"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/93 Esas, 2022/2847 Karar
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bursa 8. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/219 Esas, 2020/202 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacılar vekilinin istinaf başvurusunun ise kabulü İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; Bursa ili, Osmangazi ilçesi, ... Mahallesi 6551 ada 8 parsel sayılı taşınmaza davalı idarece kamulaştırma işlemi yapılmaksızın yol ile beton duvar ile çevrilmek suretiyle fiilen el atıldığını belirterek belirlenecek tazminatın davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde; davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesi yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, fiilen el atılan taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak davacılara verilmesine, bedeline hükmedilen davacılar payının tapusunun iptali ile davalı idare adına tesciline ve yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; fiilen el atılmayan fen bilirkişi raporunda C harfi ile gösterilen kısmın proje bütünlüğü kapsamında bedeline hükmedilmemesinin hatalı olduğunu, taşınmazın m² birim değerinin düşük olduğunu, davalı idare lehine hükmedilen vekâlet ücretinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; tazminat miktarının yüksek olduğunu, davacılardan ...'in payı üzerinde haciz şerhin bulunması sebebiyle kararın infaz edilemeyeceğini, bu nedenle haciz şerhinin kaldırılması gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu Bursa ili, Osmangazi ilçesi, ... Mahallesi 6551 ada 8 sayılı taşınmaza emsal karşılaştırılması yapılmak suretiyle belirlenen bedelin davalı idareden tahsili ile fiilen el atılan bölümlerin bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesinde bir isabetsizlik olmadığı belirtilerek davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, taşınmazın fen bilirkişi raporunda C harfi ile gösterilen bölümünün proje bütünlüğü ilkesi gereği bedeline hükmedilerek ve gerekçeli kararın hüküm fıkrasının tescile ilişkin bölümü yönünden karar düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiş ve proje bütünlüğü gereği C harfi ile gösterilen bölümün bedeline hükmedilmesinin hatalı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanun'un (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu Bursa ili, Osmangazi ilçesi, ... Mahallesi 6551 ada 8 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi ve fiilen el atılan bölümlerin bedeline hükmedilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idare vekilinin aşağıdaki hususlar kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
4. Osmangazi Belediye Başkanlığının 22.07.2019 tarihli cevabı yazısında taşınmazın 1/5000 ölçekli nazım imar planında kısmen konut alanı,1/1000 ölçekli uygulama imar planında kısmen kent mezarlığı alanında kaldığının belirtildiği, Osmangazi Belediye Başkanlığının 06.04.2021 tarihli yazısında ise dava konusu taşınmazın 1/1000 ölçekli uygulama imar planında kısmen yol, kısmen park, kısmen konut kısmen de kent mezarlığı alanında kaldığının belirtildiği anlaşılmıştır.
5. Hükme esas alınan fen bilirkişi raporunda taşınmazın fiilen el atılan bölümünden arta kalan C harfi ile gösterilen bölümünün 1/5000 ölçekli nazım imar planında konut alanında kaldığı ve davacı tarafa salih yarar sağlayamayacağının belirtildiği, Bölge Adliye Mahkemesince ise bu bölümün proje bütünlüğü ilkesi gereğince bedeline hükmedilmesi gerektiğinden bahisle İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle taşınmazın tamamının bedeli verildiği anlaşılmış ise de öncelikle taşınmazın fiilen el atılan bölümünden arta kalan bölümün 1/1000 ölçekli uygulama imar planında tahsis amacının ne olduğu hususunda fen bilirkişisinden ek rapor alınarak bu bölümün kamuya özgülendiğinin anlaşılması halinde proje bütünlüğü ilkesinin uygulanabileceği, arta kalan bu kısmın kamuya özgülenmediğinin anlaşılması halinde ise kamulaştırmadan arta kalan kısmında imar durumuna göre yapılaşma izni verilip verilmeyeceği, verilmiş ise önceki durumuna göre kısıtlama getirilip getirilmediği, getirilmiş ise oranı ilgili Belediye Başkanlığı İmar Müdürlüğünden sorulup, sonucuna göre arta kalan kısımda değer azalış oranı uygulanması ya da bu bölümün kullanılamaz hale geldiği anlaşıldığı takdirde bedeline hükmedilmesi gerekirken eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalıdır.
5. Dava konusu taşınmazın tapu kaydında davalı ... hissesi üzerinde bulunan haciz şerhinin hükmedilen bedele yansıtılmaması doğru değildir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.