"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Antalya 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl davanın usulden reddine, birleştirilen Antalya 10. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/257 Esas sayılı davasının kabulüne, birleştirilen Antalya 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/425 Esas sayılı davasının ise, ... yönünden usulden reddine, ... yönünden ise kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun ... yönünden mahiyeti itibarıyla cevap dilekçesi niteliğinde olduğundan ayrı bir inceleme yapılmadığı belirtilerek; davacı ve davalı ... Başkanlığının istinaf istemleri yönünden esastan reddine, davacılardan ..., ..., ..., ... ve Tacettin Baliz yönünden temyiz yolu açık olmak üzere esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili asıl ve birleştirilen dava dilekçelerinde; dava konusu Antalya ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 4239 ada 1 parsel sayılı taşınmazın davalı ... Belediyesi tarafından, birleştirilen Antalya 10. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/257 Esas sayılı dosyasının dava dilekçesinde ... tarafından, birleştirilen Antalya 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/425 Esas sayılı dosyasının dava dilekçesinde ise, ... ve ... Belediye Başkanlıklarınca kamulaştırma yapılmadığı halde fiilen el atıldığını bu nedenle taşınmazın bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idarelerden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın süresinde açılmadığını, zamanaşımı itirazlarının bulunduğunu, sorumluluğun ... ilçe Belediyesine ait olduğunu, müvekkili belediyenin dava konusu yere her hangi bir şekilde fiilen el atmasının veya başka bir tasarrufu söz konusu olmadığını, dava konusu parselin imar planında "... spor alanları, oyun alanları" olarak planlandığını, bu tür alanların tasarruf hakkı ile birlikte kamulaştırma yükümlülüğünün ilçe belediyelerinde olması nedeni ile bu işlemlerin ilgili ilçe belediyesince yapılması gerektiğini beyan ederek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; açılan davayı kabul etmediklerini, husumet itirazlarının olduğunu, dava konusu parselin 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 18 inci Maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlenmesi ile İlgili Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 12 nci maddesi gereğince ortak katılım oranı ile oluşturulan kamu tesis alanlarından olduğunu, belediye meclis kararı ve Antalya Büyükşehir Belediye Meclis kararı ile "Belediye ... Spor Tesis Alanı" olarak planlandığını, müvekkili tarafından dava konusu taşınmaza el atmanın söz konusu olmadığını beyan ederek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile İlk Derece Mahkemesince asıl davanın usulden reddine, birleştirilen Antalya 10. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/257 Esas sayılı davasının kabulüne, birleştirilen Antalya 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/425 Esas sayılı davasının ise, ... yönünden usulden reddine, ... yönünden ise kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; davalı ... Başkanlığına karşı açılan davanın kabulü gerekirken reddine karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu, bakiye karar harcına ilişkin hükümde hesaplama hatası olduğunu belirterek yerel mahkeme kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmazda fiilen el atma bulunmadığından davada görevli yargı yerinin idari yargı olduğunu, davanın görev yönünden reddi gerektiğini, davanın taraflarına yönelik husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini, Yerel Mahkemenin gerekçeli kararında tazminat bedeline dava tarihinden itibaren yasal faize hükmedilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu, dava konusu taşınmaza fiilen el atılmadığını, mülkiyet sahiplerinin haklarının kısıtlanmadığını, dava konusu taşınmaza imar planında ayrılma amacına uygun herhangi bir yapı, bina işlemi yapılmadığını, tespit edilen bedelin fahiş olduğunu belirterek yerel mahkeme kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
3.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle, sorumluluğun ilçe belediyesinde olduğunu, kendileri yönünden verilen kararın doğru olduğunu, ilk derece mahkemesi kararının usul ve yasaya uygun olup onanması gerektiğini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun ... yönünden mahiyeti itibarıyla cevap dilekçesi niteliğinde olduğundan ayrı bir inceleme yapılmadığı belirtilerek; davacı ve davalı ... Başkanlığının istinaf istemleri yönünden esastan reddine, davacılardan ..., ..., ..., ... ve Tacettin Baliz yönünden temyiz yolu açık olmak üzere esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrarlamıştır.
2. Davalı ... temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza fiilen el atma bulunmadığından davanın idari yargıda görülmesi gerektiğini, taşınmaza takdir edilen bedelin çok yüksek olduğunu, tarafları yönünden davanın usulden reddi gerektiğini, Planlı Alanlar Yönetmeliği’nin 61 inci maddesine göre yapılaşma izni verilebileceğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle 1/1000 ölçekli imar planı yapılmasıyla ilgili olarak Büyükşehir Belediye Başkanlığının sorumlu olduğunun düşünülemeyeceğini belirterek kararın onanmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu Antalya ili ... İlçesi, ... Mahallesi, 4239 ada 1 parsel sayılı taşınmazın imar planında "... SPOR SAHASI" olarak ayrıldığı, ... Belediye Başkanlığının 04.05.2017 tarih ve 622.03-1193/3650 sayılı yazısına göre, ... Belediyesince dava konusu taşınmazın üzerine 29.10.1998 tarihinde spor alanları inşa edilip, 23.08.2016 tarihinde el atmaya son verildiği belirtilmiş ise de, imar planında açık spor tesis alanı olarak ayrılan dava konusu taşınmaza, plandaki amaç doğrultusunda fiilen basketbol ve voleybol sahası yapılarak el atıldığı, sonradan el atmaya son verilse bile yürürlükte bulunan 1/1000'lik planda halihazırda açık spor tesisleri alanı olarak ayrıldığı gözetildiğinde kamulaştırmasız el atma olgusunun varlığının kabulü gerekir.
3.Arsa niteliğindeki Antalya ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 4239 ada 1 parsel sayılı taşınmaza emsal incelemesi yapılarak değer biçilmesi ve alınan rapor uyarınca bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesi yerindedir.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup taraf vekillerinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacılardan ve davalı ...'ndan alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, Davalı ...'ndan aşağıda yazılı kalan harcın alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.