"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3924 Esas, 2022/2066 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Kocaeli ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 1453 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini ve yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; mahallinde incelenmek üzere emsal taşınmaz satışlarını dosyaya sunduklarını, aynı kamulaştırma kapsamında diğer taşınmazlar için ödenmiş kamulaştırma bedellerinin dikkate alınması gerektiğini, emsal olarak sundukları taşınmazın ... Mahallesinden D100 Karayolu ve TEM Otoyolu'na mesafesinin 10 km olduğunu ve aynı şekilde bu davaya konu ... Mahallesinin de D100 Karayolu ve TEM Otoyolu'na mesafesinin 9-10 km olduğunun görüldüğünü, benzer özellikte bulunan bu iki bölgeden kamulaştırması daha önce başlayan ... Mahallesindeki acele kamulaştırma dosyalarında belirlenen 355,00 TL m² lik bedelden daha yüksek değer belirlenmesi gerektiğini, bu bölge için 400-500 TL/m² belirlenmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 26.10.2020 tarihli ve 22019/122 Esas, 2020/134 Karar sayılı kararı ile davanın kabulü ile kamulaştırma bedelinin 204.480,00 TL olarak belirlenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 02.12.2021 tarihli ve 2021/412 Esas, 2021/1568 Karar sayılı kararı ile davacı idare vekilince yapılan istinaf başvurusunun reddine, davalı vekilince yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile taşınmazın net gelir metoduna göre tespit edilen m² birim bedeline %75 objektif değer artışı uygulanmak suretiyle hesaplanan kamulaştırma bedeli sonrası oluşan fark bedelin davacı idare tarafından 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrasının maddesi uyarınca verilen usulüne uygun yasal sürelere rağmen depo edilmemesi nedeniyle İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın reddine dair 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin iki numaralı alt bendi gereğince yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin 02.12.2021 tarihli ve 2021/412 Esas, 2021/1568 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucu; davacı idare vekilinin 22.12.2021 tarihli dilekçesi ve ekinde sunulan banka dekontlarına göre; davacı idarenin istinaf karar tarihinden sonra depo kararını yerine getirdiği anlaşıldığından, usul ekonomisi ve taraf beyanları gözetilerek işin esasına girilmek suretiyle karar verilmesi gerektiğinden bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; objektif değer artış oranının yüksek olduğunu, taşınmazın sulanıp sulanmadığının araştırılması gerektiğini, bölgede yetişen mutad ürünlerin araştırılması gerektiğini, hükmedilen bedelin fahiş olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedelinin 2019 olan dava tarihi itibarıyla hesaplandığını, davanın 4 ay içinde bitirilemediğini, idarenin zamanında bloke etme yükümlülüğünü yerine getirmediğini, kararın bozma nedeni yapılan usul ekonomisi ile mülkiyet hakkı sahibinin ekonomisi karşılaştırıldığında esas olanın mülkiyet hakkı olduğunu, enflasyon artışına göre yasal faizin hak ihlalinin önüne geçemediğini, bedelin geç ve az ödendiğini ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Mahkemece uyulan bozma ilâmında usul ekonomisi gözetilerek tarafların da beyanı alınmak suretiyle sonucuna göre işin esasına girilip karar verilmesi gerektiğinin belirtildiği ve Mahkemece bozma sonrasında davalılar vekilinin 02.01.2023 tarihli dilekçesi ve 22.12.2022 tarihli duruşmadaki bozma ilâmına karşı direnilmesi yönündeki beyanı gözetildiğinde, davanın reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının reddine,
Davalılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Davacı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davalılardan peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,26.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.