"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Trabzon 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Trabzon ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 101 ada 3 ve 4 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptal edilerek yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; taşınmazın rayiç bedelinin çok altında bedel taktir edildiğini, dava konusu taşınmazların emsallerinin dava tarihi itibarıyla değerinin 500 TL/m² olduğunu, kamulaştırma dışı bırakılan alanların önemli ölçüde zarar gördüğünü bu nedenle bedellerinin verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde; emsal karşılaştırması yapılırken farklı ilçeden emsal alınmasının usul yasa ve Yargıtay kararlarına aykırı olduğunu, dava konusu ve emsal taşınmazın tüm olumlu ve olumsuz özelliklerinin tek tek incelenmediğini, bu şekilde raporun denetiminin mümkün olmadığını, bilirkişilerce tespit edilen kamulaştırma bedelinin bilimsel esaslara, yasal düzenlemelere ve konuyla ilgili Yargıtay içtihatlarına uygun takdir edilmediğini, raporun imar ve yol durumu, yapılaşma şartları, şehir merkezine yakınlığı gibi tüm özellikler açısından karşılaştırma yapılmadığı gibi mevcut özelliklerin her birinin değerlendirmede ne derece etkili olduğunun ifade edilmediğini, emsal ile dava konusu taşınmazların tüm özellikleri bakımından tek tek kıyaslanarak değer takdiri gerektiğini, kurum lehine vekalet ücretine hükmedilmemesinin Yargıtay Kararları, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ve Anayasa Mahkemesi kararlarına aykırı olduğunu belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu taşınmazların şehrin özellikle villa yapımı için çok tercih edilen kesiminde bulunduğunu, manzara hakimiyetinin çok yüksek olduğunu, bilirkişi heyetinin emsal aldığı taşınmazlardan çok daha değerli olmasına karşın gerçek değerinin altında değer takdir edildiğini, 101 ada 4 parselde kamulaştırma dışı bırakılan bölümün bir tarafı 18,51 m², diğer taraf sıfır olmak üzere dar bir şerit bırakıldığını, bu kısmın değerini tamamen kaybettiğini, bilirkişilerin % 25 değer kaybını kabul etmediklerini, bu yerin tamamının kamulaştırma bedeline eklenmesini belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinin 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, taşınmazın hükme esas alınan bilirkişi raporunda belirlenen niteliklerine göre tespit edilen kamulaştırma bedelinin adil ve hakkaniyete uygun olduğu, kamulaştırmadan arta kalan alanlar için 101 ada 4 parsel sayılı taşınmazda % 25 değer azalışı verilmesinin uygun olduğu sonucuna varıldığı, böylece mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasında kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki Trabzon ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 101 ada 3 ve 4 parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi uygundur.
3. Dava konusu 101 ada 4 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırmadan arta kalan kısmının yüzölçümü, geometrik şekli ve kullanım durumu dikkate alındığında uygulanan değer azalışı makuldür.
4. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alınarak, davanın niteliği gereği davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinde hukuka aykırı bir yön görülmemiştir.
5. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
6. Mahkemece verilen hüküm, Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesince mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin 6 ncı alt bendi uyarınca verilen kaldırma ve gönderme kararı ile ortadan kalktığı hâlde, ilk kararda tescil ve terkin hükmü verildiğinden bahisle, yeniden tescil ve terkin hükmü kurulmaması bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının; (1) numaralı bendinde ''davanın kabulü ile'' ifadesinden sonra gelen cümlenin çıkartılarak yerine ''Dava konusu Trabzon ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 101 ada 3 parsel sayılı taşınmazın 459,50 m²lik ve aynı yer 101 ada 4 parsel sayılı taşınmazın 893,96 m²lik kısımlarının davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare lehine yol olarak terkinine, bu hususta tapu müdürlüğüne müzekkere yazılmasına,'' cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 06.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.