"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2200 Esas, 2022/2370 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ünye 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/603 Esas, 2022/350 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Ordu Ünye Organize Sanayi Bölgesi tüzel kişiliği adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Ordu ili, Ünye ilçesi, ... Mahallesi 104 ada 17 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Ordu Ünye Organize Sanayi Bölgesi tüzel kişiliği adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar ... vd. vekili ile cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırmaya konu 104 ada 17 sayılı parselin niteliği itibarıyla ana yola ve Karadeniz Sahil yoluna çok yakın mesafede, hiç bir ulaşım sorunu bulunmayan, belediye mücavir alanları içerisinde yer alan, meskun mahal içerisinde olup, yol, su, elektrik, çöp toplama, kanalizasyon vb. belediyenin tüm alt ve üst yapı hizmetlerinden istisnasız yararlanan bir taşınmaz olduğunu, bu nitelikleri itibarıyla dava konusu taşınmazın "arsa" olarak nitelendirilmesi ve bu niteliği dikkate alınmak suretiyle fiyatlandırmanın yapılmasının zorunlu olduğunu, kamulaştırmaya konu taşınmazın tamamının aynı zamanda maden sahası olup, fiilen maden işletme faaliyetlerinin yapıldığı bir taşınmaz olduğunu, taşınmazın maden sahası olduğu göz önünde bulundurulmak suretiyle kıymetlendirilmesinin yapılmasını talep ettiklerini, madencilik faaliyeti yapıldıktan sonra maden çıkarılan sahasının üzerinin müvekkillerince doldurulduğunu ve tarıma elverişli hale getirildiğini, yapılan bu iyileştirme çalışmaları neticesinde taşınmazın kullanışlılığı ve veriminin arttırıldığını, söz konusu parselin yörenin en kullanışlı ve kıymetli yeri haline getirildiğini, parselin dört tarafından yol geçmekte olduğunu, Cüri Irmağı kenarında bulunan taşınmazın su kaynaklarının ve su havzasının hemen bitişiğinde yer aldığını, taşınmaz üzerinde ceviz vs. ağaçların mevcut olup, söz konusu ağaçların sayısının ve vasıflarının tespiti ile ağaç bedellerinin de müvekkiline ödenmesini gerektiğini, bu kriterler göz ardı edilmek suretiyle hatalı ve hakkaniyete aykırı şekilde yapılan fiyatlandırmanın kabulünün mümkün olmadığını, taşınmazın gerçek değerinin tespitinin yapılarak bedele yasal faiz yürütülmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı Ordu Ünye Organize Sanayi Bölgesi tüzel kişiliği adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek %120 oranında uygulanan objektif değer artış oranına ve ek olarak kamulaştırma bedelinin idarece takdir edilen 1.721.754,60 TL kısmına 08.03.2018 tarihinden ilk karar tarihi olan 18.04.2019 tarihine kadar, ilk karar ile depo edilen 850.664,08 TL'lik kısmına 08.03.2018 tarihinden kararın kesinleşme tarihine kadar ve bakiye 130.279,43 TL'lik kısmına ise 07.03.2018 tarihinden 24.05.2022 tarihine kadar yasal faiz işletilmesine, kamulaştırma bedelinin tamamının yasal faizleri ve işlemiş nemaları ile birlikte davalılara tapu kaydındaki hisseleri oranında derhal ödenmesine karar verilmiş olmakla, sayın yerel mahkemenin faize ilişkin kararı; faizin uygulanacağı tutarlar ve faizin uygulanacağı dönemler açısından eksik ve yanlış olduğundan kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalılar vekilinin istinaf dilekçesi ile özetle; taşınmazın arsa vasfında kabul edilmesi gerektiğini, arazi vasfında bile olsa bedelin düşük olduğunu, uygulanan objektif değer artış oranının en az %200 oranında uygulanması gerektiğini belirtilerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep edilmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın uygulama ve nazım imar planı dışında yer aldığı, belediye sınırları içinde bulunmakla birlikte etrafının meskun olmadığı, Ordu Büyükşehir Belediyesi'nin cevabi yazılarına göre, taşınmazın belediye su hizmetinden yararlanmadığı, tapudaki vasfına göre fındık bahçesi niteliği taşıdığı anlaşılmakla; davaya konu taşınmazın belirtilen özellikleri itibarı ile arsa değil arazi olarak vasıflandırılarak sonuca gidilmesinde, kapama fındık bahçesi niteliğindeki taşınmazın konumu itibarı ile kapitalizasyon faiz oranının %3 olarak takdirinde, fındık ürününün verim, fiyat ve üretim maliyetlerinin İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verileri esas alınarak tespitinde ve davacı idare yararına vekâlet ücretine hükmedilmemesinde, yine taşınmazın belediye sınırları içinde olmasına ve imar sınırına mesafesi dikkate alındığında objektif değer artış oranının %120 oranının uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı gibi, kaldırma kararında belirtilen gerekçelere uygun şekilde yapılan yargılama sonucu verilen hükümde de herhangi bir isabetsizlik bulunmadığı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alındığında davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin de isabetli olduğu anlaşılmakla taraf vekillerinin yerinde görülmeyen istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
2. Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu ve 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Fındık bahçesi niteliğindeki Ordu ili, Ünye ilçesi, ... Mahallesi 104 ada 17 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değerinin tespit edilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davalılar vekilinin tüm, davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. İlk derece mahkemesinin ilk kararında depo edilen bedelin tamamına ilk karar tarihine kadar faiz işletildiği hâlde, kaldırma kararı sonrasında verilen kararda faize ilişkin hatalı hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir.
Ne var ki bu hataların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalılar vekilinin tüm, davacı vekilinin diğer temyiz taleplerinin reddine,
2. Davacı idare vekilinin temyiz talebinin kısmen kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesinin hüküm fıkrasının 3 üncü bendinin üçüncü paragrafında yer alan cümlenin çıkarılarak yerine ''davacı idare tarafından takdir edilen 1.721.754,60 TL bedele 08.03.2018 tarihinden ilk karar tarihi olan 18.04.2019 tarihine kadar, mahkemece tespit edilen kamulaştırma bedeli ile idare tarafından takdir edilen bedel arasındaki fark olan 980.943,51 TL bedele ise 08.03.2018 tarihinden 30.07.2021 karar tarihine kadar yasal faiz işletilerek davalılara tapu kaydındaki hisseleri oranında derhal ödenmesine, tapu kaydındaki takyidatın bedele yansıtılmasına, bu hususlarda banka şubesine müzekkere yazılmasına,'' cümlesinin eklenmesi suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgilisine iadesine, davalılardan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.