"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/89 Esas, 2023/557 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 14. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2017/215 Esas, 2021/783 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılarak enerji nakil hattı geçirilen taşınmazda irtifak hakkı karşılığının tahsiline ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmişt
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; İstanbul ili, Ümraniye ilçesi, Yukarı ... Mahallesi 3058, 12716, 2980, 3055 ve 3057 parsel sayılı taşınmazlardan kamulaştırma yapılmaksızın enerji nakil hattı geçirilmek suretiyle fiilen el atıldığını belirterek irtifak hakkı karşılığının davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın süresinde açılıp açılmadığı hususunun resen incelenmesini ve süresinde açılmadığının tespiti halinde davanın esasına girilmeden ön koşullar yönünden reddine karar verilmesini talep ettiklerini, dava konusu 3058, 12716, 2980 ve 3057 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırıldığını ve kamulaştırma işlemlerinin tamamlandığını, dava konusu parsellerden Ümraniye ilçesi, Yukarı ... Mahallesi 3055 parsel numaralı taşınmaz üzerinden 16.07.1971 tarihinde tesis edilen ve işletmesi müvekkil kurum tarafından yürütülen 380 kv Ankara-İstanbul hattının geçmekte olduğunu, kamulaştırma çalışmalarının tamamlanmamış durumda olduğunu, söz konusu parsele uygulanacak kıymet takdirinin taşınmazın el koyma tarihindeki nitelikleri esas alınmak suretiyle hesaplanması gerektiğini, öncelikle uzlaşma yoluna başvurulması gerektiğini, değer tespitinde taşınmazın el koyma tarihindeki niteliklerinin esas alınması gerektiğini, haksız ve hukuki dayanaktan yoksun davanın usulden esastan reddini, kamulaştırılacak alanın müvekkili olan idare adına tesciline, yargılama harç ve giderleri ile vekâlet ücretinin karşı tarafa yüklenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın 3058,12716,2980 ve 3057 parseller yönünden açılan davanın feragat nedeniyle reddine, davanın 3055 parsel yönünden kabulüne, kamulaştırma konusu irtifak hakkı bedelinin tespiti ile bu hakkın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz üzerinde, 16.07.1971 tarihinde tesis edilen enerji nakil hattı nedeniyle uzlaşma dava şartınının yerine getirilmediğini, el atma tarihindeki niteliğine göre değer biçilmesi gerektiğini, 3055 parsel numaralı taşınmaz için 11.04.2017 tarihinde hazırlanan kıymet takdirinde 433,95 m²lik alan için irtifak hakkı bedelinin 17.667,22 TL olarak hesaplandığını, metrekare birim fiyatının ve değer düşüklüğü oranının yüksek belirlendiğini, ayrıca tapuda mevcut şerhinin de göz önünde tutulması gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile enerji nakil hattı geçirilmek suretiyle el atılan arsa niteliğindeki taşınmaza, mahallinde yapılan keşif sonucu emsal karşılaştırması yapılarak değer biçen, usul ve kanuna uygun olarak düzenlenen bilirkişi raporuna göre irtifak hakkı karşılığının davalı idareden tahsiline karar verilmesi doğru olduğu gibi, taşınmazın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranının belirlenmesinin yerinde olduğu, uzlaşma dava şartının yerine getirildiği anlaşıldığından, davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C.Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci ve Geçici 6 ncı maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idare vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. 11.06.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6487 sayılı Kanun'un 21 inci maddesiyle değişik 2942 sayılı Kanun'un geçici 6 ncı maddesinin birinci fıkrası ile "09.10.1956 tarihi ile 04.11.1983 tarihi arasında” fiilen kamulaştırmasız el atılan taşınmazlara ilişkin açılacak davalarda taşınmazın el atma tarihindeki nitelikleri esas alınarak dava tarihindeki değerinin tespit edilmesi gerekir. Dava konusu taşınmaza 04.11.1983 tarihinden önce el atıldığı gözetilerek el atma tarihindeki nitelikleri esas alınarak dava tarihindeki değerinin tespit edilmesi gerekirken, el atma tarihinde dava konusu taşınmazın niteliği net olarak belirlenmeden değer biçilmesi nedeniyle rapor hüküm kurmaya elverişli değildir.
3. Hükme esas alınan fen bilirkişisine ait, hükmün infazına elverişli nitelikte dava konusu taşınmaza el atılan kısımların koordinat bilgilerini gösteren ölçekli krokinin dava dosyası içerisinde bulunmaması bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
1. Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalı idareden peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.