanlığından ve Sultangazi Belediye Başkanlığından alınarak davacılara verilmesine,) cümlesinin yazılmasına, bent numaralarının buna göre teselsül ettirilmesi suretiyle kararın DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Temyiz edenlerden peşin alınan harçların istenildiğinde iadesine, 20.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.