"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki kamulaştırılarak üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmazdaki enerji nakil hattının sökülmesi üzerine, taşınmazın tapu kaydındaki irtifak hakkı şerhinin terkini karşılığında idarece takdir edilen ve davacı tarafından ödenen bedelin fazla olduğunun tespiti ile davalıya fazla ödenen bedelin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davacı yönünden esastan reddine, davalı idare yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; dava konusu ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 612 ada 1,2 ve 3 parsel sayılı taşınmazların tapu kaydı üzerinde mevcut olan irtifak haklarının terkini için davalı ... Genel Müdürlüğüne müracaat ettiklerini, ... tarafından verilen cevaba göre söz konusu parseller üzerinden 154 kw lık ... 1. Enerji Nakil Hattı geçmekte iken 13.03.2008 tarihli ve 7-66 sayılı yönetim kurulu kararı ile nakil hattının sökülmesine karar verildiğini ve enerji nakil hattı için 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu 'nun (2942 sayılı Kanun) 8 inci maddesi gereği kıymet takdir edildiğini, 612 ada 1 parsel için 34.977,00 TL, 2 parsel için 35.763,00 TL, 3 parsel için 60.522,00 TL takdir edildiğini, bu bedellerin yatırılması halinde irtifak hakkının tapudan terkin edileceğinin bildirildiğini, müvekkilinin bu bedeli ödemeyi kabul ettiğini ve davalı idarenin ... Bankası ... şubesine 1 parsel için 34.977,00 TL, 2 parsel için 35.763,00 TL, 3 parsel için 60.522,00 TL bedelleri itirazı kayıtla yatırdığını, irtifak hakkının tapuda ... lehine tesis edildiğini, irtifak hakkının ...'tan ... geçip geçmediğinin belli olmadığını, fiilen ve hukuken kalkmamış olan irtifak hakkının terkini için davalının bedel talep etmesinin hukuka aykırı olduğunu, bu nedenle müvekkili tarafından haksız ve hukuka aykırı olara alınmış olan toplam bedelin yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın haksız ve yersiz açıldığını, söz konusu parseller üzerinden 154 kw lık ... 1. Enerji Nakil Hattı geçmekte iken 13.03.2008 tarihli ve 7-66 sayılı yönetim kurulu kararı ile nakil hattının sökülmesine karar verildiğini ve enerji nakil hattı için 2942 sayılı Kanun'un 8 inci maddesi gereği kıymet takdir edildiğini, 612 ada 1 parsel için 34.977,00 TL, 2.parsel için 35.763,00 TL, 3 parsel için 60.522,00 TL takdir edildiğini, davacının irtifak hakkının terkinine ilişkin bedeli müvekkili kurumun hesabına yatırdığını, müvekkilinin de taşınmazın bağlı olduğu tapu müdürlüğüne yazı yazarak irtifak hakkını terkin ettiğini, bu bedellerin irtifak hakkının terkini için ödendiğini, bedelin iadesinin haksız olduğunu, bu nedenle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulü ile davacıların idareye ödedikleri 40.830,00TLbedelin ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; irtifak tesis edilen taşınmazlar ifraz ve imar uygulaması sonucunda parsellere bölündüğünü, genel kural uyarınca irtifakın yeni parsellerde devam etmesi gerekmekte ise de davaya konu taşınmazlarda ve bölünen diğer tüm taşınmazlarda enerji nakil hattı bulunmadığını, mevcut durum itibarıyla irtifaka neden olan ihtiyaç ortadan kalktığından kullanılma ihtimali de bulunmadığını, özel hukuk kuralları uygulanacaksa 4721 sayılı Türk Medeni Kanun'nun (4721 sayılı Kanun) 785 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkrası uyarınca davalı lehine kurulan irtifakın bedelsiz terkini gerektiğini, uyuşmazlığın çözümünde 2942 sayılı Kanun'un 11inci maddesi hükümleri değil, 22 nci maddesi hükümlerinin uygulanması gerektiğinin ileri sürülmüştür.
