"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2465 Esas, 2023/1864 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ: ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/336 Esas, 2022/510 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinine davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalı vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve bir kısım davalı vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; ... İli, Onikişubat İlçesi, Hasancıklı Mahallesinde bulunan 121 ada 32/A parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Bir kısım davalı vekili Avukat ... cevap dilekçesinde özetle; davacı tarafın dava dilekçesinde belirttiği kamulaştırma bedelinin kabulünün mümkün olmadığını, davacı taraf dava dilekçesinde söz konusu taşınmazın m² bedeli için 80,00 TL değer biçerek, taşınmazın toplam kamulaştırma bedelini ise 512.737,60 TL olarak belirlendiğini, belirlenen bu bedelin taşınmazın gerçek bedelinin çok altında olduğunu, bedelin rayiç değerlere ve emsallerine oranla çok düşük olduğunu, dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgedeki taşınmazlara aşırı bir talep olduğunu, taşınmazın değerinin idarece belirlenen fiyatın en az 4 - 5 katı olması gerektiğini, davacı idare tarafından belirlenen değerin kabul edilemeyecek kadar az ve taşınmazın gerçek değerinin çok altında belirlenmesi nedeniyle, taşınmazın gerçek değerinin bilirkişi marifetiyle ve emsal değerler nazara alınarak tespiti ile kamulaştırma bedeli olarak belirlenecek bedelin müvekkillere ödenmesine, yargılama giderlerinin davacı tarafa tahmiline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Bir kısım davalı vekili Avukat ... cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın 2013 yılında yürürlüğe giren 6360 sayılı Kanun kapsamında ... ili Büyükşehir Belediyesi statüsüne hak kazandıktan sonra müvekkillere ait taşınmaz ve çevresine bulunan taşınmazların bulunduğu bölgenin köy statüsünden çıkarılarak mahalle olduğunu, davacı idare tarafından yapılan tespit ve acele el koyma dosyalarından m² birim fiyatı belirlenirken bu hususların göz önüne alınmadığını, kamulaştırma bedeli belirlenirken taşınmazın arsa vasfında olduğu hususunun gözetilmesini talep ettiklerini, dava konusu taşınmazın bulunduğu çevrede satılık konumdaki benzer niteliklere sahip diğer taşınmazlara da taşınmazın m² fiyatı olarak 1.500,00 TL – 2.000,00 TL arasında bedel talep edildiğini, davaya konu taşınmazın metrekare birim fiyatının 2.000,00 TL olarak belirlenmesiyle; kamulaştırma bedeli ile vekâlet ücretinin davacı idareden alınarak müvekkile ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davalı ... vekili Avukat ... cevap dilekçesinde özetle; davacının belirlediği değerin azlığı gözönünde bulundurularak davanın reddine, ilgili tutarın aksine davaya konu taşınmazın değerinin bilirkişi marifetiyle ve yargılamaya konu taşınmaza eşdeğer emsal bedellerle bir bütün halinde değerlendirilmesine, yargılama giderlerinin davacı tarafa yükletilmesine, belirlenen kamulaştırma bedeli ve vekâlet ücretinin müvekkiline ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davacı taraftan tahsil edilerek davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; tespit edilen kamulaştırma bedelinin çok yüksek olduğu, bilirkişi heyetinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na göre Açık Artırma Usulü ile ihale edilen bir taşınmazın satışını emsal olarak kullandığı, ihale sürecinde satılacak taşınmaza çok ihtiyacı olan ve özel bir amaçla satın almak isteyen bir şahıs taşınmaza piyasa değerinin çok üzerinde bir bedel verebileceği, emsal doğru ve sağlıklı bir emsal olmayıp m² fiyatı olduğundan daha çok gösterildiği, kamulaştırma davalarının kamu düzeninden olduğu, kamu yararı adına hükme esas alınan bilirkişi raporunun gerçekçi ve denetime elverişli olup olmadığının denetiminin de kanun gereği olduğu, kamulaştırma davalarının niteliği gereği her iki tarafa da vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken, müvekkil idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürmüştür.
2. Bir kısım davalı vekili Avukat ... istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz Hasancıklı Mahallesinde ve toplu taşıma araçları veya özel araçlar ile ulaşım sağlanabildiği ve devlet kurum ve kuruluş binalarının ilgili taşınmazın da içerisinde bulunduğu, şehrin batı yakasına taşınma eğilimde olması nedeniyle rapora konu taşınmazın bulunduğu alanın giderek değer kazandığı, aynı konum ve güzergahta yer alan, özellikleri aynı olan taşınmazlara ilişkin emsaller ve bunlara ilişkin değerler sunulduğu, bu taşınmazların emsal olarak alınması talep edilmişse de bu talebinin itibar görmediği, yerel Mahkemece belirlenen kamulaştırma bedeli eksik inceleme ve araştırmaya ve hükme elverişsiz bilirkişi raporuna dayanarak tespit edilmiş olup bu haliyle kabulünün mümkün olmadığı, dava konusu taşınmazın bedelinin tespiti için tarafından sunulan emsallerin dikkate alındığında işbu dosya kapsamında belirlenen bedelin taşınmazın değerinin çok altında olduğu, gerekçeleri ile istinaf yoluna başvurmuştur.
