"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
Taraflar arasında görülen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan muhdesat bedelinin tespiti istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davalı ... tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 5102 ada 1 parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda 3194 sayılı İmar Kanunu'nun (3194 sayılı Kanun) 18 inci maddesi gereği imar uygulaması yapıldığını ve 5102 ada 1 parselin doğu cephesinde yer alan yapının 1/1000 ölçekli uygulama imar planında imar yolunda ve park alanında kaldığını, yapının değerinin tespit edilerek kamulaştırma bedelinin tespitine karar verilmesini ve yapının kime ait olduğunu hususunun mahkemece tespit edilerek mülkiyetinin davacı idareye geçirilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davacı idare vekili 27.09.2021 tarihli ıslah dilekçesi ile dava konusu alanda bulunan ağaçların da kamulaştırma bedelinin tespitini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın eldeki dava açılmadan önce davalı tarafça dava dışı üçüncü kişi konumundaki ... Şirketine devredildiği, imar uygulamasının taşınmazın dava dışı üçüncü kişiye devrinden sonra yapıldığı, taşınmazın imar uygulamasının yapıldığı tarihte ve dava açıldığı tarihte dosyamız davalıları ile ilgisinin bulunmadığı, taşınmazın ... Şirketine satışında ağaçların ve yapıların satıştan ari tutulduğuna dair bir beyanın bulunmadığı, üzerinde yapı bulunan taşınmazın yapıdan ayrı devrinin hukuken mümkün olmadığı, eldeki davanın ... Limited Şirketine karşı açılması gerektiği anlaşılmakla davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırmaya konu taşınmazın Sakarya Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/463 Esas sayılı dosyasında alım satım kaynaklı tapu satışına ilişkin hukuki sürecin gözardı edildiğini, 2009 yılında ... ... Kitle Pazarlama Anonim Şirketi ile 1 ada 74 parselin kısmi satışında yaşanan husumette, tarafına eldeki kamulaştırma dosyasına konu arazi üzerindeki muhdesatların bedelinin ödenmediğini, 1 ada 74 parsel sayılı arazinin malikleri olarak ... ve ... adına eşit para ödenmek istenerek arazi üzerindeki muhdesatların bedelinin ödenmediğini, tapu iptali tescil davası ve ticaret mahkemesi süreçlerine başvurduğu halde tevdi mahalli kararı ile arazi üzerindeki muhdesatların bedeli yok sayılarak eksik ödenmek suretiyle paranın hesabına geçirildiğini, ... Mahallesi 1 ada 74 parsel üzerindeki muhdesatların ... adına ait olduğuna ve 07.12.2009 tarihindeki tapu satışında arazi bedelinin ödenip arazi üzerindeki muhdesatların bedelinin ödenmediğinin kabul edilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı tarafından 07.12.2009 tarihinde yapılan satışta taşınmazdaki ağaç ve yapıların satıştan ari tutulduğuna dair bir beyan bulunmadığı gibi, mülkiyetin tespitine ilişkin açılmış ya da sonuçlanmış herhangi bir dava dosyasının da bulunmadığı, davalının taşınmaz üzerindeki muhdesat bedellerinin kendisine ödenmediği yönündeki itiraz ve beyanlarının eldeki davada değerlendirilme olanağının bulunmadığı, bu nedenle davadaki husumetin tapuda malik olarak görünen ... Limited Şirketine yöneltilmesi gerekirken söz konusu davalılara yöneltilmesinin hatalı olduğunun tespiti ile davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine ilişkin karar, usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğundan davalı ...'nın istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin birinci alt bendi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemiyle açılan davada husumetin kime yöneltileceğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ve 19 uncu maddesi.
3. 3194 sayılı Kanun’un 18 inci maddesinin on altıncı fıkrası:
“Bu maddede belirtilen kamu hizmetlerine ayrılan yerlere rastlayan alanlardaki ağaçlar/yapılar, belediye veya valilikçe bedeli/enkaz bedeli ödenerek sökülür ve yıkılır.”
