"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1201 Esas, 2022/2206 Kararnel Müdürlüğü vekili Avukat ...
KARAR : Esastan ret/yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Antalya 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/369 Esas, 2021/166 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idareler vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davalı ... yönünden esastan reddine, davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu Antalya ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 7275 ada 1 ve 7280 ada 1 parsel sayılı taşınmazlara davalı idare tarafından semt spor alanı yapılmak suretiyle el atıldığını, bu nedenle taşınmazdaki davacıya ait payın bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazların imar planında semt spor sahası olarak planlı olduğunu, bir kısmının trafo alanı olarak planlandığını, alanı kullanan kamulaştırma yapacak kurumun Spor Genel Müdürlüğünü ve TEDAŞ Genel Müdürlüğü olduğunu, Antalya Belediyesi döneminde imar uygulaması görüldüğü, dava konusu yerde vekil eden idarenin fiilen el atması ve tasarrufunun bulunmadığını, davacının iddia ettiği gibi zarara sebebiyet verme durumunun söz konusu olmadığını, idarenin kusurunun bulunmadığını, davanın niteliği gereği davacıların fazlaya ilişkin tüm talep ve dava haklarını, munzam zarar isteme, ıslah talep edebilme ve dava müddeabihinin artırılması haklarının saklı tutulması yönündeki taleplerine muvafakatlerinin olmadığını, süre aşımından, husumet yokluğundan ve koşulları oluşmadığından davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının usulüne uygun kamulaştırma işlemi yapılmadığına ilişkin beyanlarının gerçeği yansıtmadığını, davacının taşınmazın tahmini değeri iddiasının kabul edilmediğini, idarenin sorumluluğundan söz edebilmek için, sorumluluğa yol açan davranışın idareye atfedilebilir, idareye isnat edilebilir nitelikte olması gerektiğini, davaya konu taşınmazlardan 7280 ada 1 parsel sayılı taşınmazda trafo yapım tarihi yani fiili el atma tarihinin tespitinden sonra şayet şartları oluşmuşsa davanın uzlaşma dava şartı yokluğundan reddi gerektiğini, davacının davaya konu taşınmazlar için herhangi bir uzlaşma talebi bulunmadığını, TEDAŞ Genel Müdürlüğü adına tescil kararının bulunmaması durumunda 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun (6446 sayılı Kanun) 19 uncu gereği söz konusu taşınmazlarda trafo alanlarının TEDAŞ Genel Müdürlüğü adına tescilini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmaza semt spor alanı olarak ..., trafo alanı olarak ise TEDAŞ Genel Müdürlüğü tarafından el atıldığının kabulü ile 5000 TL’nin dava tarihinden, 975.430,43 TL’nin ise 30.09.2020 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle sorumlu ... Belediye Başkanlığından 5.000 TL’nin ise 31.08.2018 tarihinden 32.492,07 TL’sinin ise 30.09.2020 tarihinden itibaren işleyecek faiziyle TEDAŞ Genel Müdürlüğünden alınarak davacı tarafa ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; hesaplanan tazminat miktarının fahiş olduğunu, taşınmazın ilk el atma tarihindeki nitelik ve koşulları dikkate alınarak tazminat miktarının belirlenmesi gerektiğini, dava konusu taşınmazın değerinde imar planında işlem gördükten sonra artış meydana geldiğini, imar planındaki işlem görmeden önceki nitelik ve koşulların dikkate alınması gerektiğini, taşınmazın imar planındaki nitelik ve statüsünün müvekkili belediyenin insiyatifi dışında büyükşehir belediyesince belirlendiğini, söz konusu alan imar planında semt spor sahası olarak göründüğünden husumetin Gençlik ve Spor Müdürlüğüne yöneltilmesi gerektiğini, davaya konu taşınmaz ile emsal taşınmaz karşılaştırmasının hatalı olduğunu, dava konusu taşınmaz için Antalya 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/28 Esas sayılı dosyasında 986 TL/m² değer belirlendiğini, dava tarihleri gözetildiğinde burada belirlenen bedelin çok yüksek olduğunu, dava dilekçesinde faiz talebinden bahsedilmediği hâlde, talep aşılarak faize hükmedildiğini, ıslah dilekçesinde faiz istenemediğini, taşınmaza fiili el atma tarihi dikkate alınarak yeniden değerlendirme yapılması gerektiğini belirterek ve resen gözetilecek sebeplerle de kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü vekili istinaf dilekçesinde özetle; sorumluluğun Akdeniz Elektrik Dağıtım Anonim Şirketine ait olduğunu, dava konusu taşınmazlardan 7275 ada 1 parsel sayılı taşınmazda el atma dağıtım tesisinin yapım/imal/geçici kabul tarihinin, özelleştirme tarihi olan 28.05.2013 tarihinden sonraki bir tarih olan 11.12.2017 tarihi olduğunu, 6446 sayılı Kanun'un 19 uncu maddesinin ikinci fıkrası hükmü gereği dava konusu taşınmazların mülkiyeti ve/veya üzerindeki sınırlı ayni hakların müvekkili idare adına tescil edilmesinin müvekkili idarenin kamulaştırma bedelinden de sorumlu olduğu anlamına gelmediğini, bilirkişi raporu-emsal olarak belirtilen taşınmaz-hükmedilen tazminat miktarı ile ilgili itirazların reddedilmesi/incelenmemesinin hukuka aykırı olduğunu, arsa niteliğindeki taşınmazlarda 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca dava tarihinden önceki özel amacı olmayan satışlara göre değer biçilmesi gerekir iken bu yönteme uyulmadığını, tazminat miktarının yüksek olduğunu, bilirkişi raporunda emsal olarak gösterilen taşınmazların, konumları ve nitelikleri itibarıyla dava konusu taşınmazlara emsal olma özelliklerine sahip olmadıkların belirterek kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazlara ilişkin güncel tapu kayıtları incelendiğinde Antalya ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 7275 ada 1 parsel sayılı arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılmak suretiyle değer biçilmesinin ve talep edilen bedele ıslahla faiz talep edilebileceği yönündeki İlk Derece Mahkemesi kararı isabetli bulunmuş, 7275 ada 1 parselin 7524 m² yüzölçümü ile tapuda kayıtlı iken tapu kaydının pasif hale geldiği, ifraz işlemi sonucunda 7275 ada 2 ve 7275 ada 3 parsel sayılı taşınmazların tapuda tescil edildiği, trafo yeri olarak tescil edilen 7275 ada 3 parsel sayılı taşınmazdaki davacı payı gözetilerek TEDAŞ Genel Müdürlüğünün sorumlu olduğu bölüm buna göre belirlenmek suretiyle yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 Sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66 ncı maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4, 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu Antalya ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 7275 ada 1 (ifrazen 7275 ada 2 ve 3) parsel sayılı taşınmaza semt spor alanı olarak el atıldığından 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesine ve alınan rapor uyarınca bedelinin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı kalan harcın davalı ... Başkanlığından alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.