"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2133 Esas, 2022/2912 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ergani 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/397 Esas, 2022/160 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili ve baraj göl alanı olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili ve davalı ... tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kısmen kabulü ilk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Diyarbakır ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 109 ada 3 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin; idarenin Kıymet Takdir Komisyonu tarafından belirlenen ve ilk karar ile davalı tarafa ödenmesine karar verilen bedelin mahsubu ile geri kalan miktarın davalı tarafa derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline ve göl sahası içinde kalması nedeniyle tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ve davalı ... istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas raporda tarım verilerine uyulmadan yüksek bedel hesaplandığını, dekara meyve ağacı sayısının fazla alındığını, DSİ Kıymet Takdir Komisyon raporundaki ağaç sayıları dikkate alınmadan daha fazla meyve ağacı üzerinden değerlendirme yapıldığını, kapama karışık meyve bahçesinin üretim masraflarının düşük alındığını, üretim masraflarının neye göre ve nasıl hesaplandığının belli olmadığını, üretim masraflarının brüt gelirin en az %40'ı civarında olması gerekirken bilirkişilerın üretim masraflarını daha düşük aldığını karışık meyve bahçesinin üretim masraflarını %10 civarında aldıklarını raporlarında dekara karışık meyve bahçesinin üretim masrafının 500-600 TL olarak aldıklarını, oysaki Ergani Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğünün verilerinde ve TAMSİS verilerinde dekara kapama bahçe üretim masrafları 1.300,00-1.400,00 TL/da olduğunu, meyve ağaçlarından en az %10 oranında enkaz bedeli düşülmesi gerektiğini, kapama meyve bahçesinin ilk tesis masrafı dikkate alınmadan rapor hazırlandığını, kapitalizasyon faiz oranının %6 olması gerektiğini, %4 alınmasını gerektirecek hiçbir özelliğinin olmadığını, taşınmaza %30 oranında objektif değer artışı uygulandığını, dava konusu taşınmazın şehir ve ilçe merkezine oldukça uzak olduğunu, ayrıca kapitalizasyon faiz oranı için sayılan sebepler objektif değer artışının hesaplanmasında da mükerrer bir şekilde değer artırıcı unsur olarak kabul edildiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... istinaf dilekçesinde; Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin içtihatları gereği üretim masraflarının, brüt gelirinin 1/3’ünden fazla olamayacağı belirtilmesine rağmen bir çok kalemde 1/3’ü aşacak şekilde hesaplama yapıldığını, verimin ortalama alındığını, oysaki taşınmazın da yüzölçümü göz önüne alındığında organik tarımın yapılabileceğini, bu nedenle verimin yüksek alınması gerektiğini, dava konusu taşınmazın kapama bahçe niteliğine göre tespit edilen birim bedel 51,34 TL iken sulu arazi için belirlenen birim bedelin 40.00 TL olduğunu, ağaçların maktu değerinin hesaplanması gerektiğini, 4 ayrı kök asma ağacının hesaplamaya dahil olmadığını, taşınmazın sulu olduğunu, 2017 yılı verileri ile hesaplama yapılması gerektiğini, eksik verilerin olması durumunda yakın ilçelerden verilerin alınması gerektiği halde, il tarım verilerinin alınmasının doğru olmadığını, en az %50 objektif değer artış oranı hesaplanması gerektiğini, 26.10.2021 tarihli duruşmada Ergani, Çermik ve Diyarbakır Tarım Müdürlüklerinden veriler istenmesine rağmen bir sonraki celse bu ara karardan vazgeçilmediği halde karar verildiğini, taşınmaza 2015 yılından itibaren el atıldığını belirterek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile karışık kapama meyve bahçesi niteliğindeki dava konusu taşınmaza İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün verilerine göre değer biçilmesinde isabetsizlik görülmediği gibi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alındığında davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi doğru olduğu; ancak dava konusu taşınmazın tapu kaydında yer alan takyidatların hükmedilen bedele yansıtılması gerektiğinden, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin iki numaralı alt bendi gereğince düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1.Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kapama karışık meyve bahçesi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Taşınmazın bulunduğu yer İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine uygun olarak üretim masraflarının değerlerlendirmeye alındığı anlaşılmıştır.
4. Dava konusu taşınmazın hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranı uygun görülmüştür.
5. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.