3. Bir kısım davalı vekili Avukat ... istinaf dilekçesinde özetle; bu birim fiyatının gerçek değeri yansıtmamakla beraber hakkaniyete uygun da olmadığı, bilirkişi kurulunca resen seçilen ve emsal olduğu iddia edilen taşınmazın emsaliyet yönünden dava konusu taşınmazla denk olmadığı gibi değerin tam ve doğru olarak tespiti noktasında da yeterli olmadığı, taşınmazın şehir içindeki konumu, bu bölgede son zamanlarda yapılan satış işlemleri, taşınmazın değer artışı gibi konular dikkate alınmamış, yeterli inceleme yapılmadan rapor kaleme alınmasının hatalı olduğu,emsal taşınmaz ile dava konusu taşınmaz karşılaştırılırken yanılgılara düşülmüş ve hatalı hesaplamalar yapıldığı, emsal taşınmazın dava tarihinden 1 yıl önce satıldığı göz önüne alındığında geçen bir yılda enflasyonist artışlar ve bölgeye olan talep yoğunluğunun artması, bölgedeki şehirleşme oranının yükselmesi gibi durumlar gözetilmemesinin hatalı olduğu, dava konusu taşınmazın emsal taşınmaza göre daha değerli olduğu, emsal olarak sunulan bilirkişi raporlarını dikkate alıp inceleyerek elde ettiği karşılaştırma sonuçları ve kendi elde ettiği inceleme araştırma sonuçları üzerinden bir rapor hazırlaması gerekirken, bahsi geçen gerekçe ile sunulan emsal bilirkişi raporunu hiçbir şekilde dikkate alınmaması hukuka aykırı olduğu, açıkladığı emsallerin bilirkişi kurulunca dikkate alınmaması, bu emsallerin Mahkemece incelenmesine de engel olduğu dava konusu taşınmazla aynı bölgede yer alan kamulaştırma dosyalarında alınan bilirkişi raporlarında dava konusu taşınmazdan oldukça farklı bedeller tespit edildiği gerekçeleri ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi yönteminin uygulanmasının yerinde olduğu, emsal uygulaması neticesinde dava konusu taşınmazın metrekare değerinin134,74 TL olarak belirlendiği, bilirkişi raporu ile dava konusu taşınmaza uygun emsal taşınmaz gözetilerek ve bilimsel yolla değer biçilmesinde herhangi bir isabetsizlik görülmediği, bu haliyle davaya konu taşınmaz bakımından netice itibarıyla arsa metrekare birim değeri olarak 2020 yılı dava tarihi için 134,74 TL'nin tespit edilip ve bu değer üzerinden toplam kamulaştırma bedelinin hesaplanmasının, dava konusu taşınmazın değerinin belirlenmesinde isabetsizlik bulunmadığı ve davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile idare adına tesciline karar verilmesinin uygun bulunduğu gerekçesiyle davacı idare ve bir kısım davalı vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ve bir kısım davalı vekili Avukat ... temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; temyiz dilekçesinde belirttiği hususları tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Bir kısım davalı vekili Avukat ... istinaf dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde belirttiği hususları tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasında kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki ... ili, Onikişubat ilçesi, Hasancıklı Mahallesi 121 ada 32/A parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi ve
tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesi yerindedir.
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alınarak, davanın niteliği gereği davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinde hukuka aykırı bir yön görülmemiştir.
4. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, istinaf aşamasında ileri sürülmeyen itirazların temyiz sebebi yapılamayacak olmasına göre davacı idare vekilinin tüm, bir kısım davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde değildir.
5. Dava konusu taşınmaza komşu parsellerden olup aynı kamulaştırma kapsamında kalan benzer nitelikteki taşınmazlardan 121 ada 2/A parsel sayılı taşınmaz için ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2022/96 Esas, 2022/491 Karar sayılı dava dosyasında 07.03.2019 değerlendirme tarihi itibarıyla 162,76 TL/m² değer biçildiği, işbu kararın Dairemizin 2023/341 Esas, 2023/6756 Karar sayılı kararı ile onandığı; yine 121 ada 27/A parsel sayılı taşınmaz için ise ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/247 Esas, 2021/373 Karar sayılı dava dosyasında 19.06.2019 değerlendirme tarihi itibarıyla 169,22 TL/m² değer biçildiği, işbu kararın da Dairemizin 2022/9889 Esas, 2023/161 Karar sayılı kararı ile onandığı anlaşılmakla, 06.03.2020 değerlendirme tarihi itibarıyla dava konusu taşınmaza 134,74TL/m² değer biçilmesi inandırıcı olmadığından, komşu parsellere ilişkin bedellerden ayrılma nedenleri konusunda bilirkişi heyetinden ek rapor alınıp sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davacı idare vekilinin tüm, bir kısım davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Bir kısım davalı vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
Dosyayı İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.