"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/249 Esas, 2023/27 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Serik 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/576 Esas, 2022/135 Karar
Taraflar arasındaki müdahalenin önlenmesi davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince uzlaşma dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Antalya ili, Serik ilçesi, ... Mahallesi 111 ada 91 parsel ... taşınmaza kamulaştırma yapılmaksızın yol yapılmak suretiyle fiilen el atıldığını belirterek müdahalenin önlenmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz üzerindeki yolun açıldığında müvekkili idarenin sorumluluğunda olmadığını, bu yolun Serik Belediye Başkanlığı sınırları içinde kaldığını, müvekkili idare yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, süresinde açılmayan davanın zamanaşımı nedeniyle reddi gerektiğini, taşınmaz üzerindeki yol müvekkil belediyece açılmadığından oluşan zarardan müvekkilinin kusurunun bulunmadığını, kamu yararına tahsis edilen taşınmazla ilgili müdahalenin önlenmesinin talep edilemeyeceğini, aksi halde söz konusu yolun kapanması ve ulaşımın kapanması sonucunun doğacağını ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile uzlaşma dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; davalı idarenin uhdesinde, yönetim ve sorumluluğunda bulunan yolun müvekkilinin mülkiyetinde bulunan taşınmazı haksız şekilde işgal ettiğini, yolun geçirildiği tarihten bugüne kadar davalı idare tarafından hiçbir şekilde yolun kullanımını yasal hale getirecek bir girişimde bulunulmadığını, müvekkilinin müdahalenin önlenmesini istemekle mülkiyet hakkının korunmasını istediğini, her ne kadar taraflara uzlaşma yolu açık tutulmuş ise de müvekkilinin dava açmakla iradesini belli ettiğini, mahkemenin müvekkilini davalı idare ile uzlaşmaya zorlamasının usul ve yasaya uygun olmadığını ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 11.06.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6487 ... Kanun'un 21 inci maddesiyle değişik 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) Geçici 6 ncı maddesinin birinci fıkrası ile "09.10.1956 tarihi ile 04.11.1983 tarihi arasında" fiilen kamulaştırmasız el atılan taşınmazlara ilişkin açılacak davalarda dava açılmadan önce uzlaşma usulünün uygulanmasının dava şartı olarak düzenlendiği, dava konusu taşınmaza da 1983 yılından önce fiilen el atıldığı ve somut olayda el atma tarihi ile dava tarihi dikkate alındığında uzlaşma dava şartı yerine getirilmediğinden davanın usulden reddine ilişkin İlk Derece Mahkemesinden verilen kararın usul ve yasaya uygun bulunduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki müdahalenin önlenmesi hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 ... Kanun'un Geçici 6 ncı maddesinin birinci, ikinci ve altıncı fıkraları.
3. 4721 ... ... Medeni Kanunu'nun (4721 ... Kanun) 683 üncü maddesi.
4. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. 2942 ... Kanun'un Geçici 6 ncı maddesinde yer alan düzenlemeler 09.10.1956 tarihi ile 04.11.1983 tarihi arasında fiilen kamu hizmetine ayrılan veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmazlara malikinin rızası olmaksızın fiilen el konulması sebebiyle malik tarafından sorumlu idareden "bedel talep edilmesi halinde" uygulanacak hükümlerdir. Bu madde kapsamındaki taşınmaz maliklerinin bedel talep etmesi halinde öncelikle uzlaşma yoluna başvurması dava şartıdır.
3. Buna karşın; hangi tarihte el atılmış olursa olsun mülkiyet hakkının korunmasına yönelik olan müdahalenin önlenmesi davasının uzlaşma başvurusunda bulunulması gerekmeksizin doğrudan doğruya açılması mümkündür. Bu dava yasal dayanağını 4721 ... Kanun'un 683 üncü maddesi ile Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararından almaktadır.
4. Kamulaştırmasız el atılan bir taşınmaza ilişkin bedel üzerinde uzlaşma yürütülmesi mümkün ise de müdahalenin önlenmesi hususu uzlaşmaya açık bir durum değildir. Nitekim somut olayda dava konusu taşınmaz üzerinden geçen ana arter niteliğindeki asfalt yol sebebiyle herhangi bir bedel talebinde bulunmayan davacının mülkiyet hakkına yönelik müdahalenin önlenmesi yönündeki talebinin tarafların uzlaşması suretiyle çözümlenemeyeceği de açıktır.
5. Bu durumda; işin esasına girilerek yapılacak inceleme sonucuna göre hüküm kurulması gerektiği gözetilmeksizin, yazılı gerekçelerle uzlaşma dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine hükmedilmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüne,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.