"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın davalı ... Belediyesi yönünden husumetten reddine, davalı ... Genel Müdürlüğü yönünden kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkillerinin müşterek murisleri ...’dan intikal eden ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 6201 (yeni 115 ada 5 parsel) parsel sayılı 252 m² alanlı taşınmazın, geçerli bir kamulaştırma işlemine tâbi tutulmadan davalı idarece yol ve kaldırım yapılmak suretiyle kullanıldığını, dava konusu taşınmazın tamamının davalı idarenin tasarrufunda bulunduğunu belirterek taşınmazın bedelinin taraflarına ödenmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın tamamının teşekküllerine ait Ambarlı Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali sahasında kalması nedeniyle kamulaştırmaya tâbi tutulduğunu ve kamulaştırma işlemleri sırasında taşınmazın davacı murisi ... adına kayıtlı olduğunu, 2942 saylı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) 27 nci maddesine göre tespit edilen bedelin taşınmaz maliklerine ödenmek üzere Vakıflar Bankası Bakırköy Şubesine 14.01.1988 tarihli ve 16002 No.lu dekontla yatırıldığını, taşınmaz malikine yapılacak tebligata esas olmak üzere harici ve resmî kanallar vasıtasıyla yapılan adres araştırmaları neticesinde, gerek davacılar murisi ..., gerekse davacıların adreslerinin tespit edilememesi üzerine noter kanalıyla tebligat yapılamamış olup 07.01.1996 tarihli Akit Gazetesi’nde ilanen tebligat yapıldığını, dava konusu ... ilçesi, ... Mahallesi 6201 parsel sayılı taşınmaza kamulaştırma bedelinin yatırıldığı tarih itibarıyla yasal olarak el atıldığı ve tesisin bulunduğu bölgede 3194 sayılı İmar Kanunu’nun (3194 sayılı Kanun) 18 inci maddesine göre yapılan imar uygulaması neticesinde 6201 parsel sayılı taşınmazın ... Mahallesi 115 ada 5 parsel numarasında tescil görmüş olup kamulaştırma işlemleri usulüne uygun tamamlanmış olduğundan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın tapu kaydında 2942 sayılı Kanun’un 7 nci maddesine göre kamulaştırma şerhi ve yine Türkiye Elektrik İdaresi lehine kamulaştırma şerhinin bulunduğunu, bu nedenle husumetin idarelerine yöneltilemeyeceğini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı ... yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine, ... hakkında açılmış dava bulunmadığı, dava dilekçesinde Elektik Üretim A.Ş.'nin hasım olarak yer aldığı anlaşıldığından ... hakkında karar verilmesine yer olmadığına ve davalı ... hakkında açılan davanın kabulü ile 385.978,44 TL kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat bedelinin dava tarihinde geçerli yasal faizi ile davalı ...'tan alınarak davacılara eşit şekilde ödenmesine, dava konusu ... 115 ada 5 parsel sayılı taşınmazda ... adına kayıtlı payın davacıların miras payları toplamı olan 12/16 oranında iptali ile davalı ... adına tesciline, davada taraf olmayan mirasçılar yönünden 4/16 pay karşılığı kısmın tapu kayıt maliki ... adına ipkasına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırma işlemlerinin usulüne uygun olarak tamamlandığını, eski 6201 parsel sayılı taşınmazın Ambarlı Termik Santrali sahasında kalması nedeniyle kamulaştırma bedelinin bankaya yatırıldığını, irtifak bedeli hesaplanması gerekirken mülkiyet bedeli hesaplanarak fazlaya hükmedildiğini, emsal incelemesinin yetersiz olduğunu, dava konusu taşınmaz ile emsalin eksik ve üstün yanlarının karşılaştırılmadığını ve belirlenen bedelin yüksek olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile enerji nakil hattı geçirilmek, yol ve yeşil alan yapılmak suretiyle fiilen el atılan ve imarda tamamı ... alanında kalan arsa niteliğindeki taşınmaza, mahallinde yapılan keşif sonucu emsal karşılaştırması yapılarak değer biçen, usul ve kanuna uygun olarak düzenlenen bilirkişi raporuna göre el atma tazminatı karşılığının davalı idareden tahsiline karar verilmesi doğru olduğu gibi, taşınmazın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak belirlenen değer düşüklüğü oranına göre belirlenen irtifak hakkı karşılığının, el atma tazminatından düşülmesinin de yöntem olarak doğru olduğu anlaşıldığından, davalı ... vekilinin istinaf itirazlarının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin bir numaralı alt bendi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu eski 6201 parsel sayılı taşınmazın tamamının teşekküllerine ait Ambarlı Doğalgaz Çevrim Santrali sahasında kalması nedeniyle kamulaştırmaya tabi tutulduğunu, 2942 sayılı Kanun’un 27 inci maddesi uyarınca acele bedelinin bankaya yatırılmış olup el atma haklarının doğduğunu ve maliklerin adresleri tespit edilemediğinden ilanen tebligat yapılarak geçerli bir kamulaştırma yapıldığını, emsal taşınmazın imar parseline düzenleme ortaklık payı kesilerek dönüştürülmüş hali olan 1162,87 TL/m² arsa bedelinin 816,94 TL/m² olduğu belirtilip bu bedelin dava tarihi yerine tapuya tescil tarihi olan 14.05.2018 tarihine endekslenmesi suretiyle metrekare birim bedelinin 1528,88 TL hesaplandığını, dava tarihine endekslenmesi halinde 1377,01 TL/m² olacağını, dava konusu taşınmazla emsal taşınmaz kıyaslanmadan soyut ifadelerle belirlenen bedelin yüksek olduğunu, hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazın emlak m² rayiç değerinin 2018 yılı için 302,73 TL olduğu halde 908,19 TL olarak belirtilmesi ve emsalin dava konusu taşınmazdan 1,39 kat değerli olduğu dikkate alınmadan emlak rayiçleri yönünden dava konusu taşınmaz emsalden 2,16 kat daha değerli gösterilerek belirlenen bedelin hatalı olduğunu, aynı bölgede bulunan taşınmazlar için belirlenen bedeller dikkate alınmadan dava konusu taşınmaza yüksek bedel belirlendiğini, taşınmazın tapu kaydında yer alan takyidatların dikkate alınmadığını, dava konusu taşınmazın mahalle ve ilçe adının belirtilmediğini ve ipkâsına karar verilen kısım yönünden hatalı hüküm kurulduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kanun'un EK-1 inci maddesi ve 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi, aynı bölgeden Dairemize intikâl eden dosyalar ve temyiz edenin sıfatı da dikkate alındığında yerindedir.
