"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya direnme kararı verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı ve davalılardan ... Genel Müdürlüğü ve ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; maliki olduğu ... Mahallesi, 646 ada 1 parsel sayılı 1621, 46 m² yüzölçümlü taşınmaz ile ilgili olarak davalılardan Zonguldak Belediye Başkanlığının imar planında su deposu ve park alanı olarak ayrılarak el atıldığından ve diğer davalı idarece trafo binası yapıldığından bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesini ve geriye doğru beş yıllık süre için ecrimisile hükmedilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesi ile özetle talep edilen ecrimisil bedelinin çok fahiş olduğunu ve davanın yasal süresi içinde açılmadığını, davacının planların iptali için dava açmadığını, davalı idare tarafından İller Bankasına su deposu yapılması için yazı yazıldığını ancak bu zamana kadar cevap verilmediğini, davalının burayı kullanımından herhangi bir gelir elde etmediğini, kamulaştırmasız el atma davalarında kamulaştırma kanunları hükümleri doğrultusunda yargılamanın yapılması gerektiğini, malikin rızası olmaksızın fiili olarak el konulan taşınmazlar ile ilgili tazminat taleplerini öncelikle idareye başvuru şartı getirildiğini, bu ön şartın yerine getirilmediğini bu nedenle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesi ile özetle; ecrimisil talebinin zamanaşımına uğradığını, sorumluluğun ... Genel Müdürlüğüne ait olduğunu, trafo yerini ilişkin ... Genel Müdürlüğü lehine mülkiyet hakkı tesis edilmesini talep ettiklerini davacının bu işgal nedeniyle zarar gördüğü o yerin gelir getiren bir yer olduğunu ispat etmesi gerektiğinden davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 30.03.2021 tarihli ve 2019/59 Esas, 2021/177 Karar sayılı kararı ile davalılardan ... Genel Müdürlüğüne yönelik ecrimisil talebinin pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine, diğer davalılara yönelik ecrimisil talebinin reddine, davalılardan ... Genel Müdürlüğüne yönelik kamulaştırmasız elatma tazminatının reddine, davalılardan ... Genel Müdürlüğü ve ... Belediyesine karşı elatma tazminatı talebinin kabulüne dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile 250 metrekarelik bölümünün ... Genel Müdürlüğü adına, kalan bölümünün ... adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili, davalılardan ... ve ... Genel Müdürlüğü istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 22.09.2021 tarihli ve 2021/1406 Esas, 2021/1126 Karar sayılı kararı ile dava konusu taşınmazın bedeliyece yapılan imar planında park olarak düzenlendiği, fiilen ise park, su deposu, mezarlık, büfe ve muhtarlık bürosu olarak kullanıldığı, bu yapıların ve davalı tedaşa ait trafonun taşınmazın geometrik durumu itibariyle orta kısımlarında bulunduğu, kalan kısımların geometrik olarak değerlendirilmesinin mümkün olmayacağı kanaati ile, taşınmazın tamamı üzerinden hüküm kurulmasının yerinde olduğu, Ecrimisil tazminatı bakımından ise; ilk derece mahkemesince kurumlarla yazışma yapılmış, emsal kira sözleşmesi bildirilmemiştir. Bu durumda taşınmazdan ne şekilde gelir elde edildiği hususunu ispat külfeti davacı tarafa düşmektedir. Dosya kapsamında böyle bir delil tespit edilemediğinden istinaf başvurularının essatan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ile davalılardan ... Genel Müdürlüğü vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda emsal kabul edilen Yeni Mahallesi, 640 ada 1 parsel sayılı bahçeli kargir ev, Bağlık Mahallesi, 1448 ada 10 parsel sayılı 1 katlı kargir ev vasıflı taşınmazlar, üzerinde bulunan yapılar ile birlikte satıldığı halde yapı bedeli satış bedelinden mahsup edilmeden değer biçildiğinden bilirkişi raporunun hüküm hüküm kurmaya elverişli olmadığı ve her ne kadar mahkemece dava konusu taşınmaza emsal teşkil edebilecek emsal kira sözleşmesinin bulunmadığı, davacı tarafından da emsal kira sözleşmesinin sunulmadığı gerekçesiyle ecrimisil talebinin reddine karar verilmişse de mahkemece yukarıda belirtilen ilkelere göre ecrimisil yönünden araştırma yapılarak sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinden mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemesince Verilen Direnme Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin 11.10.2022 tarihli ve 2022/204 Esas, 2022/290 Karar sayılı kararı ile bozma ilamına direnilmesine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalılardan TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; davacının 20 yılı aşkın süredir taşınmazını kullanamadığını, ecrimisile hükmedilmemesinin hatalı olduğunu, kamulaştırmasız el atma tazminatının düşük olduğunu belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
2. Davalılardan ... vekili temyiz dilekçesinde özetle, dava konusu taşınmazın el atılmayan bölümlerinin bedeline hükmedilmesinin hatalı olduğunu, kamulaştırmasız el atma tazminatı yönünden kararı temyiz ettiklerini belirtmiştir.
3. Davalılardan ... Genel Müdürlüğü vekili temyiz dilekçesinde özetle; uzlaşma yoluna başvurulmadığını, zamanaşımı süresinin geçtiğini, taşınmazın arazi vasfında olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince Dairemizce yapılan incelemede; dava konusu Zonguldak ili, ... ilçesi, Bağlık Mahallesi, 646 ada 1 parsel sayılı taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir. Ecriimisile yönelik ise, Mahkemece resen emsal kira sözleşmesi bulunup bulunmadığına yönelik Belediye Başkanlığı ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü'ne müzekkerelerin yazıldığı, cevabi yazılarda emsal kira sözleşmesinin bulunmadığının bildirildiği, soyut ifadelerle ecrimisil bedeli belirleyecek rapora göre karar verilemeyeceği, soyut olarak ecrimisil hesabı yapılamayacağı anlaşıldığından verilen ret kararı isabetli olup direnme kararı yerindenir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup taraf vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı ve davalılardan TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve ... vekilleri yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası ve 373 üncü maddesinin beşinci fıkraları uyarınca ONANMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, Aşağıda yazılı kalan harçların ilgililerinden ayrı ayrı alınmasına,
13.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.