"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/4082 Esas, 2023/278 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/5 Esas, 2022/247 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 23 üncü maddesi uyarınca taşınmazın geri alınması istemine ilişkin davada, yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Kocaeli ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 3039 ada 1 parsel sayılı taşınmazdan su isale hattı geçirilmesi nedeniyle açılan kamulaştırmasız el atmaya dayalı tazminat davasının kabulü ile taşınmazın davalı idare adına tesciline karar verildiği ve kararın 22.12.2011 tarihinde kesinleştiğini, idare tarafından taşınmazın kiralanması için ihale yapıldığını haricen öğrendiğini, idare tarafından kamu yararından başka amaçlarla hareket edilmiş olması ve geri alım hakkının kullandırılmaması nedeniyle taşınmazın kendi adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmazın kamulaştırmasız el atma davası sonucunda idareleri adına tescil edilerek bedelin davacıya ödenmesine karar verildiğini, isale hattı aktif olarak kullanılamadığı için atıl vaziyette durması üzerine kiralama için ihaleye çıkıldığını, hak düşürücü sürelerin sona ermiş olduğunu ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; davalı idarenin 2942 sayılı Kanun'un 22 nci maddesindeki yükümlülüğünü yerine getirmediğini, kamulaştırılan taşınmaza ihtiyaç kalmaması halinde durumun eski malike bildirilmesi gerektiğini bu yönde işlem yapılmadığını, idarenin taşınmazın kiralanması amacıyla ihale yaptığını, mülkiyet hakkının ihlal edildiğini, mal sahibine iade yönündeki yükümlülüğün yerine getirilmediğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı ... tarafından davalı DSİ Genel Müdürlüğüne karşı 3039 ada 1 parsel sayılı taşınmaza kamulaştırmasız el atıldığından bahisle dava açıldığını, açılan dava sonunda, ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/113 Esas, 2011/11 Karar sayılı dosyasında, 21.01.2011 tarihli kararı ile kamulaştırmasız el atma tazminatına hükmedildiği ve davacı adına kayıtlı 1/2 payın Hazine adına tesciline karar verildiği, anılan kararın Yargıtay denetiminden geçmek sureti ile kesinleştiği, ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/319 Esas sayılı dosyasının incelenmesinde ise davacı ... tarafından davalı DSİ Genel Müdürlüğüne karşı aynı taşınmaza ilişkin olarak ilk davada saklı tutulan kamulaştırmasız el atma tazminatının tahsili talebi ile açılan ek dava neticesinde Mahkemenin 05.12.2012 tarihli ve 2012/677 Karar sayılı kararı ile verilen davanın kabulüne yönelik hükmün temyiz edilmeksizin kesinleştiğini, Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 2021/13605 Esas, 2022/5556 Karar sayılı ilamında belirtildiği üzere anılan yasal düzenlemelerin uygulanabilmesi için öncelikle adli ve idari yönden kesinleşmiş bir kamulaştırma işleminin varlığı şart olduğunu, malikin açmış olduğu kamulaştırmasız el atma davası nedeniyle idarenin tasarrufuna geçen taşınmaz hakkında 2942 sayılı Kanun'un 23 üncü maddesi hükümlere göre taşınmazın tekrar eski maliki adına tescili istenemeyeceğinden istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesini tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki taşınmazın geri alım istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2.2942 sayılı Kanun'un 23 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. 2942 sayılı Kanun'un 23 üncü maddesi gereği geri alım işlemlerinin yapılabilmesi için idare tarafından gerçekleştirilen kamulaştırma işlemi sonucunda, kamulaştırma bedelinin kesinleşmiş olması gerekir. Davaya konu taşınmaz ile ilgili olarak, kamulaştırmasız el atmaya dayalı açılan dava sonucunda bedele hükmedilerek, tescil kararı verilmiş olduğundan davanın reddine karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
24.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.