3. Eski 6201 parsel sayılı taşınmaz üzerinden yapılan kamulaştırmada, 2942 sayılı Kanun’un 7 nci maddesi gereğince tapu, vergi ve nüfus kayıtları üzerinden usulüne uygun olarak gerekli araştırma yapılmadan, adresine ulaşılamaması nedeniyle o tarihteki malike karşı gazete ilanı yapılmış olduğundan kesinleşmiş bir kamulaştırma işleminden söz edilemeyeceğinden davacının hissesi oranında tazminat bedeline hükmedilmesi doğru olduğu gibi; dava konusu taşınmazın 2008 tarihli uygulama imar planında yol sahasında, kısmen de ... alanında kaldığı anlaşılmakla Anayasa Mahkemesinin 05.04.2019 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan 20.12.2018 tarihli ve 2016/181 Esas, 2018/111 Karar sayılı kararı ile 6745 sayılı Kanun'un 33 üncü maddesiyle 2942 sayılı Kanun'a eklenen ek-1 inci maddesi uyarınca ... tarafından tel örgülerle kapatılarak fiilen el atılan alanlar ile birlikte hukukî el atmaya konu yol ve tel örgü arasındaki boş yeşil alanın da bedelinin alınan rapor uyarınca davalı ...’dan tahsiline karar verilmesi yerindedir.
4. Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı ... vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5. İnfazda tereddüt yaratacak şekilde dava konusu taşınmazın bulunduğu il, ilçe, mahalle bilgilerinin hükümde gösterilmemesi ve hükme esas alınan bilirkişi raporunun kararın eki sayılmasına hükmedilmemesi doğru değildir.
6. Davada taraf olmayan muris ... mirasçıları ...ve ...’a düşen 4/16 pay karşılığının, murisin mevcut davada taraf ve davacı olmayan mirasçıları adına ipkasına karar verilmesi gerekirken, infazda tereddüt uyandıracak şekilde muris ... adına ipkasına karar verilmesi yerinde değildir.
7. Hükmedilen kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat bedeline dava tarihinden itibaren yasal faiz işletilmesine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde faize hükmedilmesi hatalıdır.
8. Dava konusu taşınmazın tapu kaydında yer alan takyidatların hüküm altına alınan bedele yansıtılması gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hataların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı ... vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının;
a) (3) numaralı bendindeki “dava tarihinde geçerli yasal faizi ile ” ibaresinin hükümden çıkartılması, yerine “dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile” ibaresinin yazılması,
b) (4) numaralı bendinin ilk paragrafındaki “... 115 ada 5 parsel” ibaresinin hükümden çıkartılarak yerine “... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi eski 6201 parsel( imar uygulaması sonucu 115 ada 5 parsel)” ibaresinin yazılması ve aynı paragrafın sonunda yer alan “tesciline” kelimesinden sonra gelmek üzere “15.10.2020 tarihli bilirkişi raporunda yer alan koordinatlı krokinin kararın eki sayılmasına” ibaresinin eklenmesi,
c) (4) numaralı bendinin ikinci paragrafının hükümden çıkartılarak yerine “Dava konusu ... Mahallesi 115 ada 5 parsel (eski 6201 parsel) sayılı taşınmazda davacılar murisi olan tapu maliki ... adına kayıtlı payın, Dikili Sulh Hukuk Mahkemesinin 2017/467 Esas, 2017/401 Karar sayılı veraset ilamı uyarınca ...’un davada taraf olmayan mirasçılarına ait 1/16 payın ... T.C. kimlik numaralı ...adına ve 3/16 payın ... T.C. kimlik numaralı ... adına ipkasına ” cümlesinin yazılması,
d. Ayrı bir bendi olarak “Taşınmazın tapu kaydında yer alan takyidatların hüküm altına alınan bedele yansıtılmasına,” cümlesinin eklenmesi suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalı ... Genel Müdürlüğünden peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.