2.Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; davacı, davaya konu taşınmaz ediniminde tapu kayıtlarındaki irtifak hakkını bilmekle ve terkine ilişkin bedeli ödemekle zaten kabulünde olan bedele ilişkin hak talep etmesinin açıkça hakkın kötüye kullanımı olduğunu, bilirkişi raporunda incelenen emsal hatalı olduğu gibi dava konusu taşınmaz üzerindeki hattın 42 yıl boyunca kaldığını ve bu hattın taşınmazı kısıtlaması nedeniyle toplam takdir edilen 180.864,00 TL irtifak bedelinden %50 oranında indirim yapılması gerektiğinden bahisle irtifak terkin bedelinin 90.432,00 TL tespitinin hatalı olduğunun ileri sürülmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile uyuşmazlık dava konusu taşınmazdan geçen enerji nakil hattının deplase edilmesi nedeniyle söz konusu irtifak hakkının bedeli karşılığında terkini, yani Borçlar Hukuku anlamında bir icap ve kabul ilişkisi temeline dayandığı, Bu durumda ise irtifak hakkı bedelinin; 2942 sayılı Kanun'un değer biçmeye ilişkin 11 inci maddesinin hükümleri kıyasen uygulanarak arsa niteliğindeki dava konusu taşınmazın emsal incelemesi yapılarak değeri belirlendikten sonra dava konusu taşınmazın tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattının taşınmazdan geçiş güzergahı dikkate alınıp söz konusu enerji nakil hakkı nedeniyle taşınmazın tamamında meydana gelecek olan değer düşüklüğü oranı belirlenip taşınmazın tamamının değeri ile bu oranın çarpılması sonucu irtifak tesisi nedeniyle taşınmazda meydana gelen değer kaybı hesaplanmasında yöntem itibarıyla bir isabetsizlik bulunmadığı gibi dava konusu taşınmaza yakın ve benzer özellikler gösteren ... Mahallesi 1032 ve1027 parsel sayılı taşınmazların 2016 değerlendirme yılı itibarıyla belirlenen 2850 TL/m² birim fiyatının davalı temyiziyle Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 2022/5562 Esas, 14146 Karar sayılı kararıyla onandığı gözetildiğinde metrekare birim fiyatını uygun olduğu, ne var ki; hükme esas alınan bilirkişi raporunda yöntemine uygun olarak belirlenen 180.864,00 TL irtifak kamulaştırma bedeline itibar edilerek davanın reddine karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile bu bedel üzerinden tekrar %50 oranında indirim yapılmak suretiyle 90.432,00 TL irtifak hakkı karşılığı üzerinden davanın kısmen kabulüne karar verilmesi doğru görülmeyerek, davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı vekilinin istinaf başvurusunun ise kabul edilerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş, ayrıca İlk Derece Mahkemesini ilk ya da ikinci kararı gibi karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmazdaki enerji nakil hattının sökülmesi üzerine, taşınmazın tapu kaydındaki irtifak hakkı şerhinin terkini karşılığında idarece takdir edilen ve davacı tarafından ödenen bedelin fazla olduğunun tespiti ile davalıya fazla ödenen bedelin tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanun’un (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2.2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Dosya içindeki bilgi ve belgelerden; dava konusu taşınmazlar üzerindeki enerji nakil hattının davalı idare tarafından deplase edilmesi üzerine, davacının taşınmazların tapu kaydındaki irtifak haklarının da terkini istemiyle davalı idareye başvurduğu, idarece irtifak haklarının terkini karşılığı olarak toplam 131.622,00 TL belirlendiği, davacı tarafça bu bedeller ödenerek, tapu kayıtlarındaki irtifak haklarının terkin edildiği anlaşılmıştır.
3.Dava konusu taşınmazlardan geçen enerji nakil hattının deplase edilmesi nedeniyle söz konusu irtifak hakkının bedeli karşılığı terkini, Borçlar Hukuku anlamında bir icap ve kabul ilişkisi temeline dayandığından ve bunun sonucu her iki tarafın edimlerini yerine getirdiği anlaşıldığından iş bu davanın reddi gerekirken yazılı gerekçe ile reddi sonucu itibarıyla doğrudur.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmediğinden usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
15.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.