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Adapazarı Belediye Encümeninin 03.03.2021 tarihli ve 121 sayılı kararı ile ... Mahallesi 5102 ada 1 parsel sayılı taşınmazın doğu cephesinde yer alan 1/1000 ölçekli uygulama imar planında 7 metre genişliğindeki imar yolunda ve park alanında kalan tek katlı yapının, 3194 sayılı Kanun’un 18 inci maddesinde belirtilen “...kamu hizmetlerine ayrılan yerlere rastlayan yapılar, belediye ve valilikçe kamulaştırılmadıkça yıktırılamaz.” hükmü uyarınca kamulaştırılmasına karar verildiği, idarece düzenlenen Kıymet Takdir Komisyon Raporu ile 5102 ada 1 parselin doğusunda yer alan yapı bedeli olarak 160.187,12 TL belirlendiği ve bu bedel üzerinden davalı ...’nın uzlaşma görüşmelerine davet edildiği, dava konusu taşınmazın geldisinin kök 1 ada 74 parsel sayılı taşınmaz olduğu ve bu taşınmazda davalı ... ile davalı ...’nın 18.05.2006 tarihli intikâl işlemi ile ½ oranında pay sahibi oldukları, 3194 sayılı Kanun’un 15 inci ve 16 ncı maddeleri uyarınca yapılan tevhid, yola terk ve ifraz işlemleri sonucu pasife alınarak 1 ada 353, 354, 355 No.lu parseller ile 3111 ada 1 parsel ve 580 ada 393 parsellere ayrıldığı, 3111 ada 1 parsel sayılı taşınmazdaki davalılar payının 07.12.2009 tarih ve 2689 yevmiye numaralı işlemle ... ... Kitle Pazarlama Ticaret ve Gıda Sanayii Anonim Şirketine satıldığı, anılan şirketin ünvan değişikliğine giderek ... Ticaret A.Ş. akabinde de ... Ticaret A.Ş. ünvanını aldığı, bu şirket tarafından da 30.01.2019 tarihli satış işlemi ile ... Gıda Pazarlama İthalat İhracat Ticaret Limited Şirketine satılan 3111 ada 1 parsel sayılı taşınmazın 01.03.2021 tarihli imar işlemi ile tapudan terkin edilerek 5102 ada 1 parsel numarasını aldığı anlaşılmıştır.
3. Davalı ... tarafından Sakarya 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2010/51 Değişik İş sayılı dosyasında; ... Mahallesi 1 ada 74 parsel sayılı taşınmazda maliki olduğu ½ payın ... ... Kitle Pazarlama Ticaret ve ve Gıda Sanayii Anonim Şirketi ile aralarında doğan fiyat anlaşmazlığı nedeniyle arazi değerinin ve arazi üzerinde bulunan muhdesatın tespiti ile değerinin belirlenmesini talep ettiği, bu dosyada düzenlenen 28.05.2010 tarihli teknik bilirkişi raporunda 1 ada 74 parsel sayılı taşınmazın ifraz sonucu dört parçaya bölündüğü ve üzerinde kısmen ev bulunan yerin 3111 ada 1 parsel içerisinde kaldığı, diğer iki parçasını yol ve park olduğu ve 1 ada 355 parsel numaralı taşınmazın ise tespit isteyenler adına tescil edildiği belirtilmiştir.
4. Davacı idare vekilinin 28.02.2022 tarihli beyan dilekçesinde; ... Mahallesi 5102 ada 1 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının bu dosyada önem arz etmediğini, davanın 5102 ada 1 parsel sayılı taşınmaz için değil bu parselin doğu cephesinde yer alan imar planında da park ve yolda kalan kamuya ait arazi üzerindeki yapı için açıldığını, bahse konu yer imar uygulaması öncesinde ... ve ... adına kayıtlı olduğundan bu kişilerin eldeki dosyada davalı olarak gösterildiğini belirtmiştir.
5. Davalı ...’nın duruşmada alınan beyanında ise; dava konusu yapı ve ağaçlara ilişkin bir hak talebi olmadığını, yapıyı ...’nın yaptığını ve ona ait olduğunu, muhdesat aidiyetinin tespitine ilişkin bir dava açmadığını ileri sürmüştür.
6. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre, davalı ...’nın aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
7. Dava konusu muhdesatların ... Mahallesi kök 1 ada 74 parsel sayılı taşınmazdan yola ve parka terk sonucu oluşan 5102 ada 1 parsel sayılı taşınmazda kalmadığı, muhdesatların (yapı ve ağaç) üzerinde bulunduğu kısmın hangi tarihte 5102 ada 1 parsel sayılı taşınmazın doğu cephesinde yer alan imar yolu ve park alanına terk edildiği belirlenerek; yola ve parka terk, son tapu maliki olan ... Gıda Pazarlama İthalat İhracat Ticaret Limited Şirketine devrinden sonra yapılmış ise adı geçen şirket ve davalılar da dinlendikten sonra sonucuna göre karar verilmesi, yola ve parka terk işleminin ... Gıda Pazarlama İthalat İhracat Ticaret Limited Şirketi malik olmadan önce yapıldığının tespiti hâlinde ise davanın esasına girilerek muhdesat bedelinin davalı ...’ya ödenmesi gerekirken, yazılı şekilde eksik inceleme sonucu davanın pasif husumet yokluğundan reddine karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı ...'nın temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalı ...'dan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.