"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1445 Esas, 2023/1826 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ: Bursa 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/215 Esas, 2021/178 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine, davalı ... yönünden davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince ibaşvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle;... Mahallesi 834 ada 13 parsel sayılı taşınmazda müvekkilinin hissedar olduğunu, dava konusu taşınmazın 1/1000 ölçekli Beşevler Revizyonu Uygulama İmar Planı kapsamında “İlkokul Alanında” kaldığını, taşınmaza davalı idarelerce kamulaştırma yapılmadan elektrik hattı geçirilmek suretiyle ve İbrahim Yazıcı Stadyumu kapsamında ışıklandırma direği yapılmak suretiyle fiilen el atıldığını, el atmanın kalıcı mahiyette ve kamuya tahsis amaçlı olduğunu, taşınmazın fiilen el atılan kısımları dışında kalan, fiilen kullanımı mümkün olmayan ve imar planı gereği de davalı idarelerin sorumluluğunda bulunan kısımlarının da yararlanmaya elverişli olmadığını, bu kısımların proje bütünlüğü ilkesi dikkate alınarak değerlendirilmesi gerektiğini belirterek davanın kabulü ile fazlaya dair hakları saklı kalmak kaydıyla 150.000,00 TL tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsili ile davacıya ödenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın yasal süresi içerisinde açılmadığını, davacı tarafın taleplerinin zamanaşımı yönünden reddinin gerektiğini, ifa edilen elektrik dağıtım hizmetlerinin üstün nitelikte kamusal hizmet olduğunu ve gerçekleştirilen eylemlerin hukuka aykırılık içermediğini, tesislerin yasal düzenlemelerin öngördüğü emniyet mesafelerine uygun olarak tesis edildiğini, bu sebeple taşınmazın olduğu gibi kullanılmasını ve değerini engelleyecek bir durum mevcut olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazda stadyuma ışıklandırma yapılması, elektrik direği dikilmesi şeklinde yapılan fiili el atmanın müvekkili kurumun bilgisi dışında ilgili kurum tarafından yapıldığını, imar planında eğitim alanı olarak ayrılmış kısmına, ayrıldığı amaç dışında stadyuma ışıklandırma yapılması ve elektrik direği dikilmesi şeklinde yapıldığı beyan edilen fiili el atmaya izin veren ilgili Belediyenin davalı konuma alınmasını ve müvekkili Bakanlığın davalı konumdan çıkartılması gerektiğini, huzurdaki davada davacının iddia ettiği zararın kaynağının müvekkili Bakanlık değil, diğer davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğünün yapmış olduğu elektrik direği dikim işlemi ve imar planı olduğunu, imar planı değişikliğinin ilgili belediye tarafından yapılmış olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesi yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine, davalı ... yönünden ise davanın kabulüne taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen davacı payının tapusunun iptali ile Hazine adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; söz konusu eğitim alanının 3194 sayılı İmar Kanun'un 18 nci maddesi kapsamında Kamu Ortaklık Payından karşılanmış alanlardan olmaması nedeniyle husumetin ilgili Belediyesine yönlendirilmesi gerekirken idare aleyhine kurulan hükmün bozulması gerektiğini, davada davacının iddia ettiği zararın kaynağı davalı idarenin işlemi değil, diğer davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğünün yapmış olduğu elektrik direği dikim işlemi ve imar planı olduğunu, ayrıca kararın hüküm kısmında Bakanlık aleyhine harca hükmedildiğini, 492 sayılı Harçlar Kanunu kapsamında harçtan muaf olup, kanuna aykırı bir şekilde harca hükmedilmiş olması yönünden de kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın tapuda arsa olarak kayıtlı olduğu, 1/1000 ölçekli uygulama imar planında ilköğretim tesis alanında kaldığı, dava konusu taşınmaza elektrik ve stadyum direği dikilmek suretiyle fiilen el atıldığı, ayrıca fiilen el atılmayan kısım için de imar planında ilköğretim alanı olarak ayrıldığı gözetildiğinde proje bütünlüğü ilkesi gereği kalan kısmında kamulaştırılmasının gerekeceği, Mahkemece dava konusu taşınmazın arsa vasfında olduğu dikkate alınarak ve emsal araştırması yapılarak değer belirlendiği, arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde ve buna göre uygun bir tazminat bedeli tespitinde isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... Egitim Bakanlığı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 6745 sayılı Kanun'un 33 üncü maddesiyle 2942 sayılı Kanun'a eklenen Ek 1 inci maddesi ve 7421 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesiyle eklenen son cümlesi.
5. 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu... Mahallesi 834 ada 13 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde ve 6745 sayılı Kanun'un 33 üncü maddesiyle 2942 sayılı Kanun'a eklenen Ek 1 inci maddesi ve 7421 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesiyle eklenen son cümlesi uyarınca fiilen el atılan alanlar ile birlikte hukuki el atmaya konu bölümlerin de bedelinin alınan rapor uyarınca davalı ... Bakanlığından tahsiline karar verilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davalı ... vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına karar verilmesi gerekirken aleyhine harca hükmedilmesi hatalıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı ... vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı ... vekilinin temyiz itirazının kısmen kabulü ile temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesinin kararının hüküm fıkrasının;
a) (4) numaralı bendinin hükümden çıkarılmasına, yerine "Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davacı tarafından yatırılan peşin harç ile tamamlama harcının talep halinde davacıya iadesine" cümlesinin yazılmasına,
b) (7) numaralı bendinde yer alan ''5.538,53'' sayısının çıkarılmasına, yerine ''2.976,90'' sayısının yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
29.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.