"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki davada Büyükçekmece 5. Asliye Hukuk ve Cide Asliye Hukuk Mahkemelerince ayrı ayrı yetkisizlik kararı verilmesi nedeni ile dosyada son karar Bölge Adliye Mahkemelerinin faaliyete geçmesinden sonra verilmiş ise de iki farklı Bölge Adliye Mahkemesinin yargı çevresinde kalan Mahkemelerce karşılıklı olarak yetkisizlik kararı verilmiş olması ve 5235 sayılı Kanun'un 36/3. maddesi gereğince Bölge Adliye Mahkemeleri Hukuk Dairelerinin görevinin yargı çevresi içerisinde bulunan Adlî Yargı İlk Derece Hukuk Mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek olduğundan yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü:
- K A R A R -
Dava, vasiyetnamenin tenfizi , tapu iptal ve tescil istemine ilişkindir.
Büyükçekmece 5. Asliye Hukuk Mahkemesince, davacıya vasiyet eden ...'ın Kadıköy 11. Noterliğinin 23.10.2014 tarihli, 17729 yevmiye sayılı Düzenleme Şeklindeki Vasiyetnamesi ile Kastamonu İli, ...İlçesi, ... ve ... Köylerindeki taşınmazları üzerindeki hisselerinin şahsına hissedar olarak vasiyet ettiği, dolayısıyla söz konusu vasiyetnameye göre tenfiz kararı verilerek gayrimenkullerin tapuda vasiyet lehtarı adına tescili için eldeki davayı ikame etmiş ise de, söz konusu dava hakkına vücut veren hak itibari ile şahsi mahiyette olmakla beraber, sonuçları itibarıyla tapu sicilinde değişiklik meydana getirecek mahiyette ayni nitelikte olduğu, dolayısıyla, taşınmaz mülkiyetine ilişkin davaların mutlak suretle taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde görüleceği gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
Cide Asliye Hukuk Mahkemesince, muris ...'ın yerleşim yerinin "... Mahallesi, 1036. SK, No:49/3 .../...'' olduğu, vasiyetnamesinin Büyükçekmece 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2016/351 Esas, 2016/956 Karar sayılı dosyasıyla açılıp okunduğu, HMK'nın 11. maddesinde mirastan doğan davalarda yetki; ölen kişinin son yerleşim yeri mahkemesinin kesin yetkili mahkeme olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı vermiştir.
Türk Medeni Kanunu’nun 576.maddesinde “Miras, malvarlığının tamamı için miras bırakanın yerleşim yerinde açılır. Miras bırakanın tasarruflarının iptali veya tenkisi, mirasın paylaştırılması ve miras sebebiyle istihkak davaları bu yerleşim yeri mahkemesinde görülür.” düzenlemesi getirilmiştir.
Öte yandan Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 11.maddesinde; “Aşağıdaki davalar müteveffanın ikametgahı mahkemesinde görülür.
1.Terekenin taksimine ve kısmetin butlan ve feshine ve mirasçılar arasında terekenin idaresine ait iddialar,
2.Terekenin taksimi katisine kadar tereke aleyhine ikame olunan davalar….” hükmü yer almaktadır.
Uyuşmazlığın çözümünde bu iki maddenin birlikte değerlendirilip yorumlanması gerekmektedir. Buna göre; vasiyetnamenin yerine getirilmesi (tenfizi) ile ilgili dava; lehine vasiyet yapılan kişi tarafından doğrudan doğruya diğer mirasçılara (miras ortaklığına, terekeye) karşı açılıyorsa ve tereke taksim edilmemişse, bu davanın miras bırakanın yerleşim yeri mahkemesinde açılması gerekir. Öte yandan taksim tamamlanmadan terekedeki bir mal hakkında açılacak istihkak davası ile terekenin yazım ve tespiti davaları malın bulunduğu yerde, mirasçılık belgesi verilmesi davası ise mirasçılardan her birinin sakin olduğu yerde açılır. Bu iki halin dışındaki davaların ise miras bırakanın yerleşim yeri mahkemesinde görülmesi gerekir.
Vasiyetnamenin yerine getirilmesine yönelik davaya mirasbırakanın yerleşim yeri mahkemesinde bakılması gerekir. Bu yetki, kesindir. Kesin yetki, dava şartlarından olduğundan, yargılamanın her aşamasında hakim tarafından kendiliğinden dikkate alınması zorunludur. Bu davada, HMK’nın 12. maddesinin uygulama olanağı yoktur.
Dosya kapsamında yapılan incelemede her ne kadar mahkemelerce karşılıklı yetkisizlik kararı verilmişse de murisin vefat etmeden önceki son yerleşim yeri adresinin tespiti için kolluk araştırmasının yapılmadığı anlaşılmakla murisin vefat etmeden önceki son yerleşim yeri adresinin tespiti amacıyla ilgili kolluk biriminden araştırma yaptırılarak alınacak cevap yazısı konulduktan sonra gönderilmek üzere dosyanın mahkemesine GERİ ÇEVRİLMESİNE, 31.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.